Στο Ινστιτούτο Αναγεννητικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Γουέικ Φόρεστ στη Βόρεια Καρολίνα έχουν συχνά «γεννητούρια». Ειδικά μηχανήματα «κυοφορούν» ιστούς εργαστηρίου οι οποίοι… έρχονται στον κόσμο μέσα σε λίγες εβδομάδες με απώτερο στόχο τη χρήση τους μια μέρα για θεραπεία ανθρώπων που τους έχουν ανάγκη. Το τελευταίο τέτοιο «τέκνο» του ινστιτούτου που έγινε πριν από λίγες ημέρες διάσημο ήταν στυτικός ιστός πέους, ο οποίος υπόσχεται μελλοντικά λύση για εκατομμύρια άνδρες που δεν μπορούν να χαρούν τη σεξουαλική ζωή τους λόγω… χαμηλού ηθικού. Αυτού του «απογόνου» έχουν όμως προηγηθεί πολλοί άλλοι: η μεγάλη «αδελφή» του είναι μια ουροδόχος κύστη εργαστηρίου, η οποία έλαβε πριν από τρία χρόνια περίοπτη θέση στα ΜΜΕ καθώς αποτέλεσε το πρώτο όργανο σε παγκόσμιο επίπεδο που δημιουργήθηκε με κύτταρα των ίδιων των ασθενών και στη συνέχεια μεταμοσχεύθηκε στο σώμα τους. Ωστόσο, στο εργαστήριο ετοιμάζονται καθημερινά πολλά άλλα… αδελφάκια- ανταλλακτικά ιστών που έχουν καταστραφεί λόγω ατυχήματος ή ασθένειας, όπως μας διαβεβαίωσε ο «πατέρας» όλων αυτών των μεγάλων επιτευγμάτων, ο δρΑντονι Ατάλα, ειδικός στην Παιδιατρική Ουρολογία και διευθυντής του Ινστιτούτου Αναγεννητικής Ιατρικής του Γουέικ Φόρεστ. Ο 51χρονος δρ Ατάλα, ο οποίος θεωρείται «γκουρού» στο πεδίο της Αναγεννητικής Ιατρικής- και δικαίως, όπως αποδεικνύουν οι ερευνητικές και κλινικές επιτυχίες του στις οποίες και θα αναφερθούμε-, υποστηρίζει ότι η «επανάσταση» του τομέα μόλις άρχισε να συντελείται:«Πιστεύω ότι είμαστε μακριά ακόμη από το να φτιαχτεί ένα ολόκληρο πολύπλοκο όργανο εργαστηρίου,όπως η καρδιά ή το ήπαρ.Ωστόσο ώσπου να συμβεί αυτό,τμήματα ιστών που θα προσφέρει η επιστήμη στους ασθενείς με χρήση των ίδιων των κυττάρων τους θα χαρίζουν επιμήκυνση της ζωής.Ηδη άνθρωποι όπως οι 30 που έχουν λάβει ουροδόχο κύστη φτιαγμένη στο εργαστήριο έχουν γευθεί τις δυνατότητες του συγκεκριμένου τομέα».Οπως όλα δείχνουν οι δυνατότητες αυτές είναι τεράστιες: τα όργανα και οι ιστοί του «σωλήνα» αναμένεται να αυξάνονται και πληθύνονται στο μέλλον μεγαλώνοντας την… οικογένεια των ανταλλακτικών και χαρίζοντας έτσι χαμόγελο σε εκατομμύρια οικογένειες σε όλο τον κόσμο…
Ο περουβιανής καταγωγής δρ Ατάλα είναι ένας ακούραστος επιστήμονας. Δεν είναι τυχαίο ότι, όταν επιχειρήσαμε να έλθουμε σε επαφή μαζί του, η γραμματεία του όρισε το τηλεφωνικό ραντεβού μας για τις 5.30
το πρωί (ώρα Ανατολικής Ακτής)! Στην αρχή πιστέψαμε ότι επρόκειτο για λάθος και ζητήσαμε διευκρινίσεις. Στη συνέχεια θεωρήσαμε ότι θα μιλήσουμε σε έναν άνθρωπο το λιγότερο αγουροξυπνημένο. Και όμως, όχι. Οπως μας διαβεβαίωσε ο ίδιος ο ερευνητής όταν τελικώς ήλθαμε σε επαφή μαζί του μέσα στα άγρια χαράματα για τις ΗΠΑ, η ημέρα του είχε ήδη αρχίσει μιάμιση ώρα νωρίτερα, κοινώς στις 4 το πρωί, και αυτό ενώ την προηγούμενη νύχτα είχε κοιμηθεί τα μεσάνυχτα! Αυτή είναι η καθημερινότητα του δρος Ατάλα αφού εκτός από τη δημιουργία ιστών στο εργαστήριο, η οποία απαιτεί πολύ χρόνο και κόπο, διεξάγει και επεμβάσεις ως μάχιμος ουρολόγος!
