Διεθνώς είναι γνωστό ως computer crime. Περιλαμβάνει μια… ήπειρο εγκλημάτων με μοναδικό όπλο την πρόσβαση από ένα υπολογιστικό σύστημα σε ένα άλλο με τη χρήση του modem. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 «το ηλεκτρονικό έγκλημα» ή, όπως το αναφέρει ο ερευνητής Γρηγόρης Λάζος, το «πληροφορικό έγκλημα» έκανε μαζική εμφάνιση. Οι ανταλλαγές των πληροφοριών για τα «σπασμένα» δίκτυα και συστήματα γίνονταν μέσω των σχεδόν πρωτόγονων βάσεων δεδομένων των Bulletin Broad Systems (BBS). Ηταν τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία μιας underground κοινωνίας χρηστών του Διαδικτύου και τα πρώτα ακούσματα των όρων hacking και phreaking. «Αυτός ο συνδυασμός εξουσίας, τεχνογνωσίας και εξασφαλισμένης ανωνυμίας επέδρασε σαν ακαταμάχητος πειρασμός στα νεαρά αγόρια» έγραφε ο Μπρους Στέρλινγκ στο «The hacker crackdown». Και αν χάκερ στην κυριολεξία σημαίνει «αυτός που πελεκάει το ξύλο με τσεκούρι», είναι σαφές ότι τα τελευταία 20 χρόνια ο όρος έχει λάβει μυθικές διαστάσεις και έχει να κάνει με καταστροφή δικτύων, διασπορά ιών, σπάσιμο κωδικών. Ταυτόχρονα, αυτός που κατέχει την τεχνογνωσία είναι και ο πραγματικά κυρίαρχος. Αυτός ελέγχει μέσω της πληροφορικής τα αρχεία του κράτους – τελωνεία, αρχεία νοσοκομείων, τραπεζών -, άρα τους πολίτες. Είναι το μάτι του «μεγάλου αδελφού» που όσοι νόμοι περί προστασίας της προσωπικότητας και των ατομικών δικαιωμάτων και αν θεσπισθούν πάντα ο πολίτης θα αισθάνεται ότι κάποιοι ελέγχουν τις μύχιες σκέψεις του. Και όμως, στην Ελλάδα νομοθετικό πλαίσιο για το έγκλημα στο Διαδίκτυο δεν υπάρχει. Υπάρχει όμως Ομάδα Δίωξης Ηλεκτρονικού Διαδικτυακού Εγκλήματος!
Οταν υπάρχει μια πύλη επικοινωνίας είναι θέμα χρόνου να βρεις το αντικλείδι, να την ανοίξεις. Και οι εγκληματίες του Διαδικτύου αυτό ακριβώς προσπαθούν να κάνουν. Να βρουν το αντικλείδι. Είναι γεγονός ότι το πληροφορικό έγκλημα προκαλεί αυξανόμενες βλάβες. Με μια στενά οικονομική αντίληψη υπολογίζεται ότι προκαλεί περίπου 70 δισ. ευρώ σε φθορές ή κλοπές ετησίως σε διεθνή κλίμακα. Για την Ελλάδα το μέγεθος αυτό αγγίζει τα 300 εκατ. ευρώ. Ποσό που υπερδιπλασιάζεται αν υπολογίσουμε ζημιές που έχουν να κάνουν με βιομηχανική κατασκοπία, παραβιάσεις του copyright και του trademark, χρηματιστηριακές παρεμβάσεις.
Το ηλεκτρονικό έγκλημα δεν φοβίζει μόνο για τις ως τώρα δράσεις και χρήσεις του. Φοβίζει, κυρίως, για τις απέραντες δυνατότητες που προσφέρει. Για τους κινδύνους που εγκυμονεί, πέρα από τα όσα έχουν αναπτυχθεί ως σήμερα. Οι κίνδυνοι αυτοί σχετίζονται με τις διεθνείς επικοινωνίες και συγκοινωνίες. Με την εθνική άμυνα. Την ιδιωτική ζωή και το απόρρητο. Υπάρχει βέβαια η πιθανότητα να μείνουν γυμνές η εξουσία και η αυθαιρεσία, λένε οι ειδικοί. Και αυτό είναι ένας άλλος κίνδυνος.
* Οι κατηγορίες των παρανομιών
Σύμφωνα με τον εγκληματολόγο Γρηγόρη Λάζο, οι βασικές κατηγορίες του «ηλεκτρονικού εγκλήματος» είναι:
* Η κατηγορία που παντρεύεται με το οικονομικό έγκλημα.
