Ο άγγλος πολιτικός Ρόμπερτ Γουόλπολ γεννήθηκε στο Νόρφολκ και ήταν γιος του συνταγματάρχη Ρόμπερτ Γουόλπολ, μέλους του κοινοβουλίου με την παράταξη των Ουίγων, η οποία αργότερα μετεξελίχθηκε στο κόμμα των φιλελευθέρων. Ο Γουόλπολ σπούδασε στη γενέτειρά του, στο Κολέγιο του Ητον και στο Πανεπιστήμιο του Κέϊμπριτζ. Παντρεύτηκε δύο φορές, το 1700 την Κάθριν Σόρτερ και το 1738 τη Μαρία Σκέριτ, ερωμένη του από δεκαπενταετίας, η οποία πέθανε τρεις μήνες μετά τον γάμο τους, κατά τον τοκετό.
Ο Γουόλπολ εξελέγη μέλος του κοινοβουλίου το 1701 και το 1702, και την έδρα του έμελλε να τη διατηρήσει για όλο το διάστημα των επόμενων 40 ετών, με ένα μικρό μόνο διάλειμμα.
Αφοσιωμένος Ουίγος, δεινός ρήτορας και διαθέτοντας εξαιρετικές οργανωτικές ικανότητες, ο Γουόλπολ γρήγορα αναδείχθηκε ηγετικό στέλεχος της παράταξής του. Υπηρέτησε σε διάφορες υπουργικές θέσεις, αλλά όταν το 1710 στην κυβέρνηση ήρθε η συντηρητική παράταξη των Τόρηδων, ο Γουόλπολ όχι μόνο απολύθηκε, το 1711, αλλά και κατηγορήθηκε για διαφθορά, καταδικάστηκε και έμεινε επί ένα εξάμηνο φυλακισμένος στον Πύργο του Λονδίνου.
Το 1714 πέθανε χωρίς διάδοχο η βασίλισσα Αννα, η αγγλικανή τελευταία εκπρόσωπος της δυναστείας των Στούαρτ, και στον θρόνο ανέβηκε η δυναστεία του Ανόβερου με τον Γεώργιο A’. Ο Γουόλπολ ξαναβρέθηκε στην κυβέρνηση. Αναζωπυρώθηκε τότε η κίνηση των Ιακωβιτών, των οπαδών του καθολικού πατέρα της Αννας, Ιακώβου B’. Ο Ιάκωβος B’ είχε εκθρονιστεί το 1688, κατά τη λεγόμενη «ένδοξη επανάσταση», και οι οπαδοί του είχαν έκτοτε επανειλημμένα εξεγερθεί για να επαναφέρουν στον θρόνο είτε τον ίδιο είτε, αργότερα, τους «νομίμους», δηλαδή τους καθολικούς, απογόνους του. Μια τέτοια απόπειρα έγινε και το 1715-16. H εξέγερση κατεστάλη, αλλά ο Γουόλπολ την αξιοποίησε στο έπακρον για να χαρακτηριστούν Ιακωβίτες οι Τόρηδες και άρα ανίκανοι για την εξουσία.
Το οικονομικό σκάνδαλο
Λόγω διαφωνιών του με την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης, ο Γουόλπολ παραιτήθηκε το 1717. Λίγο αργότερα, τον ίδιο χρόνο, άγριος καβγάς έφερε αντιμέτωπους τον βασιλιά και τον γιο του πρίγκιπα της Ουαλλίας, τον κατοπινό Γεώργιο B´. Ο διάδοχος δημιούργησε τη δική του Αυλή από όπου εναντιωνόταν στον πατέρα του. Ο Γουόλπολ, στην αντιπολίτευση πλέον, όχι μόνο μαχόταν λυσσαλέα την κυβέρνηση σε όλα τα θέματα, αλλά προσεταιρίστηκε τον διάδοχο και έπιασε στενή φιλία με τη σύζυγό του Καρολίνα του Ανσμπαχ.
