«Τα τρία βιβλία που ξεδιάλεξα από τα όσα διάβασα τη χρονιά που λήγει είναι εντελώς «αλλότρια αλλήλων». Διαφέρουν τόσο στο μέγεθος, τη μορφή και τη θεματολογία όσο και στον τρόπο γραφής. Και τα τρία όμως προσθέτουν, κατά τη γνώμη μου, «μπόλικα δράμια γνώσης στο ταραγμένο μας μυαλό»». Με αυτή την υποσημείωση συνόδευσε τα κείμενα της παρουσίασης των βιβλίων που συστήνει για δώρα στους αναγνώστες του ΒΗΜΑScience ο Τάσος. Πράγματι, το ένα αφορά σε άλυτα μαθηματικά προβλήματα, το δεύτερο είναι μία συνοπτική περιγραφή της Χρυσής Τομής «του μεγαλύτερου μυστικού της φύσης» και το τρίτο αποτελείται από 45 κείμενα διανοητών οι οποίοι καταθέτουν την άποψή τους για την ύπαρξη του Θεού.
Αντιστοίχως, μεγάλο θεματολογικό εύρος παρουσιάζουν και τα βιβλία που έχει να προτείνει ο Αλκης, ο οποίος (παραμένοντας γοητευμένος από τα μυστικά των τροφίμων) μας προτρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο του Ερβέ Τις για τη μοριακή γαστρονομία, καθώς και ένα βιβλίο που αφορά την αρωματοποιία και ένα τρίτο σχετικό με το περιβάλλον και την εξάρτησή μας από αυτό.
Τέλος, η Ιωάννα, η οποία δεν μπορεί να απαρνηθεί τη βιολογία, προτείνει ένα βιβλίο γεμάτο με μυστικά για τις ιδιαιτερότητες των ζώων και ένα δεύτερο για την εξελικτική σημασία του σεξ. Αλλά για να μη θεωρηθεί μονομανής, συμπληρώνει τη λίστα με ένα βιβλίο ψυχολογίας που, αν και γραμμένο για παιδιά, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο και για μεγάλους.
Τα ζώα αλλιώς

ΤΖΟΝ ΛΟΫΝΤ ΚΑΙ ΤΖΟΝ ΜΙΤΣΙΝΣΟΝ
Το βιβλίο της ολικής άγνοιας για τον κόσμο των ζώων
Εκδόσεις Πατάκη,
σελ. 328, τιμή 15,79 ευρώ

Οι Τζον Λόυντ και Τζον Μίτσινσον δεν είναι επιστήμονες, αλλά ξέρουν πώς να παρουσιάζουν τα επιστημονικά θέματα με τρόπο που να τα καθιστά ενδιαφέροντα. Το αποδεικνύει άλλωστε η θεαματικότητα χιουμοριστικής σειράς γνώσεων του BBC με τίτλο QI (Quite Interesting, αρκετά ενδιαφέρον, αλλά και το αντίστροφό του IQ για τον γνωστό και αμφιλεγόμενο δείκτη ευφυΐας) που παρουσιάζουν αλλά και παράγουν.

Ομοίως, εξαιρετικά επιτυχές υπήρξε και το πρώτο βιβλίο τους «Το βιβλίο της ολικής άγνοιας».
Το δεύτερο πόνημά τους το οποίο εστιάζει στον κόσμο των ζώων μεταφράστηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη. Ακολουθείται και σε αυτό η ίδια επιτυχής συνταγή: όλα τα σοβαρά της επιστήμης δίνονται με χιούμορ, ενώ συχνά οι συγγραφείς καταφεύγουν σε κοσμητικά επίπεδα που σοκάρουν. Ειδικά αυτή η τελευταία μέθοδος είναι πολύ χρήσιμη καθώς βοηθά στο να εντυπώνεται η πληροφορία η οποία αφορά κατά κύριο λόγο στη λειτουργία των οικοσυστημάτων και στη φυσιολογία των ζώων.
Η επίσης χιουμοριστική εικονογράφηση έγινε από τον Ted Dewan και συμπληρώνει άρτια το βιβλίο που αξίζει να προσφερθεί σε επίδοξους φυσιοδίφες.
Ι. Σ.

