Ο σουηδός πολιτικός Ούλοφ Πάλμε γεννήθηκε στη Στοκχόλμη. Προερχόταν από ευκατάστατη οικογένεια της ανώτερης αστικής τάξης αλλά όταν ήταν μόλις πέντε χρόνων έχασε τον πατέρα του, πράγμα που επηρέασε την ψυχολογία του σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Φιλάσθενο παιδί, ο Πάλμε τελείωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση με κατ’ οίκον διδασκαλία και τη μέση εκπαίδευση ως οικότροφος. Κατόπιν παρακολούθησε μαθήματα σε κολέγιο του Οχάιο των ΗΠΑ από όπου αποφοίτησε το 1948, οπότε περιόδευσε με οτοστόπ τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, όπου σπούδασε νομικά και πήρε το πτυχίο του το 1951.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης ο Πάλμε έγινε μέλος του Φοιτητικού Συλλόγου των Σοσιαλδημοκρατών. Το 1952 αναδείχθηκε πρόεδρος της Ενωσης Σπουδαστών της Σουηδίας.
Ως σπουδαστής με πολιτική δράση ο Πάλμε συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του στα διεθνή ζητήματα και ταξίδεψε στην Ανατολική και στη Δυτική Ευρώπη. Το 1953 πέρασε τρεις μήνες επισκεπτόμενος χώρες της Ασίας, την Ινδία κυρίως αλλά και την Κεϋλάνη, τη Βιρμανία, την Ινδονησία κ.ά. Από την κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες τον εντυπωσίασαν ιδιαίτερα οι κοινωνικές ανισότητες, οι φυλετικές διακρίσεις και η άνοδος του μακαρθισμού. Αλλά το ταξίδι του στην Ασία ήταν εκείνο που κυρίως εδραίωσε τις αντιαποικιοκρατικές πεποιθήσεις του.
Ανοδική πορεία
Το 1953, όταν ο Πάλμε επέστρεψε από την Ασία, τον ανακάλυψε ο τότε αρχηγός του Σουηδικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος των Εργατών και πρωθυπουργός της Σουηδίας Τάγκε Ερλάντερ και τον τοποθέτησε στη θέση του γραμματέα του. H αμοιβαία εκτίμηση και η στενή φιλία που αναπτύχθηκε ανάμεσα στους δύο άνδρες σήμανε για τον Πάλμε πολύτιμη βοήθεια στην περαιτέρω πορεία του.
Το 1956 ο Πάλμε νυμφεύθηκε την παιδοψυχολόγο Λίσμπετ Μπεκ-Φρίις, το 1958 εξελέγη μέλος του σουηδικού κοινοβουλίου με τους σοσιαλδημοκράτες και το 1963 έγινε μέλος της κυβέρνησής τους ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου.
Από εκεί και πέρα η άνοδος του Πάλμε υπήρξε συνεχής. Το 1965 έγινε υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών και το 1967 υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού. Το 1969 διαδέχθηκε τον παραιτηθέντα Ερλάντερ ως πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και ως πρωθυπουργός.
H σούπα της εξουσίας
Αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία ο Πάλμε περιέγραψε με μια μεταφορά την πολιτική που σκόπευε να ακολουθήσει: «H σούπα» είπε «δεν τρώγεται τόσο καυτή όσο είναι όταν μαγειρεύεται». Μολονότι όμως έκτοτε μετρίασε τη ριζοσπαστική εικόνα που παρουσίαζε πριν, ο Πάλμε παρέμεινε αφοσιωμένος στα ιδεώδη της ελευθερίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ειρήνης και εργάστηκε με ζήλο και συνέπεια για την πραγμάτωσή τους.
Στο εσωτερικό ο Πάλμε εγκαινίασε εξαιρετικά προοδευτικές κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που απέβλεπαν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού. Εφάρμοσε δικαιότερη εισοδηματική πολιτική και μερίμνησε για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων και παροχών και για την ενίσχυση της καλλιέργειας της τέχνης και της επιστήμης. Στα φιλολαϊκά κοινωνικά μέτρα της κυβέρνησης Πάλμε εντάσσεται και η πολιτική της απέναντι στους μετανάστες από φτωχές χώρες οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί και εργάζονταν στη Σουηδία αναζητώντας καλύτερη τύχη. Με τα μέτρα αυτά επιτεύχθηκε η ενσωμάτωση των μεταναστών στη σουηδική κοινωνία, με την παραχώρηση πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων και την παράλληλη καταπολέμηση οποιωνδήποτε ρατσιστικών τάσεων.
Στις διεθνείς σχέσεις χάρη στη δράση του Πάλμε η Σουηδία βγήκε από την ιστορική απομόνωσή της και από την αυτοεξυπηρετική ουδετερότητά της (που έκαναν μερικούς να υποστηρίξουν ότι κατά τη διάρκεια του B´ Παγκοσμίου Πολέμου η Σουηδία είχε πουλήσει όπλα στη ναζιστική Γερμανία και είχε επιτρέψει να χρησιμοποιηθεί το σιδηροδρομικό δίκτυό της για τη μεταφορά γερμανικών εφοδίων στη Νορβηγία).
