Ο Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας καταγόταν από οικογένεια ξεπεσμένων πατρικίων. Τη νιότη του φαίνεται ότι την πέρασε μέσα στην ακολασία. Λέγεται ότι τον συντηρούσε κάποια ελληνίδα εταίρα, η οποία μάλιστα του άφησε σημαντική κληρονομιά. Αλλά και στα μετέπειτα χρόνια ο Σύλλας δεν αρνήθηκε τις χαρές της ζωής, όπως αποδεικνύουν οι πέντε γάμοι του.
Πάντως η στρατιωτική καριέρα του Σύλλα, η οποία βοήθησε στο χτίσιμο της πολιτικής του πορείας, ξεκίνησε κάτω από την προστατευτική φτερούγα του ύπατου Γάιου Μάριου.
Ο φθόνος για τον Μάριο
Με το αξίωμα του ταμία (quaestor) ο Σύλλας το 107 π.X. έλαβε μέρος, υπό τις διαταγές του Μάριου, στην εκστρατεία στην Αφρική εναντίον του σφετεριστή βασιλιά της Νουμιδίας Ιουγούρθα. Και ενώ η εκστρατεία βάδιζε προς πλήρη αποτυχία, ο Σύλλας κατόρθωσε με μυστικούς διπλωματικούς χειρισμούς να πείσει τον βασιλιά Βόκχο της Μαυριτανίας, πεθερό του Ιουγούρθα, να προδώσει τον γαμβρό του και να τον παραδώσει στους Ρωμαίους. Το σχέδιο πέτυχε, ο Ιουγούρθας αιχμαλωτίστηκε και σύρθηκε αλυσοδεμένος στους δρόμους της Ρώμης κατά τον Θρίαμβο του Μάριου, ο οποίος και καρπώθηκε τη νίκη και τη δόξα. Ο Σύλλας τότε άρχισε να φθονεί τον Μάριο και να τον ανταγωνίζεται, παρ’ όλο που οι δύο άνδρες συνέχισαν τη στρατιωτική τους συνεργασία και στην επιτυχημένη εκστρατεία εναντίον των Τευτόνων και των Κίμβρων (102 και 101 π.X.). Πάλι ο όμως ο Μάριος καρπώθηκε όλη τη δόξα αφήνοντας τον Σύλλα στη σκιά.
Μολονότι ο φθόνος του για τον Μάριο εξελισσόταν σε μίσος, ο Σύλλας συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον μεγάλο στρατηγό. Οταν ο Μάριος συνέτριψε την εξέγερση των δημοκρατικών Αππουληίου Σατουρνίνου και Γάιου Σεβίλιου Γλαυκία και τους έκλεισε στη φυλακή, ο Σύλλας, ο οποίος είχε αναλάβει τη φύλαξή τους, άφησε ελαφρά τη καρδία μια ομάδα νεαρών αριστοκρατών να λυντσάρει τους δύο φυλακισμένους προσφέροντας έτσι τις καλές του υπηρεσίες στους αριστοκράτες, παράταξη με την οποία ταυτιζόταν περισσότερο.
H πρώτη ευκαιρία
H πραγματική ευκαιρία δόθηκε στον Σύλλα με τον Συμμαχικό Πόλεμο (90-89 π.X.), όταν τα ιταλικά φύλα εξεγέρθηκαν εναντίον της Ρώμης διεκδικώντας το δικαίωμα του ρωμαίου πολίτη. H Σύγκλητος ανέθεσε στον Σύλλα να καταστείλει την εξέγερση και αυτός το έπραξε δυναμικά ανοίγοντας τον δρόμο για την πρώτη υπατία του, το 88 π.X.
Την ίδια χρονιά ο Σύλλας παντρεύτηκε για τέταρτη φορά. Σύζυγός του έγινε η Καικιλία Μέτελλα, κόρη του Κόιντου Καικιλίου Μέτελλου, πρώην προστάτη και ήδη άσπονδου εχθρού του Μάριου.