Στο «συρτάρι» 22 διαφορετικοί ιστοί
Ισως έτσι εξηγούνται τα δεκάδες παράλληλα προγράμματα που «τρέχει» ο επιστήμονας με την ομάδα του στον τομέα της Αναγεννητικής Ιατρικής: αυτή τη στιγμή διερευνάται στο εργαστήριο η ανάπτυξη 22 διαφορετικών ιστών, όπως του νεφρού, του οισοφάγου, των λείων μυών, του χόνδρου, της ουρήθρας, των αιμοφόρων αγγείων, των σιελογόνων αδένων, της τραχείας, των οστών, του μαστού, των σκελετικών μυών, του πνεύμονος, του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού, της μήτρας, της καρδιάς, του νευρικού συστήματος, του ήπατος, του παγκρέατος, αλλά και των γυναικείων και ανδρικών γεννητικών οργάνων!
Για να φθάσουμε όμως σε αυτόν τον «οργασμό» δημιουργίας διαφορετικών ιστών προηγήθηκε σκληρή δουλειά επί πολλά έτη.«Ασχολούμαστε τουλάχιστον 20 χρόνια με τον συγκεκριμένο τομέα.Η πρώτη μεγάλη επιτυχία αφορούσε τη δημιουργία αλλά και μεταμόσχευση σε ασθενείς ουροδόχου κύστης που είχε δημιουργηθεί στο εργαστήριο. Μπορεί η δημοσίευση σχετικά με την ουροδόχο κύστη να έγινε το καλοκαίρι του 2006 στην επιθεώρηση “Τhe Lancet”,ωστόσο όταν δημοσιεύσαμε τα στοιχεία, είχαμε ήδη παρακολουθήσει τους ασθενείς επί επτά έτη και είχαμε δει ότι δεν παρουσιάζονταν προβλήματα από την εφαρμογή της διαδικασίας» . Οπως σημειώνει ο δρ Ατάλα, ως σήμερα 30 ασθενείς έχουν λάβει ουροδόχο κύστη «χτισμένη» με βάση τα ίδια τα κύτταρά τους. Αρκετοί από αυτούς ζουν με το μόσχευμα εδώ και μία δεκαετία χωρίς να παρατηρηθεί καμία επιπλοκή από τη διαδικασία. Η περιπέτεια μιας… κύστης
Γιατί η ουροδόχος κύστη αποτέλεσε το πρώτο όργανο με το οποίο ασχολήθηκε ενδελεχώς ο επιστήμονας; Η απάντηση είναι διττή: κατ΄ αρχάς επειδή πρόκειται για ένα σχετικώς «εύκολο» για δημιουργία στο εργαστήριο όργανο, αφού είναι ουσιαστικώς ένας ασκός χωρίς πολύπλοκα δίκτυα αγγείων και διαφορετικά είδη ιστών. Κατά δεύτερον, ο δρ Ατάλα λόγω της ειδικότητάς του, του χειρουργού ουρολόγου, είχε δει τα σημαντικά μειονεκτήματα της συμβατικής μεθόδου «επιδιόρθωσης» της