Το 1720, χρησιμοποιώντας την επιρροή του επί του διαδόχου, ο Γουόλπολ τον έπεισε να συμφιλιωθεί με τον πατέρα του. Ως αντάλλαγμα ο Γουόλπολ έλαβε θέση στην κυβέρνηση ως γενικός ταμίας των ενόπλων δυνάμεων.
Την ίδια εποχή ξέσπασε η «Σαπουνόφουσκα των Νοτίων Θαλασσών», οικονομικό σκάνδαλο που συγκλόνισε εκ θεμελίων όχι μόνο το παλάτι αλλά και την Αγγλία ολόκληρη και έδωσε στον Γουόλπολ την ευκαιρία να διακριθεί ιδιαίτερα και να καταλάβει το ανώτατο πολιτικό αξίωμα της χώρας.
H Εταιρεία των Νοτίων Θαλασσών, η οποία διέθετε το προνόμιο του αποκλειστικού εμπορίου με τη Νότια Αμερική, χάρη σε χαριστική σύμβασή της με το Δημόσιο, είδε την τιμή της μετοχής της να ανεβαίνει σε μεγάλα ύψη. Φρενίτιδα κατέλαβε τους επενδυτές, οι οποίοι αγόραζαν μανιωδώς μετοχές της εταιρείας με την προσδοκία λαμπρής κερδοφορίας από το εμπόριο στη Νότια Αμερική. H τιμή της μετοχής αυξήθηκε τόσο ώστε πακέτο αξίας 100 στερλινών πουλήθηκε στις 24 Ιουνίου 1720 αντί 1.050 στερλινών. Ο Γουόλπολ είχε αντιταχθεί στη ρύθμιση προτιμώντας την Τράπεζα της Αγγλίας για τον ρόλο που είχε δοθεί στην Εταιρεία των Νοτίων Θαλασσών. Παρά ταύτα, ως ιδιώτης, δεν φάνηκε διόλου συνετότερος από τους υπόλοιπους κερδοσκόπους. Επένδυσε μεγάλα ποσά σε μετοχές της εταιρείας και, εξαιτίας των άστοχων αγοραπωλησιών του, όταν έφθασε η αναπόφευκτη κατάρρευση σήμανε γι’ αυτόν ζημία – μόνο η βοήθεια φίλων τον έσωσε από την οικονομική καταστροφή.
Στο ανώτατο αξίωμα
H φήμη του ωστόσο ως οικονομολόγου ήταν τέτοια ώστε θεωρήθηκε ότι ο Γουόλπολ ήταν ο μόνος πολιτικός ηγέτης που θα μπορούσε να συμμαζέψει την κατάσταση και να αποκαταστήσει τη δημόσια πίστη και την επιχειρηματική ευταξία. Επιπλέον ήταν ο μόνος που διέθετε την απαιτούμενη πολιτική δεξιότητα ώστε να γλιτώσει τη βασιλική οικογένεια και το υπουργικό συμβούλιο από το σκάνδαλο της παραπομπής τους σε εξεταστική των πραγμάτων επιτροπή τού κοινοβουλίου, όπου θα έρχονταν στο φως οι σκοτεινές – και άκρως επικερδείς – συναλλαγές τους. Πράγματι τον Απρίλιο του 1721 ο Γουόλπολ διορίστηκε Πρώτος Λόρδος του Θησαυροφυλακίου και υπουργός των Οικονομικών.
Από τη νέα θέση του έσωσε το παλάτι από την καταισχύνη καθώς και την παράταξη των Ουίγων από τον πολιτικό αφανισμό, τη διατήρησε μάλιστα στην κυβέρνηση, θυσιάζοντας μερικά στελέχη της, τα οποία καταδικάστηκαν και τους αφαιρέθηκαν τα παράνομα κέρδη τους. Την ίδια εκείνη περίοδο πέθαναν οι δύο ηγέτες της παράταξης (από την ψυχική ένταση λόγω του σκανδάλου, όπως υποστηρίζεται) και ο Γουόλπολ αναδείχθηκε πρωθυπουργός. Ο ίδιος αρνιόταν αυτόν τον τίτλο, αλλά θεωρείται γενικά ο πρώτος που ανέλαβε αυτό το αξίωμα στην Αγγλία.