Εγκλήματα επιχειρήσεων ή εγκλήματα κατά των επιχειρήσεων. Εγκλήματα του Δημοσίου ή κατά του Δημοσίου. Ενα άτομο, π.χ., μπορεί να αλλοιώσει τα προσωπικά του δεδομένα στην Εφορία ή σε οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία. Ακόμη και να μην υπάρχει μπορεί.
* Η επίθεση ενάντια στην ιδιωτική ζωή του ανθρώπου.
Είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. Οποιος «κυκλοφορεί» στο Διαδίκτυο πρέπει να ξέρει ότι οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται μπορεί να μάθει τα πάντα γι’ αυτόν. Αν βρεθείτε στο Διαδίκτυο και θέλω, μπορώ να μπω στον υπολογιστή σας. Και να αντιγράψω όλα τα αρχεία σας. Οποιος μπαίνει στο Διαδίκτυο παίρνει το ρίσκο ότι οποιοσδήποτε μπορεί να μπει στον υπολογιστή του.
Αν, παραδείγματος χάριν, στείλετε ένα μήνυμα στον φίλο σας, όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να το διαβάσει. Ο μόνος τρόπος προφύλαξης είναι να βγάλεις τον υπολογιστή από την πρίζα και από το τηλέφωνο όταν λείπεις ή όταν δεν τον χρησιμοποιείς.
«Αυτό που μας σώζει ουσιαστικά είναι ότι είμαστε ασήμαντοι. Και γι’ αυτόν τον λόγο δεν ασχολούνται μαζί μας» είπε στο «Βήμα» ο Γρηγόρης Λάζος. Αντιλαμβανόμενος, βέβαια, ότι όλα τα παραπάνω δεν είναι απλώς οργουελικά. Είναι μια πραγματικότητα, όπου η έννοια του προσωπικού, του ιδιωτικού έχει χαθεί. Και ο παγκόσμιος τρομοκράτης έχει εγκατασταθεί στα καλώδια του μικρού PC που έχουμε στο σπίτι.
* Οι πιστωτικές κάρτες
Η χρέωση πιστωτικών καρτών. Είναι το πιο διαδεδομένο ηλεκτρονικό έγκλημα στη χώρα μας. Υπάρχουν οργανωμένα συστήματα που μπορούν μέσα σε ελάχιστο χρόνο να σπάσουν τους κώδικες και να χρεώσουν τη δική σου κάρτα, χωρίς να μπορείς να αντιδράσεις. Υπολογίζεται ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν χάσει περισσότερα από 15 εκ. ευρώ από ανθρώπους που κατασκευάζουν, παραχαράσσουν, υποκλέπτουν αριθμούς πιστωτικών καρτών ή άλλων που κάνουν εικονικές αγορές μέσω Internet. Πώς το επιχειρούν οι δράστες; Χρησιμοποιούν αριθμούς καρτών που είναι σχετικά εύκολο να βρει κάποιος ή να τους κατασκευάσει με τη βοήθεια αλγοριθμικών προγραμμάτων με ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Πριν από περίπου έναν χρόνο αξιωματούχοι του FBI ανακοίνωσαν ότι «εγκληματικές ομάδες από τη Ρωσία και την Ουκρανία κατόρθωσαν και υπέκλεψαν περισσότερους από ένα εκατομμύριο αριθμούς πιστωτικών καρτών από 20 Πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών, σπάζοντας υπολογιστικά συστήματα εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου και ηλεκτρονικών τραπεζικών συναλλαγών».
Ούτε ο πλανητάρχης Μπιλ Κλίντον δεν γλίτωσε από τους ηλεκτρονικούς απατεώνες. Κάποιοι έκλεψαν τον αριθμό της πιστωτικής του κάρτας. Το 2000 καταγράφηκαν 8.000 επιθέσεις σε συστήματα ασφαλείας στην Αυστραλία. Η απάτη όμως, που είναι πολύ διαδεδομένη στην Ελλάδα, είναι η τηλεπικοινωνιακή. Σε βάρος, δηλαδή, δικτύων σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών χάνουν στη χώρα μας ως και 300 εκατ. ευρώτον χρόνο.
Παγκοσμίως ο τζίρος της τηλεαπάτης αγγίζει τα 70 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτει ο Ελληνικός Φορέας Πρόληψης Τηλεπικοινωνιακής Απάτης.