ουροδόχου κύστης, η οποία μετρούσε έναν αιώνα ζωής. Σύμφωνα με την παλαιά μέθοδο ο μη λειτουργικός ιστός της ουροδόχου κύστης ατόμων με προβλήματα, όπως οι συγγενείς δυσπλασίες του οργάνου, αντικαθίστατο με ιστό που λαμβανόταν από τα έντερα. Η συγκεκριμένη τεχνική χρησιμοποιούνταν και για τη δημιουργία μιας νέας ουροδόχου κύστης σε άτομα με καρκίνο του οργάνου. Δεδομένου όμως ότι το έντερο είναι σχεδιασμένο ώστε να απορροφά θρεπτικά συστατικά ενώ η ουροδόχος κύστη έχει σχεδιαστεί για να εκβάλλει ουσίες, οι ασθενείς που υποβάλλονταν σε αυτή τη διαδικασία παρουσίαζαν πλήθος προβλημάτων όπως η οστεοπόρωση, ο σχηματισμός λίθων στους νεφρούς αλλά και ο καρκίνος.
Ολα αυτά τα μεγάλα εμπόδια ξεπεράστηκαν όταν ο δρ Ατάλα κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη ουροδόχο κύστη στο εργαστήριο, από τα κύτταρα του ίδιου του ασθενούς, με αποτέλεσμα να εκμηδενίζεται ο κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος. Να πώς συνετελέσθη το άκρως επιστημονικό «θαύμα»: ο ερευνητής και η ομάδα του διενήργησαν βιοψία στον υποψήφιο για μεταμόσχευση ασθενή προκειμένου να λάβουν δείγμα μυϊκών κυττάρων καθώς και κυττάρων επιθηλίου που αποτελούν την εσωτερική «φόδρα» των τοιχωμάτων της ουροδόχου κύστης. Τα κύτταρα που ελήφθησαν καλλιεργήθηκαν στη συνέχεια μέσα σε μια κατάλληλη θρεπτική «σούπα» που επέτρεψε τον πολλαπλασιασμό τους. Οταν ο αριθμός των κυττάρων κρίθηκε επαρκής, αυτά τοποθετήθηκαν μέσα σε ένα ειδικό βιοδιασπώμενο εκμαγείο με σχήμα ουροδόχου κύστης. Ο πολλαπλασιασμός συνεχίστηκε ώσπου, περίπου οκτώ εβδομάδες μετά την αρχική βιοψία, το όργανο εργαστηρίου ήταν έτοιμο για μεταμόσχευση. Μετά την τοποθέτηση του οργάνου το εκμαγείο σταδιακά διασπάστηκε και «εξαφανίστηκε» από τον οργανισμό. Οπως απέδειξε η πείρα των δέκα χρόνων που έχουν παρέλθει από την πρώτη μεταμόσχευση, η μέθοδος, που έχει εφαρμοστεί δεκάδες φορές, είναι άκρως επιτυχημένη καταργώντας όλα τα προβλήματα με τα οποία συνδεόταν η συμβατική τεχνική.
