Ενα σύγχρονο θαύμα – που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα στο «γύρισμα» της χιλιετίας δίνοντας στη χώρα «άρωμα» σύγχρονης τεχνολογίας – αποτελεί η εντυπωσιακή γέφυρα που ενώνει το Ρίο με το Αντίρριο, την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα. «Κρεμασμένη» μεταξύ ουρανού και θάλασσας – τουλάχιστον αυτή την αίσθηση δίδει – η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου, η μεγαλύτερη καλωδιωτή γέφυρα του κόσμου, μαγεύει τον επισκέπτη της εμπνέοντας αισθήματα θαυμασμού και δέους. Πρόκειται για μια γέφυρα με προσωπικότητα και υψηλή αισθητική, που δεν φαίνεται ξένη προς το περιβάλλον. Αν και κατασκευάστηκε σε σημείο με μεγάλο βάθος, δεν δημιουργεί ανασφάλεια σε όσους τη διέρχονται, ακόμη και σε αυτούς που τη διασχίζουν πεζοί. Αντίθετα, δημιουργεί την αίσθηση της σιγουριάς, την οποία αποπνέει η ειδική τεχνολογία που εφαρμόστηκε με επιτυχία. Κοιτάζοντας ψηλά ο επισκέπτης δεν μπορεί παρά να θαυμάσει τα καλώδια που φαίνεται να συγκρατούν το κατάστρωμα της γέφυρας σε σχήμα βεντάλιας.
Το σημαντικότερο έργο
H γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου είναι η μεγαλύτερη καλωδιωτή γέφυρα πολλαπλών ανοιγμάτων στον κόσμο, με μήκος 2.252 μέτρα (2.883 μέτρα με την προσθήκη των γεφυρών πρόσβασης), με τρία κεντρικά ανοίγματα των 560 μ. και δύο πλευρικά των 286 μ., καθώς και η μοναδική που εδράζεται σε βάθος ως 65 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
«Ηταν μια οδύσσεια που διήρκεσε 18 χρόνια είπε ο γάλλος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Γέφυρας AE κ. Jean Paul Teyssandier μιλώντας στην τελετή των εγκαινίων της ζεύξης Ρίου – Αντιρρίου. Και θυμήθηκε ότι το 1986 άρχισε να συζητεί σοβαρά το έργο, το οποίο χαρακτήρισε «το σημαντικότερο της καριέρας του».
«Επτά εκατομμύρια ώρες δουλειάς χρειάστηκαν για την κατασκευή της γέφυρας και μάλιστα χωρίς εργατικά ατυχήματα» τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Ακτωρ AE κ. Δημήτρης Καλλιτσάντσης, ο οποίος αναφέρθηκε στα ρεκόρ της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου και στο γεγονός ότι το έργο παραδόθηκε πέντε μήνες ενωρίτερα από τη συμβατική υποχρέωση, με τήρηση του αρχικού προϋπολογισμού του.
Το εγχείρημα των ρεκόρ
H γέφυρα συγκεντρώνει μια σειρά από τεχνολογικά ρεκόρ: πρόκειται για τη μεγαλύτερη καλωδιωτή γέφυρα του κόσμου, η οποία κατασκευάστηκε σε μια ιδιαίτερα σεισμογενή περιοχή και χαρακτηρίζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα συγκοινωνιακά έργα της Ευρώπης και όχι μόνον.
H γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου είναι όνειρο γενεών, ένα έργο που είχε οραματισθεί ο Χαρίλαος Τρικούπης, του οποίου φέρει το όνομα.
Το έργο είναι μοναδικό στον κόσμο καθώς παρουσιάζει ιδιαιτερότητες ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, κυρίως λόγω του μεγάλου βάθους στο οποίο εδράζονται οι τέσσερις πυλώνες του, αλλά και λόγω της γεωμορφολογικής κατάστασης της περιοχής, που είναι υψηλής σεισμικότητας. Επιπλέον, το Ρίο απομακρύνεται από το Αντίρριο οκτώ χιλιοστά κατά μέσον όρο τον χρόνο.
Το ανάγλυφο του πυθμένα εμφανίζει απότομες κλίσεις προς τις δύο ακτές και ένα μεγάλο οριζόντιο πλάτωμα σε βάθος περίπου 60 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Κατά τη διάρκεια των ερευνών δεν εντοπίστηκε βραχώδες στρώμα σε βάθος ως και 100 μ. κάτω από τον πυθμένα. Σύμφωνα με γεωλογικές μελέτες, το πάχος των ιζημάτων, που αποτελούνται από παχιές αργιλικές στρώσεις αναμεμειγμένες σε ορισμένα σημεία με λεπτή άμμο και ιλύ, υπερβαίνει τα 500 μέτρα.
