Σε λίγες ημέρες ελπίζω να έχω σε κάποια από τις μπλούζες μου, στο μέρος της καρδιάς, μια μικρή λαμπίτσα που θα στέλνει το φως της στον γύρω χώρο όταν εγώ θα πατάω ένα αόρατο κουμπάκι. Θα αναβοσβήνει τρελά όταν θα συναντώ κάποιο πρόσωπο που μου έχει κινήσει πολύ το ενδιαφέρον και θα στέλνει με έναν νυσταγμένο ρυθμό φως όταν κάποιος θα με έχει κάνει να βαρεθώ με την πολυλογία του. Χωρίς περιττές γκριμάτσες, χειρονομίες και λόγια θα εκφράζω αυτό που θέλω. Η τεχνολογία μού το επιτρέπει και το πώς θα το κάνω μπορώ να το μάθω χάρη σε ένα εργαστήριο που ξεκινάει αύριο Δευτέρα και είναι μέρος των δράσεων που διοργανώνει η ομάδα Ahylo Lab (www.ypokataskevi.gr) στον χώρο «Βυρσοδεψείο» (Ορφέως 174, Βοτανικός).

Φορώντας τα κυκλώματα

Η Leah Buechley είναι επίκουρη καθηγήτρια στο διάσημο ΜΙΤ (Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης), όπου διευθύνει την ερευνητική ομάδα High-Low Tech, υλοποιώντας μια ιδέα η οποία βασίζεται στην παρατήρηση ότι ήρθε η ώρα να υπάρξουν «εις σάρκα μίαν» ερασιτεχνικές δραστηριότητες, όπως το ράψιμο ρούχων, η κατασκευή επίπλων ή ακόμη το να φτιάχνεις το δικό σου ραδιόφωνο, με δραστηριότητες υψηλής τεχνολογίας, όπως το να χρησιμοποιείς ένα δικό σου υπολογιστικό μηχάνημα κομμένο και ραμμένο στις ανάγκες σου. Ετσι, ανάμεσα στα άλλα, προέκυψαν και φορέματα που «δείχνουν» να αντιδρούν στις αλλαγές της περιεκτικότητας σε διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα του χώρου, έπιπλα φτιαγμένα με συγκεκριμένη συνταγή, υπολογιστές επάνω σε χαρτί, πιάνα επάνω σε ύφασμα, ρούχα ποδηλάτη που δείχνουν στην πλάτη του το αν θα στρίψει αριστερά ή δεξιά. Νέα και απλά στη δομή τους εργαλεία κάνουν προσιτές στον καθημερινό άνθρωπο διαδικασίες που πρώτα ήταν κτήμα αποκλειστικά εταιρειών με σεβαστούς προϋπολογισμούς. Καρπός αυτής της νοοτροπίας ήταν, μεταξύ άλλων, και το Lilypad Arduino, από το 2007 στην κυκλοφορία. Ενα πασίγνωστο πια στους μυημένους πακέτο που έκανε διάσημη και τη Leah Buechley, ενώ επιτρέπει και σε νεοφώτιστους στον χώρο να μπορούν να ράψουν επάνω σε ένα ύφασμα μικροεπεξεργαστές προγραμματισμένους να κάνουν διάφορα πράγματα. Από το να λάμπουν όταν πέφτει το σκοτάδι ως το να μετακινούν διάφορα τμήματα σε ένα κατάλληλα σχεδιασμένο ρούχο.

Η προσπάθεια προγραμματισμού και χρήσης διαφόρων ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, όπως οι φωτεινές δίοδοι (LEDs) και οι αγώγιμες κλωστές, από όπου διέρχονται τα ηλεκτρικά φορτία, επικεντρώνεται στις δυνατότητες δημιουργίας προσωπικών συμβόλων μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας. Οι διοργανωτές της δράσης «Υφανση 0,1 Εργαστήριο Διαδραστικού Ενδύματος» Ελισάβετ Αντάπαση, σκηνοθέτρια και σχεδιάστρια με ένα ευρύ πεδίο δράσης, και Θάνος Ελευθεράκος, προγραμματιστής (thanos eleftherakos.blogspot.gr), βλέπουν κάτι πέρα από τον απλό εμπλουτισμό του ρούχου με ένα ακόμη στολίδι. Οπως αναφέρουν, «ο τρόπος παραγωγής, διαχείρισης, τροποποίησης και κατασκευής του ρουχισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την τεχνολογική δυνατότητα του ανθρώπου. Από τις διεργασίες βαφής και επεξεργασίας των υφασμάτων στην αρχαία Αίγυπτο ως την κατασκευή των πρώτων συνθετικών ινών στο εργαστήριο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι τεχνολογικοί πειραματισμοί συνέβαλαν στη διαρκώς βελτιούμενη φόρμα του ρούχου και στην αυτοματοποίηση των τεχνικών κατασκευής των ενδυμάτων, περνώντας ταυτόχρονα από την ατομική παραγωγή στην κυριαρχία του κεφαλαίου. Στις μέρες μας, η βιομηχανία ειδών ρουχισμού αποτελεί τεράστια οικονομική δύναμη τόσο στον δυτικό όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο, κατέχοντας το “κύρος” ενός συστήματος επιβολής πλασματικών αξιών». Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι ήδη έχει γίνει πολλή δουλειά στον τομέα της «σύντηξης»υπολογιστικών συστημάτων και ρουχισμού για διάφορους επαγγελματίες σε ερευνητικό επίπεδο.