Συνταγή που θυμίζει κουζίνα
Ο δρ Ατάλα εξηγεί στο «Βήμα» ότι η διαδικασία που ακολουθείται κάθε φορά για τη δημιουργία διαφορετικών ιστών είναι λίγο- πολύ η ίδια. «Λαμβάνουμε με βιοψία το είδος των κυττάρων που επιθυμούμε ανάλογα με τον ιστό που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε.Το σημαντικό είναι να έχουμε το θρεπτικό μέσο που απαιτείται για την ανάπτυξη των διαφορετικών ειδών κυττάρων, ώστε τα κύτταρα να καταφέρουν να επιβιώσουν. Τοποθετούμε τα κύτταρα αυτά μέσα σε ένα “εκκολαπτήριο”, σε έναν…φούρνο όπως τον ονομάζουμε εμείς,που διαθέτει τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου οργανισμού, όπως θερμοκρασία περίπου 37 βαθμών Κελσίου.Οταν λάβουμε τον απαιτούμενο αριθμό κυττάρων, τα μεταφέρουμε μέσα στο ειδικά σχηματισμένο,ανάλογα με τις ανάγκες,“καλούπι” όπου συνεχίζεται η καλλιέργειά τους,έως ότου λάβουμε το όργανο ή τον ιστό που επιθυμούμε μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων».
Σύμφωνα με τον ειδικό το πιο «δύσκολο» βήμα στην όλη διαδικασία δημιουργίας ιστών στο εργαστήριο αφορά τους ιστούς συμπαγών οργάνων. «Πρέπει να φροντίσουμε ώστε να τοποθετήσουμε ικανό αριθμό κυττάρων ανά τετραγωνικό εκατοστό στα οποία θα παράσχουμε τα κατάλληλα θρεπτικά μέσα για να επιβιώσουν. Παράλληλα, όταν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα συμπαγές όργανο, πρέπει να εξασφαλίσουμε την επαρκή αγγείωσή του,τη δημιουργία αρκετών αιμοφόρων αγγείων που θα επιτρέψουν τη σωστή αιμάτωση.Αλλιώς το όργανο θα πεθάνει».
Τα «καρπερά» κουνέλια
Μια επιτυχημένη διαδικασία «μαγειρέματος» στους… φούρνους του ινστιτούτου στο Γουέικ Φόρεστ χάρισε σε κουνέλια τη χαμένη… στύση τους, όπως έγινε γνωστό πριν από λίγες ημέρες· πρόκειται για μια εξέλιξη που δίνει ελπίδα και σε άνδρες με προβλήματα στυτικής δυσλειτουργίας λόγω τραυματισμού ή ασθενειών. Ο δρ Ατάλα και οι συνεργάτες του δημιούργησαν στυτικό ιστό του πέους των κουνελιών στο εργαστήριο με χρήση κυττάρων των ίδιων των ζώων, όπως περιέγραψαν στην επιθεώρηση «Ρroceedings of the Νational Αcademy of Sciences». Ο ιστός τοποθετήθηκε στα αρσενικά πειραματόζωα, ορισμένα εκ των οποίων κατάφεραν να φέρουν στον κόσμο απογόνους!
Οι ερευνητές συνέλεξαν από τον στυτικό ιστό αρσενικών κουνελιών κύτταρα των λείων μυών καθώς και ενδοθηλιακά κύτταρα- οι δύο αυτοί τύποι κυττάρων είναι απαραίτητοι για τη δημιουργία της σπογγώδους υφής του στυτικού ιστού και για την αιμάτωσή του. Τα κύτταρα καλλιεργήθηκαν στο εργαστήριο και στη συνέχεια τοποθετήθηκαν μέσα σε τρισδιάστατα εκμαγεία. Τα «καλούπια» αυτά εμφυτεύθηκαν στα πέη 12 αρσενικών ζώων και έναν μήνα αργότερα άρχισε να δημιουργείται οργανωμένος στυτικός ιστός ο οποίος έφερε τα απαραίτητα για την αιμάτωσή του αιμοφόρα αγγεία.
