Ιούλιος 1995, Σρεμπρένιτσα. Ο σερβοβοσνιακός στρατός υπό τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς εισέρχεται στην κωμόπολη της Νότιας Βοσνίας και ύστερα από μικρή αντίσταση την καταλαμβάνει. Μαζί με τους Σέρβους μάχονται περίπου 12 έλληνες εθελοντές οι οποίοι, μετά την πτώση της Σρεμπρένιτσα, υψώνουν την ελληνική σημαία στην κατεστραμμένη από τις οβίδες ορθόδοξη εκκλησία της πόλης. «Υψωσαν την ελληνική σημαία μέσα στη Σρεμπρένιτσα» γράφουν εφημερίδες της εποχής. Εκτός από αυτούς όμως στην περιοχή δρουν και άλλοι Ελληνες, ενταγμένοι σε παραστρατιωτικές ομάδες. Λίγες ημέρες αργότερα αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι. Περίπου 7.800 άνδρες και έφηβοι βόσνιοι μουσουλμάνοι εκτελέστηκαν στην ευρύτερη περιοχή με συνοπτικές διαδικασίες. H σφαγή στη Σρεμπρένιτσα έριξε την κυβέρνηση της Ολλανδίας τον Απρίλιο του 2002, καθώς ο τότε πρωθυπουργός Βιμ Κοκ παραιτήθηκε μετά τη δημοσίευση έκθεσης η οποία αποδίδει στους ολλανδούς κυανόκρανους – υπεύθυνους για τη Σρεμπρένιτσα – μεγάλο μερίδιο της ευθύνης. Δέκα χρόνια μετά τη σφαγή, μόλις πριν από λίγες ημέρες η ελληνική κυβέρνηση παραδέχθηκε για πρώτη φορά διά στόματος του υπουργού Δικαιοσύνης κ. Αν. Παπαληγούρα, το «ενδεχόμενο να υπάρχουν πράγματι ευθύνες ελλήνων πολιτών για τις σφαγές αμάχων στη Σρεμπρένιτσα». Ο κ. Παπαληγούρας διέταξε εισαγγελική έρευνα, η οποία συνεχίζεται. Το θέμα ανεκίνησε ο ανεξάρτητος βουλευτής κ. A. Ανδριανόπουλος, παρουσιάζοντας στοιχεία από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Στη Βοσνία πάντως οι αρχές δεν έχουν σταματήσει να ανοίγουν ομαδικούς τάφους.
Στην πρώην Γιουγκοσλαβία οι παραστρατιωτικές ομάδες δεν έπαψαν να δρουν από το 1991 ως και τη λήξη του πολέμου στη Βοσνία. Σε αυτές είναι πλέον διαπιστωμένο και από τις ελληνικές αρχές ότι συμμετείχαν και Ελληνες. Την άκρη του νήματος ανακάλυψαν πρώτοι οι ελεγκτές του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ) τον Οκτώβριο του 2003. Σε έφοδο που έκαναν σε σπίτι 36χρονου, αντί να ανακαλύψουν στοιχεία για τη διακίνηση αναβολικών, βρέθηκαν μπροστά στο μακάβριο θέαμα φωτογραφιών από εκτελέσεις αμάχων μουσουλμάνων στη Βοσνία. Από την έρευνα που ακολούθησε, προέκυψε ότι ο 36χρονος ήταν στρατολογητής εθελοντών, οι οποίοι θα πολεμούσαν στο πλευρό των σέρβων παραστρατιωτικών.