Tι θα γίνει στο εργαστήριο;

Πρώτα οι στολές των στρατιωτών που επιχειρούν σε διάφορα μέτωπα εφοδιάστηκαν με κατάλληλους μηχανισμούς ώστε να κρατούν στα χέρια μόνο το όπλο τους, ενώ προχωρημένες είναι και οι έρευνες για ρούχα ψαράδων που θα διαθέτουν μηχανισμούς σήμανσης θέσης, αυτόματο άνοιγμα σωσιβίου, σταμάτημα της μηχανής του πλοίου αν συμβεί να βρεθούν άθελά τους στη θάλασσα μια νύχτα με τρικυμία! Οσοι θα βρεθούν στο εργαστήριο, μέσα σε επτά ημέρες, δεν θα ασχοληθούν με τέτοιες προχωρημένες έρευνες αλλά θα διδαχθούν βασικές αρχές συγγραφής κώδικα (σε κάπως απλοποιημένη γλώσσα C) για τη δημιουργία του διαδραστικού αντικειμένου που οι ίδιοι θα σχεδιάσουν, θα γνωρίσουν τις δυνατότητες νέων υλικών (ηλεκτρονικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, LEDs κτλ.) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού κυκλώματος σε συνδυασμό με παραδοσιακά υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του ρούχου, και θα προχωρήσουν στην κατασκευή του τελικού προϊόντος.

Τα βασικά εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν στο εργαστήριο είναι ο μικροεπεξεργαστής Arduino Lillypad* (https://web.media.mit.edu/~leah/LilyPad/index.html), αγώγιμη κλωστή και ύφασμα, muscle wires, αισθητήρες διαφόρων κατηγοριών, κουμπιά, διακόπτες και συμβατικά υφάσματα.

Βασικά στάδια

* Γνωριμία με το Arduino Lilypad και τις λειτουργίες του.

* Σχεδιασμός του ρούχου-αντικειμένου.

* Συγγραφή κώδικα.

* Δημιουργία κυκλώματος (ηλεκτρονικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, LEDs κτλ.).

* Διαδικασία παραγωγής Do It Yourself.

Και για να επιστρέψουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε: το να ράψεις ένα λαμπάκι στο ρούχο σου μπορεί αυτό καθαυτό να μη σημαίνει και πολλά πράγματα, μπορεί όμως να είναι το σημείο εκκίνησης για χρήσιμες σκέψεις και δράσεις. Από το να αρχίσεις να επεμβαίνεις σε πράγματα που ως τώρα δεν είχες σκεφθεί να αγγίξεις, όπως είναι τα ρούχα ή τα έπιπλα, ως το να προβληματιστείς για το πού οδηγούν όλα αυτά. Γιατί μπορεί να λέω έτσι αστόχαστα ότι θα μιλάει ένα λαμπάκι αντί για εμένα αλλά την ίδια στιγμή ξεχνάω πως βγάζω ίσως εκτός τη… γλώσσα, ένα όργανο που χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να τελειοποιηθεί.

Η καρδιά του συστήματος

Το LilyPad Arduino είναι ένα σύστημα ειδικά σχεδιασμένο για τα υφάσματα. Αναπτύχθηκε στο εργαστήριο High-Low Tech του MIT από την Leah Buechley και τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μια σημαντική άνθιση στον τομέα των ηλεκτρονικών υφασμάτων (eTextiles) και μαλακών κυκλωμάτων (soft-circuits) και μπορεί να εφαρμοστεί στην δημιουργία διαδραστικών κεντημάτων, ρούχων και κοστουμιών για το θέατρο, την performance ή ακόμα και καθημερινά gadgets και αξεσουάρ. Στην καρδιά του χτυπάει ένας οκτάμπιτος επεξεργαστής ο Arduino, που συνδέεται μέσω λεπτών μεταλλικών νημάτων με διάφορα ηλεκτρονικά εξαρτήματα, όπως φωτεινές διόδους, κυκλώματα ήχου, αισθητήρες θερμοκρασίας, πίεσης, ακόμη και GPS. Μπορεί να προγραμματιστεί με τη βοήθεια γλωσσών όπως η C και η C++ και όλα μαζί τα σύνεργα κοστίζουν γύρω στα 100 Ευρώ ενώ αναμένεται και μια 32-μπιτη έκδοση.