Ηταν η πιο κρύα νύχτα του χειμώνα του 1999. Στο μπροστινό κάθισμα ενός αυτοκινήτου, μέσα στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος, ένας άνδρας ζωγράφισε σε χαρτί δύο ομόκεντρους κύκλους. «Σωσίβιο» είπε στα ισπανικά. Οι υπόλοιποι στο αυτοκίνητο έγνεψαν καταφατικά. Το κρύο ήταν το μικρότερο πρόβλημα για τους Ελληνες που συνόδευαν τον Ισπανό. Αν κάτι πήγαινε στραβά, η ψυχρολουσία δεν θα σχετιζόταν με χαμηλές θερμοκρασίες. Οι ομάδες δίωξης ναρκωτικών του ΣΔΟΕ, της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού και μαζί τους η DEA και οι Ισπανοί θα είχαν χάσει τη μοναδική ευκαιρία να μπουν στο καρτέλ της κοκαΐνης διά μέσου των νέων, άγνωστων βαρόνων. Κάποιων ελλήνων εφοπλιστών που είχαν δώσει διέξοδο στον αποκλεισμό των κολομβιανών «πάντρο».
Ενα «πάμε» ακούστηκε στον ασύρματο και εμφανίστηκε ο φάρος ενός περιπολικού του Λιμενικού ανάμεσα στις πλώρες των πλοίων στις δεξαμενές επισκευής. Το περιπολικό σταμάτησε μπροστά στο πλοίο «Haley Ι». Μερικοί άνδρες άρχισαν να ανεβαίνουν χωρίς βιασύνη στο πλοίο φροντίζοντας να κάνουν αρκετή φασαρία. Από το πλοίο εμφανίστηκε ένας νεαρός. «Εσύ είσαι εδώ;» τον ρώτησαν οι λιμενικοί. «Ναι» απάντησε ο ναυτικός. «Από Αλβανία είσαι;». H απάντηση ήταν πάλι «ναι». Τα χαρτιά του Αλβανού στο πλοίο φαίνονταν εντάξει, αλλά οι λιμενικοί επέμεναν ότι τα περισσότερα έγγραφα που δείχνουν οι αλλοδαποί στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη είναι πλαστά. Οταν λίγα λεπτά αργότερα ο ναυτικός έμπαινε στο περιπολικό για να πάει ως το λιμεναρχείο «για μια απλή εξακρίβωση», ο Ισπανός είχε βγει από το δικό του αυτοκίνητο και κατευθυνόταν ήδη προς το «Haley». Ανέβηκε χωρίς προφυλάξεις στη γέφυρα, πλησίασε ένα από τα σωσίβια και άφησε πίσω του ένα μικρό κουτί. Ενας παράκτιος δέκτης στην Ισπανία έπιανε ήδη το δορυφορικό σήμα που έστελνε ο πομπός από το «Haley». Τώρα έπρεπε απλώς να περιμένουν για να πέσουν στα χέρια τους οι βαρόνοι της κοκαΐνης. Τέσσερα χρόνια όμως είναι πολλά ακόμη και για τους πιο υπομονετικούς διώκτες.
Την προηγούμενη εβδομάδα, όταν έφθασε στις ελληνικές διωκτικές αρχές σήμα από την Ισπανία ότι το πλοίο «Cork», πρώην «Haley Ι», κατασχέθηκε με 3,6 τόνους κοκαΐνη, αρκετά χέρια χτύπησαν πάνω σε γραφεία. Τέσσερα χρόνια καθυστέρηση. Εκατοντάδες τόνοι κοκαΐνης είχαν ήδη περάσει στην Ευρώπη επειδή εκείνο το κρύο βράδυ του 1999 είχε οδηγήσει σε μια ψυχρολουσία, σε αποτυχία μια από τις πρώτες επιχειρήσεις να χτυπηθεί το καρτέλ της κοκαΐνης. Το «Haley Ι», στο οποίο είχε τοποθετηθεί ο πομπός παρακολούθησης, είχε μείνει δύο χρόνια για επισκευές και στη συνέχεια αναχώρησε για Τουρκία. Οι μπαταρίες στον πομπό εξαντλήθηκαν προτού κάνει κάποιο από τα ταξίδια του από τη Λατινική Αμερική. Μια μεγάλη ευκαιρία να χτυπηθεί το νέο ισχυρό κύκλωμα κοκαΐνης στην Ευρώπη είχε χαθεί. Αρκετές επιτυχίες όμως μιας καλά εκπαιδευμένης συνεργαζόμενης ομάδας ΣΔΟΕ, ΕΛ.ΑΣ. και Λιμενικού, τα επόμενα χρόνια, απέδειξαν ότι έλληνες πλοιοκτήτες ήταν αυτοί που μετέφεραν την κοκαΐνη στην Ευρώπη.