Ο Γουόλπολ κυβέρνησε σε εποχή όπου η πολιτική διαφθορά βρισκόταν σε μεγάλη έξαρση. H πολιτική του ευνόησε τους ευγενείς μεγαλοκτηματίες και την αστική τάξη, ενώ ήταν εξαιρετικά σκληρή απέναντι στους εργαζομένους απαγορεύοντας τον συνδικαλισμό. Ο ίδιος επέδειξε απαράμιλλη ικανότητα πολιτικής επιβίωσης. Εφερε στην πολιτική σκηνή σταθερότητα η οποία έλειπε από την Αγγλία για σχεδόν έναν αιώνα. Παρέμεινε στην εξουσία επί τόσο μακρό διάστημα εκλεπτύνοντας στο έπακρον την τέχνη της πολιτικής διαχείρισης και ακολουθώντας πολιτική γραμμή που του εξασφάλιζε την αφοσίωση των ομάδων που είχαν αποφασιστική σημασία για την πορεία της κοινωνίας.
H άγρια αντιπολίτευση
Στις σχέσεις του με το παλάτι ο Γουόλπολ κέρδισε την εμπιστοσύνη του Γεωργίου A’ προσφέροντάς του επιδέξια τις υπηρεσίες του, στις οποίες περιλαμβάνονταν κατά καιρούς και δωράκια προς τη βασιλική ερωμένη δούκισσα του Κένταλ. Οταν πέθανε ο Γεώργιος A’, το 1727, ο Γεώργιος B’ θέλησε να απαλλαγεί από τους υπουργούς του πατέρα του και να κυβερνήσει με άλλους, που τους θεωρούσε περισσότερο δικούς του. Προτού περάσουν 24 ώρες αναγκάστηκε να ανακαλέσει τον Γουόλπολ, όταν αντιλήφθηκε ότι μόνο αυτός μπορούσε να του διασφαλίσει αποτελεσματικά τα προνόμιά του, αλλά και να επιτύχει την έγκριση χωριστού εισοδήματος για τη βασίλισσα πλέον Καρολίνα.
Στο υπουργικό συμβούλιο ο Γουόλπολ επέβαλλε αυστηρή πειθαρχία και απαιτούσε πλήρη υποταγή. H έκφραση ανεξάρτητης γνώμης σήμαινε αποπομπή του υπουργού.
Παρά τις μεγάλες ικανότητές του λίγοι πολιτικοί ηγέτες γνώρισαν από τους αντιπάλους τους τόσο λυσσαλέα πολεμική όσο ο Γουόλπολ. H αντιπολίτευση, τόσο από τους εχθρούς του όσο και από την ίδια την παράταξή του, δεν έχανε ευκαιρία να του επιτεθεί με τον αγριότερο τρόπο, και το μακρό διάστημα της παραμονής του στην εξουσία ισοδυναμεί με χρονικό αλλεπάλληλων κρίσεων.
H δημοτικότητα του Γουόλπολ είχε ήδη αρχίσει να μειώνεται από τα τέλη της δεκαετίας του 1730. Παρότι στις διεθνείς σχέσεις ο Γουόλπολ ακολουθούσε πάντοτε με πείσμα φιλειρηνική πολιτική, πράγμα για το οποίο είχε κατηγορηθεί ακόμη και για προδοσία, το 1739 αναγκάστηκε, λόγω εμπορικών προστριβών στις Δυτικές Ινδίες, να κηρύξει τον πόλεμο στην Ισπανία. Ο ίδιος δεν τον ήθελε αυτόν τον πόλεμο και είχε προσπαθήσει να τον αποφύγει. Οι εχθροί του τον κατηγορούσαν ότι δεν ήταν σε θέση να τον διεξαγάγει αποτελεσματικά.
Στις 2 Φεβρουαρίου 1742 ο Γουόλπολ ηττήθηκε στο κοινοβούλιο για ασήμαντο ζήτημα. Ο Γεώργιος B’ δέχθηκε την παραίτησή του με δάκρυα στα μάτια.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