* Οι εξπέρ του είδους
Πακιστανοί και Ινδοί θεωρούνται εξπέρ του είδους, δεδομένου ότι η τηλεφωνική επικοινωνία με τη χώρα τους είναι ακριβή και δεν διαθέτουν τα απαραίτητα χρήματα για να την πραγματοποιούν.
* Η παρέμβαση στις συγκοινωνίες είναι μια απάτη που τρομάζει. Γιατί αν το επιχειρήσει κάποιος μπορεί να ετεροκατευθύνει αεροπλάνο. Αυτό που εικάζεται τώρα ότι έγινε με τους δίδυμους πύργους.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες ένα αεροπλάνο μπορεί μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα να «καθηλωθεί» αν οι επιτηρητές των συγκοινωνιών δεν έχουν την εντύπωση ότι πηγαίνει εκεί που είναι ο προορισμός του.
Να νομίζουν ότι πηγαίνει στη Φλόριδα, να σε βλέπουν να πηγαίνεις στη Φλόριδα, ενώ εσύ να πηγαίνεις στη Νέα Υόρκη. Οποιοσδήποτε θα μπορούσε να κάνει κυριολεκτικά αερομαχίες-computer games. Θα μπορούσε να αλλοιώσει πληροφορίες και δεδομένα που αφορούν την καθημερινή μας ζωή. Σκεφτείτε κάποιος να μπλοκάρει για ένα λεπτό δέκα φωτεινούς σηματοδότες στο κέντρο της Αθήνας. Θα δημιουργηθεί χάος για ώρες. Τι θα γίνει αν κάποιος μπει στο σύστημα του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, που καθημερινά πολιορκείται από χάκερ;
Είναι μια σκέψη που τρομάζει. Μπορεί όμως να γίνει πραγματικότητα. Και τότε…
ΤΑ ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ Δυσφήμηση και απάτες
Η Ομάδα Δίωξης Ηλεκτρονικού Διαδικτυακού Εγκλήματος συστάθηκε στη χώρα μας το 1999 με εντολή του τότε διοικητή Ασφαλείας, του σημερινού Αττικάρχη κ. Γιώργου Αγγελάκου. Σύμφωνα με τον Αστυνόμο Α’ κ. Μάνο Σφακιανάκη έχουν εξιχνιασθεί αρκετές υποθέσεις. Το ποσοστό επιτυχίας αγγίζει το 95%.
«Υπάρχει πρόθεση του υπουργού Δημόσιας Τάξης Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και του κ. Τσιατούρα, του προϊσταμένου» είπε στο «Βήμα» ο κ. Σφακιανάκης «να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των εγκλημάτων αυτού του είδους γιατί είναι το έγκλημα του μέλλοντος. Ολα τα εγκλήματα γίνονται σιγά σιγά και ηλεκτρονικά».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομάδας, το πιο συνηθισμένο έγκλημα στη χώρα μας είναι:
* Η συκοφαντική δυσφήμηση μέσω Internet.
Ακολουθούν:
* Τα εγκλήματα του λογισμικού. Διάφοροι πουλούν παράνομα προγράμματα μέσω του Διαδικτύου.
* Εγκλήματα hacking.
* Εγκλήματα παιδικής πορνογραφίας, με διακίνηση υλικού.
* Απάτες στο Διαδίκτυο είτε με πιστωτικές κάρτες είτε με κάρτες καζίνου.
Εχουμε μια άνοδο σε σχέση με πέρυσι περίπου 400%-500% σε αυτού του είδους την εγκληματικότητα. Ο αστυνόμος Σφακιανάκης όμως επιμένει ότι «τέλειο έγκλημα δεν υπάρχει ούτε στο Διαδίκτυο. Τα ηλεκτρονικά αποτυπώματα είναι η λεγόμενη επικήρυξη των δραστών. Από εκεί αρχίζει η εξιχνίαση που οδηγεί στη σύλληψη».
Ο εφιάλτης του «μεγάλου αδελφού» * Ο κατέχων την τεχνογνωσία μπορεί να ελέγχει μέσα από αυτήν την εξουσία ή και να την καθοδηγεί
Πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη εκτιμούν ότι η απουσία σαφών νομικών ελέγχων πάνω στην ηλεκτρονική πληροφορία προκαλεί και ενός είδους αποσταθεροποίηση των σχέσεων εξουσίας.