Ο άνδρας κατετάγη το 1995 στην Ελληνική Εθελοντική Φρουρά αλλά στη συνέχεια αποχώρησε, καθώς οι υπόλοιποι τον θεωρούσαν ακραίο. Ο 36χρονος, ο οποίος κατάγεται από τον Νομό Εβρου, είχε πολεμήσει για πρώτη φορά το 1993 μαζί με τον σέρβο μαφιόζο Ζέλικο Ραζνιάτοβιτς, γνωστό και ως «Αρκάν» (δολοφονήθηκε τον Ιανουάριο του 2000), ο οποίος ήταν επικεφαλής της παραστρατιωτικής ομάδας των «Τίγρεων». Σύμφωνα με πληροφορίες, ενδέχεται να έχει λάβει μέρος στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Οπως αποδείχθηκε, ο συγκεκριμένος άνδρας είναι επαγγελματίας μισθοφόρος ο οποίος πολέμησε και στον εμφύλιο του Ζαΐρ (σήμερα Δημοκρατία του Κονγκό), με τις δυνάμεις του Λοράν Καμπιλά. Ωστόσο, από τον Νοέμβριο του 2003 ουδεμία περαιτέρω πρόοδο φαίνεται να έχουν κάνει οι ελληνικές αρχές στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Εκτός όμως από την ακραία αυτή περίπτωση, οι εθελοντές οι οποίοι πολέμησαν με τον βοσνιακό στρατό είναι γνωστοί στις ελληνικές αρχές. Στον σερβικό στρατό υπηρέτησαν συνολικά περίπου 100. H βάση τους ήταν στη Βλασένιτσα στην Κεντρική Βοσνία. Εκείνη την εποχή λειτουργούσαν στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη γραφεία στα οποία οι ενδιαφερόμενοι είχαν τη δυνατότητα να απευθυνθούν, προκειμένου να προωθηθούν στη συνέχεια στο Βελιγράδι και από εκεί να εξοπλισθούν και να πάνε στο μέτωπο.
Μάλιστα θεωρείται δεδομένο ότι άνδρες της Ελληνικής Εθελοντικής Φρουράς (ΕΕΦ) πολέμησαν στην Σρεμπρένιτσα. Μετά την πτώση της πόλης, οι εθελοντές Αντώνης Μήτκος (ο οποίος ήταν διοικητής της Φρουράς), ο Τρύφωνας Βασιλειάδης (υποδιοικητής), ο Σπύρος Τζανόπουλος και ο Ελληνορουμάνος Αννα Φρορίν είχαν φωτογραφηθεί με σέρβους αξιωματικούς στα ερείπια ορθόδοξης εκκλησίας. Σε άνδρες της ΕΕΦ είχαν απονεμηθεί από τον ίδιο τον ηγέτη των Σερβοβοσνίων Ράντοβαν Κάρατζιτς (ο οποίος καταζητείται από το Διεθνές Δικαστήριο με την κατηγορία της γενοκτονίας), τέσσερα μετάλλια με τη διάκριση του «Λευκού Αετού».
H ΕΕΦ είχε και απώλειες. Ως σήμερα, αγνοούνται και δύο άτομα που είχαν πολεμήσει από το 1993 ως και το 1995 για λογαριασμό της ΕΕΦ: ο Κώστας Καζόπουλος από το Βορινό Αριδαίας, ο οποίος εξαφανίστηκε το 1993, και ο Κυριάκος Κυριακίδης, ο οποίος χάθηκε τον Ιούνιο του 1995.
Ωστόσο, Ελληνες στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα εμπλέκει και η ίδια ολλανδική έκθεση που έριξε την κυβέρνηση Κοκ. H έκθεση αναφέρει ότι «ένα τμήμα ελλήνων εθελοντών παρείχε υποστήριξη στον στρατηγό Μλάντιτς και ήταν μέρος του Σώματος Drina», το οποίο ουσιαστικά θεωρείται υπεύθυνο για τις μαζικές σφαγές. Αναφέρεται μάλιστα ότι ο ίδιος ο Μλάντιτς είχε ζητήσει να «αναρτηθεί η ελληνική σημαία για τους Ελληνες που πολέμησαν μαζί μας».