Ασυλο στους πρόσφυγες
Ο Πάλμε τάχθηκε αναφανδόν κατά της αμερικανικής ανάμειξης στον πόλεμο του Βιετνάμ, κατά της σοβιετικής επέμβασης στην Τσεχοσλοβακία και υπέρ των αφρικανικών απελευθερωτικών κινημάτων, στα οποία προσέφερε άμεση και έμπρακτη βοήθεια.
H κυβέρνηση Πάλμε χορήγησε πολιτικό άσυλο σε πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες από διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων Αμερικανοί που δεν ήθελαν να πολεμήσουν στο Βιετνάμ αλλά και έλληνες πολέμιοι της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Θαρραλέος επικριτής της επιθετικής πολιτικής των ΗΠΑ, ο Πάλμε παρομοίασε τον βομβαρδισμό του Ανόι από τους Αμερικανούς με τον βομβαρδισμό της Γκερνίκα από τους Γερμανούς κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Οταν νεαροί αριστεροί στη Στοκχόλμη πέταξαν αβγά στον αμερικανό πρεσβευτή, οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες έφτασαν σε τέτοιο σημείο έντασης ώστε ο πρόεδρος Νίξον δήλωσε ότι ο σουηδός πρεσβευτής δεν ήταν πλέον ευπρόσδεκτος στην Ουάσιγκτον. H κατάσταση βελτιώθηκε μόνο μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Βιετνάμ.
Το 1976, ύστερα από 44 χρόνια συνεχούς παραμονής στην εξουσία, οι σοσιαλδημοκράτες έχασαν τις εκλογές και στη Σουηδία σχηματίστηκε κεντροδεξιά κυβέρνηση. H δραστηριότητα του Πάλμε στη διεθνή σκηνή εντάθηκε τότε ακόμη περισσότερο. Μαζί με τον Βίλι Μπραντ και τον Μπρούνο Κράισκι ο Πάλμε βοήθησε στην ανανέωση της εικόνας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, της οποίας διετέλεσε αντιπρόεδρος. Εργάστηκε ως μέλος της Επιτροπής Μπραντ για τα προβλήματα Βορρά – Νότου και ως πρόεδρος της Επιτροπής Πάλμε για την Κοινή Ασφάλεια, και το 1980 ανέλαβε το δύσκολο έργο του μεσολαβητή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στον πόλεμο Ιράν – Ιράκ επισκεπτόμενος αρκετές φορές την περιοχή για συνομιλίες με τους ηγέτες των εμπολέμων.
H επάνοδος και το τέλος
Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1982 οι σοσιαλδημοκράτες επανήλθαν στην εξουσία και ο Πάλμε στην πρωθυπουργία. Κατά τη δεύτερη θητεία του ο Πάλμε θέλησε να εφαρμόσει ακόμη ριζοσπαστικότερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της γενικής κατάστασης της χώρας και ειδικότερα της θέσης των εργαζομένων. Τα σχέδια του Πάλμε προκάλεσαν τη σφοδρή αντίδραση των οικονομικών συμφερόντων, που έκαναν λόγο για απειλή κομμουνιστικοποίησης της Σουηδίας, ενώ και το ίδιο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα διχάστηκε απέναντι σε αυτή την πολιτική.
Στα διεθνή θέματα ο Πάλμε ενέτεινε τις προσπάθειές του για την προάσπιση της ειρήνης και τον τερματισμό του εξοπλιστικού ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, το ανατολικό και το δυτικό. Επαιξε πρωτεύοντα ρόλο στην πρόταση για δημιουργία αποπυρηνικοποιημένων ζωνών στην Ευρώπη και πήρε μέρος στην Πρωτοβουλία των Εξι, η οποία αποσκοπούσε στη διαφύλαξη της διεθνούς ειρήνης και στον αφοπλισμό και στην οποία συμμετείχαν επίσης η πρωθυπουργός της Ινδίας Ιντιρα Γκάντι, οι πρόεδροι της Αργεντινής Ραούλ Αλφονσίν, του Μεξικού Μιγκέλ ντε λα Μαντρίντ και της Τανζανίας Τζούλιους Νιερέρε και ο έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου.
Τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 1986 ο Πάλμε περπατούσε μαζί με τη σύζυγό του σε δρόμο της Στοκχόλμης αμέριμνος και χωρίς συνοδεία. Ωρα 23.30 άγνωστος πυροβόλησε και σκότωσε τον σουηδό πρωθυπουργό.
H είδηση της δολοφονίας του Πάλμε συγκλόνισε την οικουμένη. H χώρα του βυθίστηκε σε βαρύ πένθος και πάνω από εκατό χιλιάδες άνθρωποι παρακολούθησαν την κηδεία του.
H δολοφονία παραμένει ανεξιχνίαστη.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