Σύμφωνα με τον δρα Ατάλα η προσπάθεια στέφθηκε με επιτυχία- κάτι που δεν είχε συμβεί σε προηγούμενες αντίστοιχες προσπάθειες- χάρη στο γεγονός ότι τα κύτταρα εγχύθηκαν μέσα στο εκμαγείο σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές· έτσι «κλειδώθηκαν» εντός του καλουπιού έξι φορές περισσότερα κύτταρα των λείων μυών. Τα 12 πειραματόζωα με τον μεταμοσχευμένο στυτικό ιστό εργαστηρίου τοποθετήθηκαν σε κλουβιά μαζί με ισάριθμα θηλυκά. Μετά το ζευγάρωμα κολπικές εξετάσεις που διεξήχθησαν στα θηλυκά έδειξαν ύπαρξη σπέρματος σε οκτώ από τις 12 περιπτώσεις, ενώ τέσσερα θηλυκά βρέθηκαν σε κατάσταση εγκυμοσύνης. Ο ερευνητής υπογραμμίζει ότι τα πειράματα αυτά είναι ενθαρρυντικά, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες.«Ασχολούμαστε με το συγκεκριμένο είδος ιστού τα τελευταία 18 χρόνια.Εχουμε ήδη ξεκινήσει πειράματα με ανθρώπινα κύτταρα, ωστόσο ο δρόμος είναι ακόμη μακρός.Πιστεύω πάντως ότι μέσα στα επόμενα χρόνια ίσως μπορούσαμε να έχουμε στα χέρια μας στυτικό ιστό για μεταμόσχευση σε άτομα με προβλήματα στη στύση, όπως είναι παιδιά με συγγενείς ανωμαλίες ή άνδρες που παρουσιάζουν σεξουαλική δυσλειτουργία λόγω τραυματισμών ή ασθενειών όπως ο καρκίνος».
Νέα όργανα στον… εκτυπωτή!
Η έρευνα συνεχίζεται με την ίδια ένταση, με απώτερο στόχο τη θεραπεία πασχόντων με πολλά και διαφορετικά προβλήματα. Ο δρ Ατάλα αποκαλύπτει στο «Βήμα» ότι έχει ήδη προχωρήσει στις πρώτες εμφυτεύσεις ουρήθρας καθώς και άλλων δομών που αποτελούνται από μυϊκό ιστό και χόνδρο.«Δεν μπορώ να δώσω αυτή τη στιγμή περισσότερες λεπτομέρειες καθώς πρόκειται για αδημοσίευτα ακόμη αποτελέσματα.Πιστεύω ότι το ερχόμενο έτος θα γίνουν οι ανάλογες δημοσιεύσεις».
Ενα άλλο πεδίο με το οποίο καταπιάνονται ο ειδικός και η ομάδα του αναμένεται να προσφέρει σύντομα λύσεις στο… πεδίο της μάχης, συγκεκριμένα σε στρατιώτες που έχουν υποστεί εγκαύματα ή πληγές. Η προσέγγιση που ακολουθείται σε αυτήν την περίπτωση έχει τη «ρίζα» της στον… εξοπλισμό γραφείου: για την ακρίβεια στα σκάνερ και στους εκτυπωτές που αποτελούν τα εργαλεία δουλειάς εκατομμυρίων ανθρώπων. Με βάση μια τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο Κλέμσον της Νότιας Καρολίνας, η ομάδα του δρος Ατάλα χρησιμοποιεί ένα σκάνερ/ εκτυπωτή, το δοχείο μελανιού του οποίου είναι γεμάτο με… ανώριμα κύτταρα ανθρώπινου δέρματος. Το φορητό μηχάνημα «σκανάρει» την κατεστραμμένη περιοχή του δέρματος και με βάση την τοπογραφία της ψεκάζει ένα λεπτό στρώμα κυττάρων επάνω στη βλάβη. Η λογική είναι να ψεκάζονται διαφορετικοί τύποι κυττάρων όπου χρειάζεται (για παράδειγμα λιποκύτταρα τα οποία θα καλύπτονται από δερματικά κύτταρα), σε στρώματα με διαφορετικό πάχος, ανάλογα με τις ανάγκες.