«Οι εθελοντές δεν συμμετείχαν σε έκτροπα»
«Εκτροπα έγιναν. Αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς. Δεν στρουθοκαμηλίζουμε» λέει για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα μιλώντας στο «Βήμα» ο 33χρονος σήμερα κ. Γιώργος Μουρατίδης, ο οποίος πολέμησε στη Βοσνία από τον Νοέμβριο του 1994 ως και τον Ιούλιο του 1995, ως εθελοντής της Ελληνικής Εθελοντικής Φρουράς (ΕΕΦ). H ΕΕΦ είχε ενσωματωθεί στον σερβικό τακτικό στρατό και άνδρες της έχουν κατηγορηθεί για συμμετοχή στις σφαγές της Σρεμπρένιτσα. Ο ίδιος ωστόσο υποστηρίζει ότι οι Ελληνες δεν συμμετείχαν στις σφαγές. Οπως υποστηρίζει, «οι σφαγές δεν μπορεί να έγιναν από τον τακτικό στρατό. Τα αμιγώς στρατιωτικά σώματα δεν κινήθηκαν καθόλου. Υπήρχαν όμως άλλες περιφερειακές δυνάμεις, πολιτοφύλακες, μιλίτσια και άλλοι. H στρατιωτική και η πολιτική αστυνομία είχε αναλάβει τη φύλαξη δρόμων, τη συνοδεία αμάχων ή αιχμαλώτων. Ο τακτικός στρατός, υπό τις διαταγές του οποίου ήταν και οι έλληνες εθελοντές, δεν μπορεί να συμμετείχε σε έκτροπα. Εχω την αίσθηση ότι δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν διότι ανήκαν σε κομμάτι του τακτικού στρατού, με συγκεκριμένες αρμοδιότητες».
Ισχυρίζεται επίσης ότι «Μια ελληνική φρουρά ανιχνευτών έλαβε μέρος στη μάχη της Σρεμπρένιτσα. Είχαν όλοι πολύ συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Εγώ ο ίδιος δεν ήμουν εκεί, διότι είχα κατέβει στην Ελλάδα για να βοηθήσω στη διανομή ανθρωπιστικού υλικού, το οποίο σας διαβεβαιώνω ότι το «έτρωγε» η μαύρη αγορά του Βελιγραδίου. Ελάχιστα έφθαναν σε αυτούς που την είχαν ανάγκη δωρεάν». Σύμφωνα με τον κ. Μουρατίδη, μετά την καταστροφή της Κράινα και την διαφαινόμενη τότε τάση για ειρήνευση, η οποία οδήγησε στη συνθήκη του Ντέιτον, οι περισσότεροι εθελοντές επέστρεψαν στην Ελλάδα.
Απαντώντας σε ερώτηση για τις σχέσεις ελλήνων εθελοντών με την παραστρατιωτική ομάδα των «Τίγρεων» του Αρκάν, λέει με νόημα: «Μακριά από μας αυτά. Καμία σχέση με αυτούς δεν είχε κανένας από εμάς». Και προσθέτει: «Οντως μπορεί να έγιναν σφαγές. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι 800.000 Σέρβοι της Κράινα ξεριζώθηκαν με τη βοήθεια κυνηγών κεφαλών από όλη την Ευρώπη».
«Την εποχή που ήμουν εγώ στη Βοσνία, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Υπήρχαν γραμμές, μέτωπα και συγκεκριμένοι στόχοι. Προτού πάω, η κατάσταση ήταν όντως πολύ άγρια. Στην αρχή, μας έλεγαν, θύμιζε Ρουάντα και την εμφύλια διαμάχη μεταξύ Χούτου και Τούτσι» λέει ο κ. Μουρατίδης. Οπως υποστηρίζει, ο αριθμός των ελλήνων εθελοντών κυμαινόταν από 8 ως 12. «Τότε ήμουν 22 ετών. Αμειβόμασταν όλοι με ένα ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 20 ευρώ τον μήνα σε σημερινές τιμές. Το πρώτο τρίμηνο ήμουν στο Σαράγεβο και το υπόλοιπο εξάμηνο στην Ανατολική Βοσνία, κυρίως όμως στη Βλασένιτσα, όπου βρίσκονταν όλοι οι Ελληνες».