Με τον γάμο του αυτόν ο Σύλλας αύξησε την πολιτική του επιρροή και χρίστηκε υπερασπιστής των συμφερόντων των αριστοκρατών, οι οποίοι και του ανέθεσαν την εκστρατεία εναντίον του Μιθριδάτη Στ’ του Ευπάτορα, βασιλιά του Πόντου. Ο Μιθριδάτης, συνασπίζοντας τις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και της κυρίως Ελλάδας, τις παρότρυνε να εξεγερθούν και να αποτινάξουν τον ρωμαϊκό ζυγό.
H προοπτική μιας εκστρατείας στην Ανατολή, που θα απέφερε πλούσια λάφυρα σε αυτόν και στους στρατιώτες του, γοήτευσε τον Σύλλα, γι’ αυτό, όταν ο δήμαρχος της Ρώμης Πόπλιος Σουλπίκιος Ρούφος κατόρθωσε να αφαιρεθεί η αρχηγία της εκστρατείας από τον Σύλλα και να δοθεί στον Μάριο, ο Σύλλας όχι μόνο δεν το δέχθηκε αλλά και επιτέθηκε εναντίον της Ρώμης με τον στρατό του και την κυρίευσε. Ο Μάριος κατόρθωσε να διαφύγει στην Αφρική, αλλά ο Ρούφος θανατώθηκε.
Ο Σύλλας συμπεριφερόταν πλέον σαν πραγματικός δικτάτορας. Κατάργησε τους νόμους που είχαν ψηφισθεί κατά τη δημαρχία του Ρούφου και φρόντισε να ενισχυθεί η δύναμη των αριστοκρατών και της Συγκλήτου. Παράλληλα προσπάθησε να εκλεγούν, για το έτος 87 π.X., δύο δήμαρχοι της αρεσκείας του. Δεν τα κατάφερε όμως εντελώς. Ο Γναίος Οκτάβιος ανήκε στην αριστοκρατική παράταξη αλλά ο Λεύκιος Κορνήλιος Κίννας ήταν δημοκρατικός και καθόλου του χεριού του Σύλλα.
Εκστρατεία στην Ανατολή
Ο Σύλλας επειγόταν να εκστρατεύσει εναντίον του Μιθριδάτη και συνεπώς δεν μπορούσε να περιμένει έναν ακόμη χρόνο για την εκλογή νέων δημάρχων.
Μόλις ο Σύλλας έφυγε με τον στρατό του από την Ιταλία και πέρασε στην Ελλάδα, ο Κίννας κάλεσε τον Μάριο να επιστρέψει από την Αφρική, οπότε και οι δύο μαζί απέκτησαν τον έλεγχο της Ρώμης χρησιμοποιώντας στρατό ο οποίος στο μεγαλύτερο μέρος του απαρτιζόταν από δούλους, και άρχισαν τους διωγμούς εναντίον των οπαδών και των συγγενών του Σύλλα. H Καικιλία Μέτελλα κατάφερε να ξεφύγει από τους διώκτες της και ακολούθησε τον σύζυγό της στην εκστρατεία του εναντίον του Μιθριδάτη.
Στο μεταξύ ο Σύλλας βρισκόταν στην Ελλάδα από όπου, αφού κατέλαβε την Αθήνα χρησιμοποιώντας πολιορκητικές μηχανές τις οποίες κατασκεύασε από τους κορμούς των αιωνοβίων πλατάνων που σκίαζαν την Ακαδημία Πλάτωνος και το Αλσος του Λυκείου Απόλλωνος και κατατροπώνοντας τον σύμμαχο του Μιθριδάτη στρατηγό Αρχέλαο, προχώρησε νικητής προς τη Μικρά Ασία.
Οι ειδήσεις όμως από τη Ρώμη γίνονταν όλο και πιο ανησυχητικές. Ετσι ο Σύλλας αναγκάστηκε να συνάψει ειρήνη με τον Μιθριδάτη ενώ θα επιθυμούσε να τον συντρίψει ολοκληρωτικά. Επιστρέφοντας στην Ιταλία λεηλάτησε την Ελλάδα και άρπαξε εκατοντάδες έργα τέχνης μαζί με τη βιβλιοθήκη του Απελλικώνα, ονομαστού συλλέκτη συγγραμμάτων αρχαίων φιλοσόφων.