Εμείς και οι άλλοι

OSCAR BRENIFIER
Το βιβλίο των μεγάλων ψυχολογικών αντιθέσεων
Εκδόσεις Πατάκη, 2012,
σελ. 64, τιμή 16,90 ευρώ

Αν νομίζετε ότι η ψυχολογία είναι ένα πεδίο δύσκολο να κατανοηθεί από μικρούς αναγνώστες, τότε το βιβλίο που έγραψε ο Oscar Brenifier και εικονογράφησε ο Jacques Despres είναι ό,τι πρέπει για να αλλάξετε άποψη. Η συνταγή τους περιλαμβάνει μόνο δύο υλικά, το κείμενο και την εικόνα. Το πρώτο παίζει με τις αντιθέσεις αλλά ταυτόχρονα φλερτάρει με την υπερβολή για να καταστήσει σαφές το μήνυμα. Το δεύτερο συμπληρώνει αριστοτεχνικά το πρώτο. Ενα παράδειγμα: στο δίδυμο ιδεαλιστής – ρεαλιστής μαθαίνουμε ότι «ο ιδεαλιστής πιστεύει σε ιδέες και ψάχνει να βρει το ιδεατό» ενώ «ο ρεαλιστής δέχεται τον κόσμο όπως είναι. Ο ιδεαλιστής απεικονίζεται σαν κηπουρός που με το μεγάλο ψαλίδι του έχει σμιλέψει σε τετράγωνο σχήμα ένα δένδρο, ενώ στη διπλανή σελίδα ο ρεαλιστής κηπουρός απλώς ποτίζει το κανονικό δένδρο με το ποτιστήρι του.

Ι. Σ.

Σεξ και εξέλιξη

MATT RIDLEY
Η κόκκινη βασίλισσα.
Το σεξ και η εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης
Εκδόσεις Κάτοπτρο,
σελ. 616, τιμή 28,00 ευρώ

Η κόκκινη βασίλισσα είναι ο χαρακτήρας του Λιούις Κάρολ από το «Μες στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί». Εκεί η εν λόγω βασίλισσα πληροφορεί την Αλίκη ότι θα πρέπει να τρέξει όσο πιο γρήγορα μπορεί αν θέλει να παραμείνει στο ίδιο μέρος και ο συγγραφέας θεωρώντας ότι το σεξ είναι το μέσο που μας επιτρέπει να διατηρήσουμε τη θέση μας στον αγώνα της επιβίωσης, αναπτύσσει τα επιχειρήματά του σε 613 χορταστικές σελίδες.

Χρησιμοποιώντας παραδείγματα από το ζωικό βασίλειο, ο Ρίντλεϊ εξηγεί ότι το βασικό εξελικτικό πλεονέκτημα που προσφέρει το σεξ είναι η ανταλλαγή γενετικού υλικού. Σκεφτείτε το: αν όλοι ήμασταν κλώνοι ενός αρχικού οργανισμού που θα αποκτούσε απογόνους ασεξουαλικά, σε μια πανδημία θα εξαφανιζόμασταν όλοι. Χάρη στο σεξ, δημιουργείται η γενετική ποικιλομορφία που έχει αποτρέψει την εξαφάνιση του δικού μας αλλά και των άλλων ειδών.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας εστιάζει στην ανθρώπινη σεξουαλική συμπεριφορά. Εδώ κάποια σημεία του βιβλίου είναι πιθανόν να κάνουν τις γυναίκες αναγνώστριες να επαναστατήσουν, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό: τα καλά βιβλία πάντα γεννούν ενδιαφέρουσες συζητήσεις.
Ι. Σ.

Αριθμολατρείες…

ΜΑΡΚΟΥΣ ΝΤΙ ΣΟΤΟΪ
Τα μυστήρια των αριθμών
Εκδόσεις Τραυλός,
σελ. 384, τιμή 17,80 ευρώ

Γιατί θα πρότεινε κανείς ως «αφρόκρεμα ανάγνωσης της χρονιάς» ένα βιβλίο που ασχολείται με άλυτα μαθηματικά προβλήματα; Δεν είμαστε δα όλοι μαθηματικοί για να εκστασιαζόμαστε με γαϊτανάκια εξισώσεων… Ο λόγος είναι το ταλέντο εκλαΐκευσης του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Marcus du Sautoy. Θα το κατανοήσετε διαβάζοντας και μόνο το πρώτο κεφάλαιο του νέου του βιβλίου, όπου αναπτύσσει το μυστήριο των ατέρμονων πρώτων αριθμών: όντας ο ίδιος ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής, «τσιμπάει» το θέμα του από το γιατί ο Μπέκαμ φοράει πάντα φανέλα με νούμερο 23. Μας περνάει μέσα από τη συνωμοσιολογία ότι όλη η Ρεάλ είναι μια ομάδα «μαγεμένη» από τη δύναμη των πρώτων αριθμών και μας κάνει να… πεθάνουμε στα γέλια από τις προσπάθειες μίμησής της.