Τα κολομβιανά καρτέλ της κοκαΐνης δέχθηκαν ισχυρό πλήγμα όταν τα αμερικανικά πλοία άρχισαν να περιπολούν στην Καραϊβική όχι για κουβανούς μετανάστες αλλά για ναρκωτικά. Ο θαλάσσιος δρόμος, μοναδικός για τη μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών, ξαφνικά έκλεινε. Τη λύση έδωσαν οι έλληνες πλοιοκτήτες. Τα τελευταία επτά χρόνια παλιές τορπιλάκατοι που έχουν μετατραπεί σε εμπορικά πλοία, ελληνικών συμφερόντων, μεταφέρουν τα ναρκωτικά από τη Βραζιλία ως τις ακτές της Αφρικής.
Ο δρόμος της κοκαΐνης άλλαξε αμέσως σχεδόν μετά τον θάνατο του μεγάλου κολομβιανού βαρόνου Εσκομπάρ. Το κύκλωμά του είχε σχεδόν εξαρθρωθεί. Ελάχιστες ποσότητες μπορούσαν πλέον να διακινηθούν με μικρά αεροσκάφη-φαντάσματα προς τις ΗΠΑ και ακόμη λιγότερες προς Ευρώπη. Τότε εμφανίστηκαν οι ριψοκίνδυνοι Ελληνες. Στην πλειονότητά τους ήταν παλιοί «τσιγαράδες», λαθρέμποροι οι οποίοι στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ασχολήθηκαν και με τη μεταφορά χασίς από τον Λίβανο. Οι υπόλοιποι ήταν ξεπεσμένοι εφοπλιστές που προτίμησαν να ανοιχτούν στον Ατλαντικό προσφέροντας υπηρεσίες στα καρτέλ από το να κλειστούν λόγω χρεών στη φυλακή. Οι πρώτες επαφές με τους βαρόνους της κοκαΐνης έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Το Αμστερνταμ την εποχή εκείνη ήταν η αχίλλειος πτέρνα της Ευρώπης. Ενας νεαρός Ελληνας, ο Γιώργος, που ως τότε έκανε μικρές μεταφορές ναρκωτικών στην Ολλανδία, γνώρισε τον Ισπανό Χοσέ Ραμόν Πράντο Μπούκαλο. Ο Μπούκαλο ήταν ο σύνδεσμος του Εσκομπάρ στην Ευρώπη. Οι Κολομβιανοί τον γνώριζαν ως «Σίτο». Ηταν ένας μπον βιβέρ με διπλή ζωή, με βίλες στην ισπανική Γαλικία και μετοχές στην ομάδα Λα Κορούνια. Ολες οι αποστολές προς την Ευρώπη ελέγχονταν από τον Σίτο. H γνωριμία του Γιώργου με τον Σίτο τον πέρασε από το λαθρεμπόριο τσιγάρων με μικρά μότορσιπ στις μεγάλες δουλειές. Ο Γιώργος δημιούργησε μια εταιρεία με τον Σίτο και απέκτησε έναν στόλο από πέντε παλιές τορπιλακάτους που γρήγορα έγιναν τα πλοία-φαντάσματα του καρτέλ. Τα πλοία αυτά αρχικώς φόρτωναν μικρά φορτία ναρκωτικών από την Αμβέρσα εν πλω – ήταν τότε λιμάνι-σταθμός για τα καρτέλ – και τα μετέφεραν στην Ισπανία. Την ίδια εποχή ένα μέλος μιας οικογένειας πλοιοκτητών ταξίδεψε στην Κολομβία και κατάφερε να συναντήσει τον Μάγια Γκομέζ, τον διάδοχο του Εσκομπάρ. Ο έλληνας εφοπλιστής εγκαταστάθηκε στην Κολομβία και έγινε γρήγορα ο αποστολέας μεγάλων φορτίων κοκαΐνης με τα πλοία του. Ο Γκομέζ τον εμπιστευόταν, αν και αργότερα αναγκάστηκε να τον εκτελέσει, όταν αποδείχθηκε ότι ήταν το ίδιο κακοπληρωτής απέναντι στο καρτέλ όσο και στο ελληνικό Δημόσιο.