Απόλυτος άρχων
Το 83 π.X. ο Σύλλας αποβιβάστηκε στο Βρινδίσιο και μετά από έναν χρόνο και αφού νίκησε τους αντιπάλους του στην αποφασιστική μάχη της Κολλίνης Πύλης μπήκε θριαμβευτής στη Ρώμη και αναγορεύθηκε δικτάτωρ συγκεντρώνοντας στο πρόσωπό του τη στρατιωτική, τη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία.
Στο κυνήγι των αντιπάλων του ο Σύλλας στάθηκε ανελέητος. Από το μένος του δεν ξέφυγε ούτε ο νεαρός Γάιος Ιούλιος Καίσαρ, ο οποίος αρνήθηκε να χωρίσει από τη σύζυγό του Κορνηλία, κόρη του άσπονδου εχθρού του Σύλλα – αν και πλέον μακαρίτη – Κίννα. Τελικά ο Καίσαρ ξέφυγε από το λεπίδι του Σύλλα αλλά εξορίστηκε. Δίνοντας χάρη στον Καίσαρα ο Σύλλας ξεστόμισε την προφητική φράση: «Φυλαχτείτε από αυτόν τον αξιοπρεπή νεαρό. Μέσα του συνυπάρχουν πολλοί Μάριοι».
Απόλυτος κυρίαρχος πλέον της Ρώμης ο Σύλλας, συναισθανόμενος την καλή του τύχη, πρόσθεσε στο όνομά του την προσωνυμία Felix, δηλαδή Ευτυχής.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του ο Σύλλας πήρε διάφορα νομοθετικά μέτρα ενισχύοντας τη δύναμη της αριστοκρατίας και της Συγκλήτου και μειώνοντας τη λαϊκή εξουσία. Από τους εκπροσώπους των πληβείων, δηλαδή τους δημάρχους, αφαίρεσε το δικαίωμα της αρνησικυρίας και τη δυνατότητα να προτείνουν νόμους χωρίς την έγκριση της Συγκλήτου. Επίσης αύξησε τα μέλη της Συγκλήτου από 300 σε 600 προσθέτοντας και 300 από την τάξη των ιππέων, με στόχο να δημιουργήσει μεγαλύτερη συνοχή, άρα και δύναμη, ανάμεσα στους αριστοκράτες και στους πλούσιους. Παράλληλα ο Σύλλας αύξησε τον αριθμό των ποινικών δικαστηρίων, κατάργησε τη δωρεάν διανομή σιτηρών όπως και τους υπόλοιπους φιλολαϊκούς νόμους των Γράκχων. Από την άλλη ελευθέρωσε χιλιάδες δούλους, τους οποίους ονόμασε «Κορνηλίους», από το όνομα του γένους του, και τους χρησιμοποίησε, μαζί με τους στρατιώτες του, για να εδραιώσει την εξουσία του.
Απρόβλεπτος μέχρι τέλους
Ωστόσο ο Σύλλας ήταν ο άνθρωπος απρόβλεπτος: Ενώ βρισκόταν στο ύψιστο σημείο της δύναμής του, το 79 π.X. παραιτήθηκε ξαφνικά και αποσύρθηκε στο κτήμα του στους Ποτεόλους της Καμπανίας όπου ολοκλήρωσε τα απομνημονεύματά του (22 τόμοι) ζώντας με την 20χρονη Βαλερία, την πέμπτη σύζυγό του.
Οι λόγοι της παραίτησης του Σύλλα δεν έχουν αποσαφηνισθεί από τους ιστορικούς. Μπορεί να πιέστηκε από ομάδα συγκλητικών που επιθυμούσαν την επάνοδο της δημοκρατίας. Το πιθανότερο πάντως είναι ότι ο Σύλλας παραιτήθηκε εξαιτίας του σοβαρού και επώδυνου δερματικού νοσήματος που τον οδήγησε στον τάφο έναν χρόνο αργότερα.
H θητεία του Σύλλα στην πολιτική σκηνή της Ρώμης υπήρξε καταλυτική. Λίγα χρόνια αργότερα η αποσαθρωμένη πλέον Ρωμαϊκή Δημοκρατία παραχώρησε τη θέση της στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