Ολα αυτά ελήφθησαν υπόψη στις μελέτες που εκπονήθηκαν. Η θεμελίωση της γέφυρας επετεύχθη με θεμέλια διαμέτρου 90 μ., που επικάθηνται στον πυθμένα της θάλασσας, ο οποίος έχει προηγουμένως εξυγιανθεί και κατόπιν ενισχυθεί με έμπηξη μεταλλικών σιδηροσωλήνων διαμέτρου 2 μ., πάχους 2 εκατοστών και μήκους 25-30 μ.
Αναρτάται από τέσσερις πυλώνες μέσα στη θάλασσα και στηρίζεται σε δύο ακρόβαθρα στις ακτές. Το κατάστρωμά της, πλάτους 27,2 μ., διαθέτει δύο λωρίδες κυκλοφορίας συν μία βοηθητική ανά κατεύθυνση και είναι συνεχές σε όλο το μήκος και πλήρως αναρτημένο από τις κεφαλές των τεσσάρων πυλώνων με 368 καλώδια, κατανεμημένα ανά 12 μέτρα κατά μήκος του καταστρώματος, σε οκτώ ομάδες σχήματος βεντάλιας. Χρησιμοποιήθηκαν 40 χιλιόμετρα καλώδια, συνολικού βάρους 5.000 τόνων.
Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής, όπως είναι το μεγάλο βάθος θεμελίωσης, η υψηλή σεισμικότητα, οι τεκτονικές μετακινήσεις και η μέτρια ποιότητα του υπεδάφους στον πυθμένα της θάλασσας, επέβαλαν ιδιαίτερα εξειδικευμένες μεθόδους κατασκευής, δημιουργώντας μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Ο κάθε πυλώνας, ύψους έως και 227 μ., ζυγίζει περίπου 170.000 τόνους.
Μοναδικά χαρακτηριστικά
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά αποδεικνύουν τη μοναδικότητα του έργου:
* H γέφυρα έχει τα μεγαλύτερα θεμέλια, τα οποία κατασκευάστηκαν σε μια ασυνήθιστη ξηρά δεξαμενή, επιφανείας 20.000 τ.μ., σε βάθος 12 μ. κάτω από τη θάλασσα.
* Κάθε πέδιλο που ποντίστηκε στη θάλασσα είναι 6,5 στρεμμάτων με διάμετρο 90 μ., ενώ το βάρος τού κάθε «ποδιού» είναι 80.000 τόνοι.
* Δύο τεράστιες πλωτές πλατφόρμες-εργοτάξια, η Λίζα και η Σαρ, επιφανείας 2,4 και 2 στρεμμάτων αντιστοίχως, βοήθησαν την κατασκευή.
* H απόσταση μεταξύ των τεσσάρων πυλώνων που στηρίζουν τη γέφυρα είναι 560 μ. Κάθε πυλώνας έχει βάρος 170.100 τόνους και ύψος 227 μ.
* Το οδόστρωμα της γέφυρας βρίσκεται 48 μ. επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
* Εχει υπολογισθεί εδαφική επιτάχυνση σε περίπτωση σεισμού 48% επί της βαρύτητας. Με βάση τον νόμο των πιθανοτήτων, σεισμός αυτού του μεγέθους εμφανίζεται μία φορά στις 2.000 χρόνια. Επιπλέον υπάρχει σεισμική μόνωση στα θεμέλιά της καθώς και αποσβεστήρες σεισμικής μόνωσης στο κατάστρωμα της γέφυρας.
* H γέφυρα έχει αντοχή στο ενδεχόμενο σύγκρουσης δεξαμενόπλοιου 180.000 τόνων με ταχύτητα 16 κόμβων.
* H αντοχή της στους ανέμους και στη θαλασσοταραχή έχει υπολογισθεί για ταχύτητα ως και 265 χλμ. την ώρα, που ισοδυναμεί με τυφώνα.
* Ο όγκος του μπετόν που χρησιμοποιήθηκε για τη συνολική κατασκευή της γέφυρας είναι 260.000 κ.μ.
Συγχρηματοδοτούμενη ζεύξη
Το έργο της ζεύξης Ρίου – Αντιρρίου είναι συγχρηματοδοτούμενο και κατασκευάστηκε με σύμβαση παραχώρησης. Το συνολικό κόστος του, με τη συνεκτίμηση των χρηματοοικονομικών εξόδων κατά τη διάρκεια της κατασκευαστικής περιόδου, ανέρχεται σε περίπου 800 εκατ. ευρώ.