Οι έλληνες πλοιοκτήτες λοιπόν είχαν ήδη σχέσεις με τους βαρόνους της κοκαΐνης όταν διεφάνη ότι έπρεπε να αλλάξει ο τρόπος μεταφοράς της κοκαΐνης στην Ευρώπη. Και πρόσφεραν τη λύση. H Ιντερπόλ ενημερώνει μάλιστα τις ελληνικές αρχές για τις νέες μεθόδους του κυκλώματος.
H κοκαΐνη μεταφέρεται με ζώα, μέσα από τη ζούγκλα, από την Κολομβία στη Βραζιλία. Εκεί το κύκλωμα έχει στη διάθεσή του έναν στόλο από χιλιάδες μικρά αλιευτικά πλοία στη Φορταλέντζα, που είναι το πιο κοντινό σημείο στη Δυτική Αφρική. Τα ψαροκάικα παραλαμβάνουν την κοκαΐνη και ξανοίγονται στον Ατλαντικό. Μερικές εκατοντάδες μίλια από τις ακτές της Βραζιλίας εμφανίζονται τα ελληνικά πλοιάρια-φαντάσματα. Μικρά παλιά πολεμικά πλοία, μετασκευασμένα και γρήγορα. Φορτώνουν τα ναρκωτικά από τα ψαροκάικα και κατευθύνονται προς την Αφρική. Ανοιχτά της Μαυριτανίας ένας άλλος στόλος από ψαρόβαρκες ξεφορτώνει τα πλοιάρια. Τα ψαράδικα προσεγγίζουν στη συνέχεια τις ακτές της Ισπανίας και βγάζουν το φορτίο τους. Το κύκλωμα της κοκαΐνης πέρασε εφέτος τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων χρόνων μετά το ναυάγιο του πλοίου «Prestige». H κινητοποίηση των ισπανικών αρχών κοντά στο ναυάγιο κράτησε μακριά τα ψαροκάικα και την κοκαΐνη από τις ακτές.
Από την Ισπανία η κοκαΐνη διακινείται σε ολόκληρη την Ευρώπη μέσα σε κοντέινερ τα οποία δεν ελέγχονται συνήθως από τις τελωνειακές αρχές αφού προέρχονται από το εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το καρτέλ τα τελευταία δύο χρόνια έχει πάψει να χρησιμοποιεί τα μεγάλα λιμάνια της Ελλάδας. H διακίνηση γίνεται μέσω τελωνείων σε νησιά κοντά στην Αθήνα. Το σύνολο σχεδόν της κοκαΐνης που φθάνει στην Ελλάδα περνάει στην Αλβανία, η οποία είναι πλέον αποθηκευτικός και διαμετακομιστικός σταθμός.
ΔΙΩΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ H μυστική επιχείρηση «Οντέσα»
Το 1999 μια μυστική επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Οντέσα» ήταν η απάντηση της DEA και των ελληνικών διωκτικών αρχών στην οργάνωση σε νέα βάση του καρτέλ της κοκαΐνης. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 οι ειδικές υπηρεσίες δίωξης ναρκωτικών του ΣΔΟΕ, της ΕΛ.ΑΣ. και του Λιμενικού γνώριζαν τη δράση των Ελλήνων στο διεθνές εμπόριο κοκαΐνης. Δεν μπορούσαν όμως να πιάσουν κανέναν από τους έλληνες βαρόνους. Το 1998 λοιπόν, όταν το ελληνικών συμφερόντων πλοίο «China Breeze», για το οποίο υπήρχαν πληροφορίες ότι από το 1996 μετέφερε κοκαΐνη στην Ευρώπη, έφθασε στον Πειραιά, ένας μικρός πομπός τοποθετήθηκε σ’ αυτό. H επιχείρηση ονομάστηκε «Οντέσα» γιατί το πλοίο είχε ουκρανικά πληρώματα (Οδησσός). Οι Αμερικανοί παρακολουθούσαν με δορυφόρο το πλοίο και όταν ήταν σίγουροι ότι είχε φορτώσει κοκαΐνη έκαναν μια επιχείρηση μαζί με τους Ελληνες. Στο πλοίο υπήρχαν 4,5 τόνοι κοκαΐνης. Οι έλληνες πλοιοκτήτες Χαϊκάλης και Γατελούζος συνελήφθησαν. H επιτυχία της επιχείρησης «Οντέσα» ήταν ουσιαστικά η επιβεβαίωση των πληροφοριών που υπήρχαν για τους νέους δρόμους της κοκαΐνης.
Το 2000, πλοία της βραζιλιανικής ακτοφυλακής βγήκαν από τον ποταμό Ορινόκο μόλις εμφανίστηκε το ελληνικών συμφερόντων πλοίο «Σουέρτε» για το οποίο υπήρχαν πληροφορίες ότι μεταφέρει κοκαΐνη. Οταν οι Βραζιλιάνοι έψαξαν το πλοίο δεν βρήκαν ναρκωτικά. Τα αμερικανικά όμως πλοία στην περιοχή «ψάρεψαν» 8,5 τόνους κοκαΐνης. Ο εφοπλιστής Λαιμός συνελήφθη, αλλά αρνήθηκε ότι είχε σχέση με το κύκλωμα της κοκαΐνης. H υπόθεση έχει ένα λεπτό νομικό σημείο, αφού η κοκαΐνη βρέθηκε στη θάλασσα και όχι στο πλοίο.
Το 2001, το πλοίο «Σατούρν», ελληνικών συμφερόντων, ξεφόρτωσε στις Αζόρες 1.300 κιλά κοκαΐνης και 200 κιλά στην Πρέβεζα. Το δεύτερο τμήμα του φορτίου ήταν αμοιβή του πληρώματος για τη μεταφορά της κοκαΐνης. Στη Βιέννη συνελήφθη ο Κώστας Βαλιάνος ως εγκέφαλος της επιχείρησης «μεταφορά» και στην Πρέβεζα ο ξενοδόχος στου οποίου το ξενοδοχείο είχαν κρύψει την κοκαΐνη-αμοιβή.
Τον Μάιο του 2002, ο γαλλικός στόλος άνοιξε πυρ εναντίον του ελληνικού πλοίου «Γουίνερ», ιδιοκτησίας Αριστείδη Κοτσορέ και Κωνσταντίνου Σεϊντή, όταν αρνήθηκε να σταματήσει για έλεγχο. Το πλοίο είχε φορτώσει κοκαΐνη από μικρά αλιευτικά 200 μίλια ανοιχτά της Κούβας. Κατευθύνθηκε προς τη Σενεγάλη και εγκλωβίστηκε από τα γαλλικά πλοία. Το κύκλωμα είχε την κοκαΐνη σε σιδερένια κιβώτια κάτω από τις βάρκες με ειδικό μηχανισμό ώστε να μπορούν εύκολα να τα πετάξουν στη θάλασσα. Οταν οι γάλλοι κομάντος ανέβηκαν στο πλοίο, τα κιβώτια με την κοκαΐνη είχαν ριχτεί στη θάλασσα. Ενα από αυτά όμως δεν βυθίστηκε. Το πλοίο μετέφερε 2,5 τόνους ναρκωτικά.
Πέρυσι το πλοίο «Ιρένε» εγκλωβίστηκε με ναρκωτικά κοντά στα Κανάρια νησιά. Μετέφερε κοκαΐνη από τη Λατινική Αμερική στη Μαυριτανία για να την παραλάβουν αλιευτικά με προορισμό τις ισπανικές ακτές.
