Ο καρκίνος του μαστού απειλεί και τους άνδρες

Σε μια νόσο «δολοφόνο» του σύγχρονου κόσμου, τον καρκίνο του μαστού, ο οποίος «χτυπά» εκατομμύρια γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε χρόνο – περί τις 4.500 Ελληνίδες ετησίως -, είναι αφιερωμένος ο μήνας τον οποίο διανύουμε. Πρόκειται για μια από τις ασθένειες τις οποίες έχουμε όλοι συνηθίσει να συνδέουμε με τις γυναίκες. Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί όμως και ανδρική υπόθεση! Μπορεί η εμφάνισή του στους άνδρες να μην είναι τόσο συχνή όσο στις γυναίκες – περίπου 1% επί του συνόλου των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού αφορά τους άνδρες – ωστόσο δυστυχώς η αναμέτρηση μαζί του μετατρέπει συνήθως το «ισχυρό» φύλο σε πλήρως ανίσχυρο. Και αυτό διότι όπως όλοι έχουμε συνηθίσει εσφαλμένα να θεωρούμε ότι ο καρκίνος του μαστού έχει μόνο γυναικεία υπογραφή, το ίδιο πιστεύουν λανθασμένα και οι άνδρες, υπογράφοντας έτσι πολλές φορές την καταδίκη τους. Ο καρκίνος του μαστού όμως δεν αποτελεί μονόδρομο. Για τον λόγο αυτόν πρέπει και οι άνδρες να αποκτήσουν γνώση για αυτόν τον εν δυνάμει εχθρό τους ώστε να είναι «ετοιμοπόλεμοι» απέναντί του. Ο μήνας που διανύουμε είναι αφιερωμένος και σε εκείνους!

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί μια σχετικά σπάνια ασθένεια στους άνδρες. Το 1% του συνόλου των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού αφορά άνδρες, ενώ στον ανδρικό πληθυσμό το 0,4%-0,7% των καρκίνων αφορούν τον μαστό. Ως εδώ τα νέα είναι καλά. Τα κακά νέα είναι ότι ακριβώς επειδή η ασθένεια δεν είναι από τις πιο διαδεδομένες στον ανδρικό πληθυσμό δεν γίνεται εύκολα έγκαιρη διάγνωσή της με αποτέλεσμα οι περισσότεροι ασθενείς να φθάνουν στον ειδικό με καρκίνο του μαστού σε πολύ προχωρημένο στάδιο, όπως αναφέρει ο κ. Ευ. Φιλόπουλος, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και χειρουργός μαστού στο νοσοκομείο «Αγ. Σάββας».

H νόσος φαίνεται να ακολουθεί αυξητική τάση με την ηλικία. Ως ηλικιακή ομάδα «υψηλού κινδύνου» θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί η δεκαετία των 60 χρόνων. Υπάρχει δηλαδή μια χρονική μετάθεση κατά μία δεκαετία σε σύγκριση με την ηλικία που η νόσος χτυπά συνήθως τις γυναίκες – γύρω στα πενήντα έτη τους.

Κάνοντας λόγο για τον καρκίνο του μαστού στους άνδρες, είναι απαραίτητο να αναφερθούμε στη γυναικομαστία, ένα από τα συχνότερα προβλήματα που εμφανίζονται στον ανδρικό πληθυσμό, κυρίως στην περίοδο της εφηβείας, οπότε το 30%-40% των έφηβων αγοριών εμφανίζουν αυτή τη διόγκωση και στους δύο μαστούς, αλλά και κατά την περίοδο της αποκαλούμενης ανδρικής εμμηνόπαυσης, καθώς τρεις στους δέκα ηλικιωμένους εμφανίζουν γυναικομαστία. H γυναικομαστία δεν συνδέεται με τον καρκίνο του μαστού, αναφέρουν οι ειδικοί. Οι διαχωριστικές όμως γραμμές μεταξύ των δύο καταστάσεων είναι λεπτές με αποτέλεσμα να δημιουργείται πολλές φορές σύγχυση. Οπως σημειώνει ο κ. Φιλόπουλος, η γυναικομαστία είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη – και στους δύο μαστούς – και ομότιμη – διογκώνεται δηλαδή όλος ο μαστός. Ο καρκίνος εμφανίζεται συνήθως στον ένα μαστό – υπάρχει και ένα ποσοστό 1%-3% όπου εμφανίζεται και στους δύο -, ενώ δεν διογκώνεται συνήθως όλος ο μαστός αλλά η διόγκωση είναι πιο έκκεντρη.