Με τον ίδιο συναρπαστικό τρόπο αφήγησης εκτυλίσσεται όλο το βιβλίο. Ο «παιχνιδιάρης καθηγητής» όμως δεν μας δίνει κάτι το στατικό και αυτοτελές: παραπέμπει σε πάμπολλους δικτυακούς τόπους που μπορεί να επισκεφθεί ο αναγνώστης για να παίξει με όλο και περισσότερες σπαζοκεφαλιές. Τι άλλο να ζητήσει κανείς για να απομακρύνει το Αλτσχάιμερ;
Τ. Κ.
Λόγος ομορφιάς


ΦΟΙΒΗ ΜΑΚΝΩΤΟΝ
Η χρυσή τομή
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια,
σελ. 58, τιμή 12 ευρώ

Πώς γίνεται ένα βιβλίο «μια σταλιά» να είναι από τα ιδιαίτερα προτεινόμενά μας; Ο πρώτος λόγος είναι ότι η σειρά «Επιστήμη και Πολιτισμός» των εκδόσεων Αλεξάνδρεια είναι μάλλον η κομψότερη των ελληνικών γραμμάτων. Δικαίως δε οι τόμοι της διεκδικούν τον τίτλο των απόλυτων βιβλίων αναφοράς στη βιβλιοθήκη μας. Ο δεύτερος είναι ότι ο καθηγητής Φιλοσοφίας και Θρησκείας στο Κολέγιο της Κεντρικής Φλόριδας Scott Olsen κατόρθωσε θαυμαστά να φτιάξει μια σύνοψη του πολύπτυχου θέματος της Χρυσής Τομής, του «μεγαλύτερου μυστικού της φύσης». Μια σύνοψη διόλου στεγνή, με λόγο ζωντανό, εκλαϊκευτικό και άμεσο προς τον αναγνώστη και διόλου κουραστικό στα ελληνικά –χάρη στη δεξιοτεχνία της μεταφράστριας. Με την τιμή πώλησης που έχει θεωρώ ότι είναι το πιο πρόσφορο δώρο «διαρκείας» που μπορούμε να κάνουμε σε έφηβο με IQ άνω του ραδικιού.

Τ. Κ.

Λογική vs Πίστης

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΙΤΣΕΝΣ (επιμέλεια)
Η βίβλος του Αθεου
Εκδόσεις Polaris,
σελ. 616, τιμή 27,50 ευρώ

Ο βρετανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Κρίστοφερ Χίτσενς είχε ξεκαθαρίσει μέσα του ότι το να μη μιλάμε για τα όσα βασάνισαν τη σκέψη των διανοητών οδηγεί απλά στην ανατροφοδότηση «θεόπνευστων» αιματοχυσιών. Στο βιβλίο που συνέταξε το 2007 είναι ο εισηγητής και επιμελητής 45 κειμένων πασίγνωστων αμφισβητιών, από τον Λουκρήτιο, τον Σπινόζα και τον Μαρξ ως τον Δαρβίνο, τον Ντόκινς και τον Σαλμάν Ράσντι, που καταθέτουν τα επιχειρήματά τους έναντι της θρησκευτικότητας. Οι κατα(γ)ραμμένες σκέψεις τους ερεθίζουν πρωτόγνωρα τη φαιά ουσία του εγκεφάλου μας, μέσα από μια εξαιρετική μετάφραση και επιμέλεια των κειμένων στα ελληνικά. Η ένταξη αυτού του σπάνιου πονήματος στη βιβλιοθήκη μας και η προσεκτική του ανάγνωση είναι από τα «must» για τη χρονιά που στιγμάτισαν οι κάθε λογής προφητείες.

Τ. Κ.