H χρηματοδότηση προέρχεται ως εξής: 10% μετοχικό κεφάλαιο, 45% χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου και 45% δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, με την εγγύηση ομίλου εμπορικών τραπεζών.
Το έργο κατασκευάστηκε από την κοινοπραξία Γέφυρα, στην οποία συμμετέχουν οι εταιρείες: Vinci Construction Grands Projets (53,00%), Ακτωρ ATE (15,48%), J&Ρ-Αβαξ AE (11,20%), Αθηνά AETB & AE (7,74%), Προοδευτική ATE (7,74%) και Παντεχνική AE (4,84%). H εταιρεία Γέφυρα AE θα έχει την ευθύνη λειτουργίας της γέφυρας για 35 χρόνια. H χρονική διάρκεια παραχώρησης λήγει στις 24 Δεκεμβρίου 2039. Μετά, η γέφυρα θα παραδοθεί στο Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο θα αναλάβει τη λειτουργία της.
Το όραμα του Τρικούπη
H ζεύξη Ρίου – Αντιρρίου υπήρξε όραμα του μεσολογγίτη πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος διετέλεσε επανειλημμένα πρωθυπουργός την τελευταία εικοσαετία του 19ου αιώνα. Εμπνευσμένος από ένα δημοσίευμα του Εμίλ Μπυρνούφ, που υπήρξε διευθυντής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην αναγκαιότητα της γεφύρωσης του στενού κατά τη διάρκεια αγόρευσής του στη Βουλή στις 30 Μαρτίου 1889.
Το όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη έγινε πραγματικότητα το 2004. Ο διαγωνισμός για το έργο προκηρύχθηκε το 1991 και οι προσφορές κατατέθηκαν την 1η Δεκεμβρίου 1993. Τελικώς στις 3 Ιανουαρίου 1996 το Ελληνικό Δημόσιο και η εταιρεία Γέφυρα AE υπέγραψαν τη σύμβαση παραχώρησης για τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, συντήρηση και εκμετάλλευση της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου.
H σύγκριση με άλλες γέφυρες
Από τη σύγκριση των διαστάσεων της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου με άλλες παγκοσμίως γνωστές γέφυρες προκύπτει ότι:
Στην κατάταξη καλωδιωτών γεφυρών με βάση το άνοιγμα, η γέφυρα Tatara στην Ιαπωνία και η γέφυρα της Νορμανδίας στη Γαλλία βρίσκονται στην πρώτη και στη δεύτερη θέση στον κόσμο (890 μ. και 856 μ. αντιστοίχως), ενώ στην πρώτη δεκάδα περιλαμβάνεται και η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου με βασικό άνοιγμα 560 μ. H τελευταία όμως, χάρη στους τέσσερις πυλώνες της, αντί των δύο που αποτελούν την κοινή πρακτική, βρίσκεται στην πρώτη θέση στον κόσμο με κριτήριο το μεγαλύτερο σε μήκος συνολικό καλωδιωτό κατάστρωμα (2.252 μ.).
Αυτό το εντυπωσιακό μήκος καταστρώματος είναι μεγαλύτερο ακόμη και από το συνολικό μήκος του καταστρώματος της πασίγνωστης κρεμαστής γέφυρας Golden Gate των ΗΠΑ (1.966 μ.).
Απέναντι σε 4 μόλις λεπτά
Μέσω της γέφυρας η απόσταση Ρίου – Αντιρρίου διανύεται σε τέσσερα λεπτά της ώρας, έναντι των 35-40 λεπτών που ήταν με τα φέρι μπόουτ της γραμμής. Οι διερχόμενοι οδηγοί καταβάλλουν υψηλά διόδια: 9,7 ευρώ ανά διέλευση.
Το κόστος μεταφοράς των IX αυτοκινήτων με τα φέριν μπόουτ της γραμμής είναι 6,6 ευρώ, για τα μεγαλύτερα αυτοκίνητα είναι 7,7 ευρώ και για τα φορτηγά και λεωφορεία είναι 30 ευρώ.
Με τα φέρι μπόουτ ο μέσος όρος διερχόμενων αυτοκινήτων ήταν 8.500 την ημέρα.
Μετά την απόδοση της γέφυρας στην κυκλοφορία, ο ετήσιος μέσος όρος θα φθάνει τις 10.000 αυτοκίνητα την ημέρα και στις ημέρες αιχμής τις 25.000 αυτοκίνητα την ημέρα, καθώς η απόσταση μειώνεται και η ευκολία της πρόσβασης καθιστά τις μετακινήσεις συχνότερες.