Ο ειδικός σημειώνει ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα ξεκινήσουν ευρείες κλινικές δοκιμές της μεθόδου σε τραυματισμένους στρατιώτες καθώς η συγκεκριμένη μελέτη έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του αμερικανικού στρατού. Ορισμένα πρώτα πειράματα σε μικρό αριθμό στρατιωτών έδειξαν πάντως ότι οι πληγές μετά τον «ψεκασμό» με κερατινοκύτταρα (κύτταρα τα οποία σχηματίζουν την κεράτινη στιβάδα που προστατεύει το δέρμα) επουλώνονται χωρίς προβλήματα μέσα σε διάστημα μόλις μιας ως τριών το πολύ εβδομάδων. Η συμβατική μέθοδος μεταμόσχευσης τμήματος δέρματος στην πληγείσα περιοχή απαιτεί περίπου τον ίδιο χρόνο για την επούλωση της πληγής, ωστόσο συνδέεται με χρήση τριπλάσιας ποσότητας δέρματος το οποίο τοποθετείται στη βλάβη, ενώ και το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι πάντα αισθητικώς το καλύτερο αφού μένουν ουλές.
Ο… εκτυπωτής κυττάρων όμως αποδεικνύεται άκρως χρήσιμος και για τη δημιουργία άλλων ιστών πολύπλοκων συμπαγών οργάνων. Και αυτό διότι η συγκεκριμένη μέθοδος επιτρέπει να τοποθετούνται διαφορετικά στρώματα κυττάρων στην κατάλληλη θέση ώστε να προκύψει ένα ολοκληρωμένο όργανο. Με βάση την τεχνική διεξάγονται και τα τελευταία πειράματα του δρος Ατάλα και της ομάδας του, τα οποία αφορούν τη δημιουργία «δύσκολων» ιστών συμπαγών οργάνων, όπως το ήπαρ και το πάγκρεας. Αν και ο επιστήμονας δεν ήθελε να αποκαλύψει πολλές λεπτομέρειες αφού πρόκειται για ευρήματα που δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί (το γνωστό πρόβλημα των ερευνητών οι οποίοι δεν θέλουν να φέρουν, κυρίως λόγω ανταγωνισμού, στο φως στοιχεία των μελετών τους πριν από την επίσημη δημοσίευσή τους, το οποίο ωστόσο είναι πάντα ο… βραχνάς του δημοσιογράφου), σημείωσε ότι αφορούν μελέτες σε τρωκτικά. «Τα πρώιμα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά και συνεχίζουμε τα πειράματα». Η ασφάλεια της μεθόδου
Δεν υπάρχουν κίνδυνοι από όλες αυτές τις διαδικασίες; Είναι γνωστό ότι η Αναγεννητική Ιατρική βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα βλαστικά κύτταρα, τα οποία- κυρίως τα εμβρυϊκά- έχουν συνδεθεί επανειλημμένως με ανησυχίες σχετικά με καρκινογένεση.«Το σημαντικό σε ό,τι αφορά τις έρευνές μας για τη δημιουργία ιστών και οργάνων είναι ότι βασιζόμαστε σε ενήλικα κύτταρα τα οποία συλλέγονται από το κάθε όργανο που θέλουμε να δημιουργήσουμε στο εργαστήριο και όχι σε εμβρυϊκά βλαστικά. Η πείρα μας μέχρι στιγμής έχει δείξειότι αυτά τα κύτταρα δεν είναι επικίνδυνα για πρόκληση καρκίνου.Ολοι οι ασθενείς που έχουν λάβει ουροδόχο κύστη φτιαγμένη από τα κύτταρά τους αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Σε καμία από τις περιπτώσεις δεν κατεγράφη εμφάνιση καρκίνου».
