ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ
Μαθηματικά στην κουζίνα
Μαθηματικές δραστηριότητες για παιδιά… και τους γονείς τους
Εκδόσεις Μεταίχμιο 2011,
σελ. 80, τιμή 9,90 ευρώ
Γνωρίζω πολλούς γονείς με παιδιά προσχολικής ηλικίας οι οποίοι είναι εξαιρετικά αγχωμένοι με την ιδέα ότι το παιδί τους θα αρχίσει το σχολείο και ιδιαίτερα τα μαθηματικά, που όπως παραδέχονται, είχαν βασανίσει και τους ίδιους. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι πρέπει από νωρίς να αρχίσουν να διδάσκουν στα παιδιά τους τα πρώτα μαθηματικά «για να τα βοηθήσουν» όταν έλθει η ώρα του σχολείου.
Ο Δημήτρης Χασάπης, ο οποίος τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ασχολείται με τη διδακτική των μαθηματικών, είναι αντίθετος με την άποψη ότι οι γονείς πρέπει εκ των προτέρων να διδάσκουν στο παιδί τα μαθηματικά που αυτό θα διδαχθεί στο σχολείο και μάλιστα με τον τρόπο που αυτά διδάσκονται στο σχολείο. Θεωρεί ότι αυτό θα έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: το παιδί θα βρίσκει βαρετή την επόμενη σχολική παράδοση και θα απομακρύνεται ολοένα περισσότερο από τον στόχο!
Αλλά ο Δημήτρης Χασάπης δεν περιορίζει τις συμβουλές του σε λόγια και το βιβλίο του «Μαθηματικά στην κουζίνα» είναι η απόδειξη! Οπως εξηγεί, δεν υπάρχει καλύτερος χώρος από την κουζίνα για να διδάξουμε σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας τα μαθηματικά: «Εκεί ταξινομούμε και βάζουμε σε σειρά τα υλικά που θα χρειαστούμε. Απαριθμούμε τις μερίδες φαγητού που θέλουμε να ετοιμάσουμε και τα υλικά που πρέπει να ψωνίσουμε, μετράμε τις ποσότητες των υλικών, τη θερμοκρασία του φούρνου, τη θρεπτική αξία των φαγητών… Προσθέτουμε, αφαιρούμε, πολλαπλασιάζουμε και διαιρούμε ποσότητες υλικών… Υπολογίζουμε ποσότητες σε κλάσματα… Συνθέτουμε αναλογίες, υποδιαιρώντας ή πολλαπλασιάζοντας τις μερίδες του φαγητού μιας συνταγής. Με δύο λόγια, λύνουμε συνεχώς μαθηματικά προβλήματα».
Πράγματι, με βοηθό το πόνημα του συγγραφέα, η κουζίνα μπορεί να γίνει ιδανικό σχολείο μαθηματικών: το σχήμα των ταψιών προσφέρεται για γεωμετρία (σχήμα, μέγεθος, όγκος), οι ετικέτες στις συσκευασίες για να γνωρίσουν τα παιδιά τι μπορούμε να εκφράσουμε με τους αριθμούς (πλήθος, ποσότητα, κωδικούς) και το μοίρασμα της βασιλόπιτας για εισαγωγή στα κλάσματα.
Περιττό να πούμε ότι το μεγάλο μπόνους είναι ότι τα παιδιά μαθαίνουν μαθηματικά χωρίς πραγματικά να καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για μάθημα. Και ακόμη περισσότερο, έχοντας περάσει ευχάριστες ώρες με τους γονείς στην οικιακή εστία και έχοντας καταλήξει με κάτι που… τρώγεται.
Ι. Σ.