Γη ανθρώπων


CLIVE PONTING
Η πράσινη ιστορία του κόσμου
Εκδόσεις Κέδρος,
σελ. 620, τιμή 20 ευρώ

Υφηγητής Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Σουόνσι της Ουαλλίας ήταν ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου. Πριν από λίγο καιρό συνταξιοδοτήθηκε και ζει σε ένα μικρό ελληνικό νησί, όπου συντηρεί μεσογειακό κήπο και καλλιεργεί ελιές. Μια πολύ ταιριαστή συνέχεια στα όσα στοιχεία έχει συγκεντρώσει στο βιβλίο του για τους πόρους του πλανήτη που αρχίζουν να φθίνουν από την υπερεκμετάλλευση. Δεν πρόκειται όμως για ένα ακόμη γκρινιάρικο πόνημα για την υπερθέρμανση, αφού άλλωστε μπαίνει στους νεότερους χρόνους κοντά στη σελίδα 480. Ως τότε όμως έχει προλάβει να κατακλύσει τον αναγνώστη με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Γη διαθέτει περιορισμένους πόρους για να συντηρήσει τις κοινωνίες των ανθρώπων.

Α. Γ.
Τέχνη αρώματος

MANDY AFTEL
Άρωμα και Αλχημεία
Εκδόσεις Κέδρος,
σελ. 345, τιμή 15 ευρώ

Η συγγραφέας αυτού του βιβλίου παρασκευάζει η ίδια αρώματα και έτσι το βιβλίο της είναι αρκετά ρεαλιστικό. Ακόμη και το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου που αναφέρεται σε ιστορικά στοιχεία κάθε άλλο παρά πληκτικό είναι. Και πώς αλλιώς να είναι όταν μαθαίνεις ότι κατά την ακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας οι πλούσιοι Ρωμαίοι έβαζαν αρώματα σε περιστέρια για να αρωματίζουν τον χώρο πετώντας στη διάρκεια των εορτών; Από το δεύτερο όμως κεφάλαιο αρχίζει να απλώνεται από τη συγγραφέα στις σελίδες του βιβλίου μια πλούσια πραμάτεια από γνώσεις, αρχίζοντας από τα βασικά για την απόσταξη και τα εκχυλίσματα. Υπάρχει στη συνέχεια το απαραίτητο για τις νότες βάσης, τα συστατικά που συνιστούν απαραίτητα τη ραχοκοκαλιά κάθε αρώματος ως την τέχνη της σύνθεσης του όπου δίδονται και κάποιες απλές σχετικά οδηγίες για να συνθέσει αν θέλει και ο αναγνώστης ένα δικό του άρωμα.

Α. Γ.
Μοριακή γαστρονομία

HERVE THIS
Μοριακή Γαστρονομία Κατσαρόλες και Δοκιμαστικοί Σωλήνες
Εκδόσεις Πατάκη,
σελ. 510, τιμή 19 ευρώ

Ο Ερβέ Τις είναι φυσικοχημικός στο Εθνικό Ινστιτούτο Γεωπονικών Ερευνών της Γαλλίας και συνιδρυτής του κινήματος της μοριακής γαστρονομίας. Είναι πλέον παγκόσμια γνωστός και τα βιβλία του πολύ δημοφιλή αφού εξηγούν με εξαιρετικό τρόπο τα μυστικά της κουζίνας. Ας πούμε στην περίπτωση του ψησίματος βοδινού κρέατος γράφει πως στο τέλος πολλοί παραλείπουν την απαραίτητη «ξεκούραση» του κρέατος, δηλαδή να μείνει για λίγο άθικτο, με την πόρτα του φούρνου ανοιχτή, οπότε οι χυμοί φθάνουν ως την επιφάνεια και ανακατανέμονται σωστά. Ας μη φανταστούμε πάντως ότι πρόκειται για έναν απλό οδηγό μαγειρικής αλλά για ένα βιβλίο όπου οι γνώσεις της φυσικής και της χημείας γίνονται εργαλείο για να κατανοήσουμε γιατί τρώμε έτσι αυτό που… τρώγεται. Το βιβλίο διαβάζεται άνετα, η έκδοση είναι πολύ επιμελημένη και συνοδεύεται από Πρόλογο, Λεξικό όρων και Σημειώσεις.

Τ. Κ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