Στις 9 Μαΐου, βρετανικά πολεμικά πλοία εγκλώβισαν ανοιχτά της Γαλικίας το ελληνόκτητο πλοίο «Cork». Οι Βρετανοί με μια επιχείρηση με ελικόπτερα και κομάντος ανέβηκαν στο πλοίο, όπου βρήκαν 3,6 τόνους κοκαΐνης. Συνελήφθησαν ο πλοιοκτήτης Γιώργος Παναγόπουλος και επτά μέλη του πληρώματος. Ο Παναγόπουλος είχε στο παρελθόν κοινή επιχείρηση με τον βαρόνο της κοκαΐνης Πράντο Μπούκαλο. Το «Cork» ήταν το απωθημένο των ελληνικών διωκτικών αρχών αφού, όπως φαίνεται από έγγραφα που δημοσιεύει σήμερα «Το Βήμα», ήταν υπό παρακολούθηση από το 1995 ακόμη. Το 1991 το «Cork» με την ονομασία «Haley I» ξέφυγε από τους Ελληνες και τους Ισπανούς όταν τελείωσαν οι μπαταρίες του πομπού παρακολούθησης. Οι αρχές ψάχνουν το δεύτερο πλοίο του κυκλώματος, «Haley II».
ΤΕΛΩΝΕΙΟ Ο «καφές» στα σύνορα με το… καρτέλ
Οι διωκτικές αρχές στην Ελλάδα γνωρίζουν καλά ότι ο δεύτερος σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα του καρτέλ είναι τα σύνορα. Τα τελευταία χρόνια βρίσκονται υπό παρακολούθηση, εκτός από πλοιοκτήτες, ακόμη και αστυνομικοί και τελωνειακοί. Οι μεγάλες επιτυχίες των ανδρών του ΣΔΟΕ και της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Ναρκωτικών της Αστυνομίας τα τελευταία χρόνια δεν συγκινούν τους πάντες στις υπηρεσίες αυτές. Είναι κοινό μυστικό ότι οι βαρόνοι έχουν τους ανθρώπους τους κυρίως στα σύνορα. Στα υπουργεία έχουν φθάσει επώνυμες καταγγελίες για τον τρόπο που λειτουργούν τα τελωνεία. Οι καταγγελίες μιλούν για τον «καφέ», όπως αποκαλείται συνθηματικά ένα μαύρο ταμείο όπου μέσα του χάνονται μεγάλα ποσά από παράνομες συναλλαγές στα σύνορα. Μετά το τέλος της κάθε βάρδιας ο «καφές» – το μαύρο χρήμα – μοιράζεται σε όσο το δυνατόν περισσότερους. Ακόμη και έντιμοι τελωνειακοί αναγκάζονται να σιωπούν μπροστά στις συναλλαγές. Ο κανόνας είναι σιωπηρός αλλά αρκετά σαφής: «Πρέπει να είναι όλοι ή να αισθάνονται συνένοχοι για να λειτουργεί το σύστημα». Το «κρατικό» κύκλωμα έχει την ευχέρεια να χρησιμοποιεί ακόμη και τις ίδιες τις υπηρεσιακές λειτουργίες στα συνοριακά φυλάκια για να απειλεί αυτούς που δεν θέλουν να είναι επίορκοι. Πειθαρχικές διώξεις, μεταθέσεις, αναφορές που έχουν γίνει για ανθρώπους οι οποίοι υπηρετούν σε διωκτικές αρχές των συνόρων εξετάζονται πλέον για τα κίνητρά τους. Πρόσφατα υπήρξε κλήση τελωνειακού σε απολογία γιατί απείργησε την Πρωτομαγιά! H Αθήνα έχει γίνει πλέον πολύ καχύποπτη για αυτά που συμβαίνουν στα σύνορα, ακόμη και όταν υπάρχει η πρόφαση του δημοσιοϋπαλληλικώς ορθού. Πόσο μάλλον όταν ξέρει ότι η διαδρομή από την Κολομβία ως την Κακαβιά μπορεί να έχει διαφορετικούς ανθρώπους αλλά την ίδια λογική. Αυτήν του χρήματος.