Τα αίτια

Αν και οι ειδικοί δεν γνωρίζουν τα ακριβή αίτια που οδηγούν έναν άνδρα σε προσβολή από καρκίνο του μαστού, έχει αποδειχθεί ότι η νόσος έχει σε κάποιες περιπτώσεις γενετικό υπόβαθρο – δύο γονίδια έχουν ήδη εντοπισθεί και έχει αποδειχθεί η σύνδεσή τους με τον καρκίνο του μαστού. Πρόκειται για τα BRCA1 και BRCA2 (οι ειδικοί τονίζουν ότι υπάρχουν και άλλα γονίδια που εμπλέκονται στη διαδικασία, τα οποία δεν έχουν ακόμη εντοπισθεί). Στους άνδρες με καρκίνο του μαστού έχει παρατηρηθεί ότι το BRCA2 εμφανίζει πολύ συχνά μεταλλάξεις – σύμφωνα με στατιστικές ως και στο 40%-50% των περιπτώσεων. Οπως συμβαίνει και στις γυναίκες, όσοι άνδρες εμφανίζουν μεταλλάξεις σε αυτό το γονίδιο σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό θα παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού.

Με αυξημένο κίνδυνο προσβολής από τη νόσο συνδέονται επίσης το σύνδρομο Klinefelter – μια διαταραχή του φύλου που συνδέεται με υπογοναδισμό -, οι διαταραχές στην προλακτίνη, οι τραυματισμοί στους όρχεις ή κάποιες παθήσεις τους.

Σε πολύ σημαντικό παράγοντα κινδύνου αναδεικνύεται και το οικογενειακό ιστορικό. Οι άνδρες στις οικογένειες των οποίων πολλές γυναίκες έχουν εμφανίσει καρκίνο του μαστού αντιμετωπίζουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν και οι ίδιοι τη νόσο. Μάλιστα ισχύει και το αντίστροφο: η ύπαρξη καρκίνου του μαστού σε άνδρα κάποιας οικογένειας αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα και για τις γυναίκες που ανήκουν σε αυτήν.

H έκθεση σε ακτινοβολία – σε περιπτώσεις ασθενών που υποβάλλονται σε ισχυρές ακτινοθεραπείες – θεωρείται επίσης ότι επηρεάζει την εμφάνιση της νόσου. Παράλληλα φαίνεται ότι κάποιες ομάδες επαγγελματιών – ηλεκτρολόγοι, εργαζόμενοι σε δίκτυα τηλεπικοινωνιών, όσοι γενικά εκτίθενται σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία – είναι πιο «ευάλωτες» στον καρκίνο του μαστού.

H θεραπεία

Οπως ακριβώς συμβαίνει με τις γυναίκες, και ο άνδρας ασθενής υποβάλλεται σε μαστογραφία – πέρα από την κλινική εξέταση και τα σημάδια που αυτή δίνει στον γιατρό. Τρίτο «όπλο» των ειδικών είναι η παρακέντηση με λεπτή βελόνα και η κυτταρολογική εξέταση του υλικού της παρακέντησης.

Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση, στον άνδρα δεν μπορεί να γίνει ογκεκτομή, η οποία αποτελεί λύση για ορισμένες γυναίκες ασθενείς, αλλά γίνεται μαστεκτομή λόγω του μικρού μεγέθους του μαστού. Οι ειδικοί προχωρούν επίσης και σε αφαίρεση των μασχαλιαίων λεμφαδένων προκειμένου να φανεί αν και κατά πόσον προχωρημένος είναι ο καρκίνος. H θεραπεία αφορά ακτινοθεραπεία και ορμονοθεραπεία. Σε προχωρημένη νόσο με μεταστάσεις ακολουθείται και χημειοθεραπεία. Ως είναι επόμενο, η πρόγνωση εξαρτάται από το στάδιο στο οποίο εντοπίζεται η νόσος. Για τον λόγο αυτόν η γνώση είναι το σημαντικότερο όπλο για τη ζωή.

Οσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού – γυναίκες ή άλλους άνδρες που εμφάνισαν τη νόσο στην οικογένειά τους – θα ήταν καλό να εξετάζονται από το 50ό έτος της ηλικίας τους. Σε περίπτωση που τα μέλη της οικογένειάς τους εμφάνισαν σε νεότερη ηλικία τον καρκίνο, οι ειδικοί συνιστούν εξέταση από ακόμη μικρότερη ηλικία.

Το σημαντικότερο όλων είναι ο άνδρας να έρχεται αμέσως σε επαφή με τον ειδικό σε περίπτωση κατά την οποία αντιληφθεί κάποιο πρόβλημα – οζίδιο στον μαστό του, πόνο στο στήθος, πληγή ή ανωμαλία στη θηλή του, εκκρίσεις ή αιμορραγία από τη θηλή. Και πρέπει να θυμάται ότι ακόμη και αν διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού δεν είναι καταδικασμένος. Φθάνει να μιλήσει για το πρόβλημά του στον ειδικό και να μη γίνει απορριπτικός όταν ακούσει τη διάγνωση· η απόρριψη είναι αυτή που οδηγεί σε αδιέξοδο, τη στιγμή που η πρόοδος της επιστήμης ανοίγει για τους ασθενείς πολλούς δρόμους…