Τα αισιόδοξα αποτελέσματα δεν μπορούν παρά να «γεννήσουν» το εύλογο ερώτημα σχετικά με το πότε θα μπορούσαμε να δούμε να παίρνει «σάρκα και οστά» ένα πολύπλοκο όργανο, όπως η καρδιά, στο εργαστήριο. Διότι η δημιουργία ενός σχετικώς απλού οργάνου όπως η ουροδόχος κύστη απέχει παρασάγγας από τη δημιουργία μιας καρδιάς, η οποία πρέπει να αποτελέσει σύνθεση διαφορετικών ιστών με την κατάλληλη αγγείωση και αιμάτωση.«Η δημιουργία ενός ολόκληρου πολύπλοκου οργάνου, όπως η καρδιά ή το ήπαρ,βρίσκεται μακριά, δεν βλέπω να πραγματοποιείται στο κοντινό μέλλον.Ωστόσο θα είναι εφικτό πολύ πιο σύντομα να δημιουργούμε τμήματα της καρδιάς ή του ήπατος τα οποία θα τοποθετούνται στις περιοχές που έχουν υποστεί βλάβη, αυξάνοντας έτσι τη λειτουργικότητα ολόκληρων των οργάνων.Κάτι τέτοιο δεν είναι τόσο μακρινό,ελπίζω ότι θα γίνει πραγματικότητα μέσα στα επόμενα χρόνια»λέει ο δρ Ατάλα.
Ζωή με ποιότητα
Απώτερος στόχος όλων αυτών των προσπαθειών δεν είναι άλλος από την επιμήκυνση της ζωής- και μάλιστα μιας ζωής με ποιότητα- σε ασθενείς που σήμερα είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν λόγω έλλειψης μοσχευμάτων, αλλά και σε ανθρώπους που, ακόμη και αν βρουν ένα μόσχευμα, είναι υποχρεωμένοι να λαμβάνουν εφ΄ όρου ζωής ανοσοκατασταλτικά φάρμακα συνδεδεμένα με πολλές παρενέργειες προκειμένου να μην το απορρίψει ο οργανισμός τους. Η Αναγεννητική Ιατρική θα σημάνει μια νέα εποχή κατά την οποία οι περισσότεροι θα σβήνουν την τούρτα με τα 100 κεράκια; «Σίγουρα η Αναγεννητική Ιατρική μπορεί να προσφέρει επιμήκυνση της ζωής σε έναν άνθρωπο που κινδυνεύει.Ωστόσο ακόμη και αν γίνει ρουτίνα η μεταμόσχευση οργάνων εργαστηρίου που θα είναι φτιαγμένα με τα κύτταρα των ίδιων των ασθενών,αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα και…διαβατήριο μιας μακράς ζωής.Το άτομο που θα λάβει το μόσχευμα θα πρέπει να αλλάξει εξ ολοκλήρου τον τρόπο ζωής του ώστε να μην καταλήξει στην ίδια κατάσταση που το έκανε να χρειάζεται ένα όργανο για μεταμόσχευση» προειδοποιεί ο ερευνητής.