Στον καπιταλισμό το ποιος παράγει ή δημιουργεί ένα αγαθό ή μία νέα αξία έχει δευτερεύουσα σημασία. Πρωτεύουσα είναι ποιος το κατέχει.
Στην εποχή μας διακρίνουμε πλέον με σαφήνεια ότι αυτός που έχει την τεχνογνωσία μπορεί να ελέγχει μέσα από αυτήν την εξουσία ή και να την καθοδηγεί.
Το να κλέψει κάποιος τον εργοδότη του με τη χρήση της πληροφορικής τεχνολογίας λίγο πολύ μπορεί να αντιμετωπισθεί με την ήδη υπάρχουσα νομοθεσία.
Το να έχει κάποιος τη δυνατότητα πρόσβασης στα αρχεία μιας επιχείρησης ή του κράτους δημιουργεί νέες δυναμικές. Και κινδύνους που βρίσκονται πολύ κοντά στον πυρήνα του καπιταλισμού και της ιεραρχίας.
* Οι κανόνες του «πολέμου»
Το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι η έναρξη του τρίτου παγκοσμίου πολέμου από κάποιον ανώριμο hacker ή η καταστροφή κάποιου αρχείου από κάποιον βάνδαλο hacker. Αν δεν ρυθμιστούν, με επάρκεια και σαφήνεια, οι κανόνες της ιδιοκτησίας και της ιεραρχημένης εξουσίας, το ουσιαστικό πρόβλημα είναι ότι από τη μια οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να δουν την εξουσία γυμνή και από την άλλη θα έχουν την παντοτινή αίσθηση της παρακολούθησης από το ηλεκτρονικό μάτι. Αυτό που θα έχει τη δυνατότητα να παρεισφρέει και στις πιο μύχιες σκέψεις τους.
* Το οργανωμένο έγκλημα
Είναι ο άλλος εφιάλτης, αυτός του «μεγάλου αδελφού», που προκαλεί την κοινωνία.
Το οργανωμένο έγκλημα θα γυρίσει στη δεκαετία του ’80 αν σταματήσει να χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο, πιστεύει ο Γρηγόρης Λάζος. Το Διαδίκτυο δεν έχει βοηθήσει, βέβαια, τις αρχές να το αντιμετωπίσουν. Τώρα πια χωρίς πληροφορική τα δίκτυα ναρκωτικών, όπλων, διακίνησης γυναικών, εμπορίας παιδιών θα συντριβούν παγκοσμίως.
Οι κλασικές μέθοδοι μεταφοράς ναρκωτικών δεν υφίστανται. Μιλάμε για παραγγελίες πια που είναι εφικτές και αποδοτικές χάρη στους υπολογιστές. Σχεδόν όσα είναι τα ναρκωτικά που μεταφέρονται από τις χώρες της παραγωγής στην κατανάλωση τόσα είναι και τα μηνύματα για τα ναρκωτικά που υπάρχουν στο Διαδίκτυο. Το νομοθετικό πλαίσιο είναι ελλιπές. Και κινείται σαφώς με πιο αργούς ρυθμούς από αυτούς που κινούνται οι… επαγγελματίες του Διαδικτύου. Ωσπου να θεσπισθεί ένας νόμος είναι ήδη παρωχημένος μπροστά στην εξέλιξη.
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ως πρόσφατα, τα θεσπιζόμενα νομοθετικά μέτρα αφορούσαν κυρίως τους τομείς των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Τη θεμελιώδη αρχή της προστασίας του ιδιωτικού βίου. Και την προστασία των δεδομένων, των υπηρεσιών, με υπό όρους πρόσβαση. Του ηλεκτρονικού εμπορίου. Των ηλεκτρονικών υπογραφών. Και ιδιαίτερα την απελευθέρωση του εμπορίου των συστημάτων κρυπτογράφησης, που συνδέονται έμμεσα με το έγκλημα πληροφορικής.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί μέτρα για την καταπολέμηση του παράνομου και επιζήμιου περιεχομένου στο Διαδίκτυο. Και έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες για την προστασία των ανηλίκων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στην κοινωνία της πληροφορίας. Για την παιδική πορνογραφία και την παρακολούθηση επικοινωνιών για λόγους εφαρμογής του νόμου. Ωστόσο, το πεδίο παραμένει ακόμη χαοτικό. Πράγμα που επιτρέπει στους «ηλεκτρονικούς εγκληματίες», στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο, «να κλείνουν το μάτι» και «να τρίβουν τα χέρια τους». Από ικανοποίηση…