Aθηναϊκό μυθιστόρημα με αριθμούς
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΡΒΕΛΗΣ
Η παραβολή του Ασώτου
Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2010
σελ. 212, τιμή 15,5 ευρώ
Αν είναι να ανοίξει κάποιος μια συζήτηση με τη φιλοδοξία να του μείνει κάτι και μετά το τέλος της, πιστεύω ότι έχοντας να διαλέξει ανάμεσα σε έναν πολιτικό, σε έναν δημοσιογράφο και σε έναν μαθηματικό, θα πρότεινα να επιδιώξει να μιλήσει με τον τελευταίο και όχι με τους άλλους δύο. Μπορεί οι μαθηματικοί να ασχολούνται με θέματα ελάχιστα κατανοητά από τους υπόλοιπους, αλλά κάποιοι είναι σε θέση να εφαρμόζουν όσα ξέρουν σε θέματα του καθημερινού βίου και να εκπλήσσουν τους γύρω τους. Οπως το κλασικό: «Αν μια μετοχή πέσει τη μία ημέρα 10% και την άλλη ανέβει 10%, σε συμφέρει να αγοράσεις; Θα κερδίσεις ή θα χάσεις;».
Ο Γιάννης Καρβέλης γεννήθηκε το 1947 στην Καλαμάτα. Σπούδασε στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο και πήρε Πτυχίο Μηχανολόγου Ηλεκτρολόγου. Εργάστηκε στη Βιομηχανία αλλά και στην Τεχνική Εκπαίδευση βοηθώντας και στη συγγραφή σχολικών βιβλίων. Ασχολείται με τα μαθηματικά προφανώς αρκετά εντατικά, αλλά προσπαθεί όσα μαθαίνει να τα αναλύει, να τα ανακυκλώνει στο μυαλό του και μετά να τα δίνει με έναν τρόπο ελκυστικό και στους άλλους που δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα ή τόσο πολύ χρόνο. Το προηγούμενο μυθιστόρημά του «Ο κρατούμενος Μηδέν» ήταν ένα εξαιρετικά πυκνό και μαθηματικά τεκμηριωμένο έργο που μας είχε εκπλήξει με την ωριμότητά του, τόσο ώστε ο χαρακτηρισμός «ψυχαγωγικά Μαθηματικά» για βιβλία όπως αυτό, που μέσα από μια μυθιστορηματική δομή προσφέρουν και ένα σωρό γνώσεις σχετικές με θέματα της θεωρίας των αριθμών, φαινόταν λίγος. Το επόμενο μυθιστόρημα του Γιάννη Καρβέλη από την άποψη της μαθηματικής ύλης την προσφέρει καλά χωνεμένη και ευχάριστα δοσμένη μέσα από ένα μυθιστόρημα με σχετικά απλούστερη πλοκή, με τους ήρωές του να κινούνται σε σχολεία της Αθήνας, να παίζουν στο Χρηματιστήριο του έτους 2000, την εποχή της τρέλας και των στημένων αγορών για να φαγωθούν οι οικονομίες κάποιων θυμάτων. Ο αναγνώστης μάλιστα θα αναγνωρίσει πίσω από επινοημένα φυσικά ονόματα και πρόσωπα που απασχόλησαν και τον Τύπο αλλά και τις δικαστικές αρχές τότε. Είναι ένα έργο όπου εύκολα θα του κόλλαγες τον παλαιό φιλολογικό όρο «αθηναϊκό μυθιστόρημα», που αν δεν κάνω λάθος δεν θεωρείται και τόσο δόκιμος από τους κριτικούς. Ταυτόχρονα όμως αυτό το έργο είναι εμπλουτισμένο με παρεκβάσεις σε θέματα Μαθηματικών, απόλυτα κατανοητές έτσι όπως έχουν δουλευτεί από τον συγγραφέα, ώστε θα έλεγα ότι και αν ακόμη άλλα στοιχεία του έργου δεν ικανοποιούν απόλυτα τον αναγνώστη (όπως, π.χ., οι διάλογοι που δεν είναι αρκετά καλά δουλεμένοι), αξίζει να το διαβάσει κανείς για τα όσα χρήσιμα θα αποκομίσει γύρω από τη θεωρία των αριθμών. Δεν θα δίσταζα μάλιστα να δώσω το βιβλίο αυτό και ως δώρο τέτοιες ημέρες και σε μαθητές της Β’ ή της Γ’ Λυκείου, γιατί θα έπαιρναν έτσι μια ιδέα για την ομορφιά που υπάρχει «εκεί έξω» και τους την κρύβουν, δυστυχώς, μερικά από τα σχολικά βιβλία τους.
Α. Γ.