Το ξυπνητήρι του δρος Ατάλα θα χτυπήσει και αύριο, όπως και κάθε ημέρα, στις 4 το πρωί. Και εκείνος θα φθάσει ξημερώματα στο εργαστήριό του προκειμένου να ελέγξει τους «φούρνους» του όπου… ψήνονται δεκάδες ιστοί, ικανοί να σώσουν στο μέλλον ζωές. Κάθε ώρα που ειδικοί όπως ο δρ Ατάλα περνούν τελειοποιώντας τα πειράματά τους και δημιουργώντας νέα, μικρά ή και μεγαλύτερα, «θαύματα» εργαστηρίου μεταφράζεται σε χρόνια ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους. Οπως μαρτυρούν οι συνεχείς επιτυχίες του διευθυντή του Ινστιτούτου Αναγεννητικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Γουέικ Φόρεστ, σύντομα θα χρειαστεί να τον αναζητήσουμε ξανά ξημερώματα με σκοπό να μας μιλήσει για τα καινούργια επιτεύγματά του. Μακάρι…
ΝΕΑ «ΗΘΙΚΑ» ΒΛΑΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ
Τ ο καλοκαίρι του 2007 το όνομα του Αντονι Ατάλα έκανε για άλλη μια φορά τον γύρο του κόσμου μέσω δημοσίευσης στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Νature Βiotechnology». Ο λόγος; Η ανακάλυψη μιας νέας, άκρως πλούσιας και «ηθικής», πηγής βλαστικών κυττάρων που είναι ο πλακούντας και το αμνιακό υγρό μέσα στο οποίο κολυμπά το έμβρυο. Τα κύτταρα που εντοπίστηκαν από τον δρα Ατάλα σε συνεργασία με συναδέλφους του από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ ονομάστηκαν ΑFS (Αmniotic Fluid-derived stem cells, βλαστικά κύτταρα προερχόμενα από το αμνιακό υγρό) και χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία κυττάρων των μυών, των οστών, του λιπώδους ιστού, των αιμοφόρων αγγείων, του νευρικού συστήματος και του ήπατος. Οπως εξηγεί ο ερευνητής, ο αριθμός των βλαστικών κυττάρων που εντοπίστηκαν στο αμνιακό υγρό ήταν μικρός, ωστόσο φάνηκε ότι μπορεί να κάνει… θαύματα γεννώντας εξειδικευμένους τύπους κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού. Τα συγκεκριμένα κύτταρα, σύμφωνα με τον δρα Ατάλα, αποτελούν πιθανότατα ένα ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων και των ενήλικων βλαστικών κυττάρων.«Αποδείχθηκε ύστερα από εξαντλητικές αναλύσεις ότι φέρουν στοιχεία και των δύο τύπων κυττάρων».
Το μεγάλο πλεονέκτημά τους συνίσταται στο ότι είναι πολύ εύκολα διαθέσιμα για χρήση σε ιατρικές εφαρμογές. Μπορούν να ληφθούν από δείγμα αμνιακού υγρού που λαμβάνεται ούτως ή άλλως κατά τη διαδικασία της αμνιοπαρακέντησης, η οποία διεξάγεται σε πολλές εγκύους στο πλαίσιο του προγεννητικού ελέγχου για τυχόν γενετικές ανωμαλίες του εμβρύου. Μπορούν επίσης να ληφθούν από τον πλακούντα και άλλες μεμβράνες που εκβάλλονται με τη γέννα. Τα συγκεκριμένα κύτταρα όμως έχουν και άλλο ένα κύριο και άκρως σημαντικό χαρακτηριστικό: πολλαπλασιάζονται με… ταχύτητα φωτός. Κάθε 36 ώρες ο αριθμός τους διπλασιάζεται. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε ότι τα κύτταρα ΑFS φαίνεται να παρακάμπτουν δύο σκοπέλους που συνδέονται με τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα- τα ηθικά διλήμματα σχετικά με την καταστροφή εμβρύων για τη λήψη τους καθώς και τον κίνδυνο καρκινογένεσηςμάλλον μιλάμε για έναν εν δυνάμει μικρό φυσικό «θησαυρό». Ο δρ Ατάλα υποστηρίζει ότι «μία τράπεζα η οποία θα περιέχει 100 χιλιάδες δείγματα τέτοιων κυττάρων,θα μπορούσε θεωρητικώς να παράσχει στο 99% του αμερικανικού πληθυσμού γενετικώς συμβατούς ιστούς για μεταμόσχευση».Η μελέτη σχετικά με αυτά τα κύτταρα συνεχίζεται και πολλές, διαφορετικές ομάδες έχουν ριχθεί στη μάχη για να αποκαλύψουν τα μυστικά τους. Μελλοντικά, όπως λέει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Αναγεννητικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Γουέικ Φόρεστ, και τα κύτταρα αυτά αναμένεται να αποδειχθούν άκρως πολύτιμα στη δημιουργία οργάνων εργαστηρίου.
