Η αθέατη πλευρά των τροχαίων

Τρία γεγονότα με κοινό παρονομαστή:

* Η αυτοκτονία ενός νεαρού άνδρα, μόλις 21 ετών, πρόπερσι στο Πόρτο Ράφτη.

* Η παραμονή σε κατάσταση κώματος ενός εφήβου 17 ετών στην Ξάνθη.

* Η αποζημίωση 5 δισ. δρχ. που ζητεί ένας πατέρας για τον θάνατο του παιδιού του σε τροχαίο.

Τρεις ανθρώπινες τραγωδίες, τρεις από τις πολλές περιπτώσεις που συνθέτουν το παζλ των «παράπλευρων βλαβών» από τροχαία δυστυχήματα. Τη μεγάλη πληγή της σύγχρονης κοινωνίας που αιμορραγεί. Και απαιτεί ανθρωποθυσίες, όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, ο εθισμός στη νικοτίνη, η μάστιγα του AIDS.

Πρόκειται για ένα έντονο κοινωνικό πρόβλημα που ως σήμερα όχι μόνο δεν έχει καταγραφεί αλλά ούτε αντιμετωπισθεί ως τέτοιο.

Αυτόν τον φάκελο ανοίγει σήμερα «Το Βήμα». Στις σελίδες του αποκαλύπτεται η «σκοτεινή» πλευρά των τροχαίων ατυχημάτων, αυτή που ελάχιστοι φαντάζονται ότι υπάρχει. Αλλά τη βιώνουν συγγενείς και θύματα εν ζωή.

Πρόκειται για:

* Τις επιπτώσεις στην οικογένεια και στον κοινωνικό ιστό από την απώλεια ή τον τραυματισμό αγαπημένου προσώπου.

* Τις επιπτώσεις στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας που χάνει τη ζωή του τουλάχιστον 40 χρόνια πριν από το προσδόκιμο επιβίωσης.

* Το κόστος που πληρώνει το Δημόσιο από την απώλεια μιας παραγωγικής μονάδας το οποίο, σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ανέρχεται σε 1 εκατ. ευρώ.

* Την αιμορραγία του κρατικού προϋπολογισμού και των ασφαλιστικών ταμείων από τον θάνατο, την παρατεταμένη νοσηλεία, από την αναπηρία.

Πενήντα χιλιάδες νεκροί, 150.000 ανάπηροι διά βίου, 200.000 νέες οικογένειες θυμάτων προστίθενται κάθε χρόνο στη λίστα των ανθρώπων που θυσιάζονται στην άσφαλτο. Τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατέγραψαν έξι εκατομμύρια οικογένειες στην Ευρώπη και 100 εκατομμύρια στον κόσμο να θρηνούν θύματα εξαιτίας των τροχαίων ατυχημάτων.

Αριθμοί που συγκλονίζουν. Ποσοστά και στατιστικά στοιχεία που κρύβουν ουσιαστικά ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα. Ενα πρόβλημα που δυστυχώς ακόμη και στις ευνομούμενες πολιτείες ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε ως τέτοιο. Πολύ περισσότερο στην Ελλάδα. Ενα πρόβλημα που έχει τη δυναμική των έντονων προβλημάτων, όπως τα ναρκωτικά, ο εθισμός στο αλκοόλ και στη νικοτίνη, που δυναστεύουν τη σύγχρονη κοινωνία. Καταγράφει ανθρωποθυσίες.

Τα μέτρα τα οποία ωστόσο συνήθως ανακοινώνονται για αυτά αφορούν περισσότερο τις εισπρακτικές λογικές – πρόστιμα, κλήσεις – παρά πραγματικά αντίδοτα, που απορρέουν από τη γνώση του προβλήματος, από την ένταση και τη συχνότητα καταγραφής του.

Τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας – κάθε μέρα χάνουν τη ζωή τους επτά άτομα και τραυματίζονται περίπου 30 – συσσωρεύονται. Και συγκροτούν σιγά σιγά, μαζί με τον ανθρώπινο περίγυρό τους, μια αφανή και άφωνη στρατιά. Περιέργως είναι η μόνη μη οργανωμένη κοινωνική ομάδα, η οποία διαφορετικά, με την τεράστια πίεση που θα ασκούσε, θα μπορούσε κάλλιστα να συνεισφέρει στη μεταβολή αυτού του απαράδεκτου καθεστώτος και στον περιορισμό αυτών των παράλογων θυσιών. Στις περισσότερες χώρες – δεν αποτελεί εξαίρεση η δική μας – η αποτίμηση των συνεπειών των τροχαίων ατυχημάτων περιοριζόταν στις υλικές ζημιές και στις σωματικές βλάβες κατά τη φάση του ατυχήματος. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια έντονη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι υπάρχουν σοβαρές, δευτερογενείς, συνέπειες, οι οποίες πλήττουν τις οικογένειες των θυμάτων που έχασαν ένα πρόσωπο σε τροχαίο ατύχημα· αλλά και τα ίδια τα θύματα που επιζούν και τους συγγενείς τους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε στη FEVR – Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων – τη διεξαγωγή μιας έρευνας. Αντικείμενο: Να διερευνήσει τις λεπτομερείς συνέπειες των τροχαίων στην οικογένεια. Είναι η πρώτη καταγραφή αυτού του σημαντικού τμήματος των τροχαίων ατυχημάτων αυτή που έγινε. Τα στοιχεία που προέκυψαν από τη διεξαγωγή της έρευνας είναι αποκαλυπτικά.

Αναζητήθηκαν πληροφορίες:

* Για την άμεση υποστήριξη και πληροφόρηση κατά το ατύχημα.

* Για τις ποινικές διαδικασίες που ακολουθούν.

* Για την ασφάλεια και τις αστικές διαδικασίες.

* Για την ιατρική φροντίδα στο θύμα.

* Για τις σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.

* Για την επίδραση στον τρόπο ζωής και τις επιπτώσεις στο επάγγελμα.

Τι προέκυψε;

1. Οι συγγενείς των θανόντων και οι συγγενείς των αναπήρων φαίνεται να έχουν εντονότερα σωματικά προβλήματα από τα ίδια τα θύματα που επιζούν, δηλαδή από τους αναπήρους. Εχουν διαταραχές στον ύπνο, κεφαλαλγίες, αγωνιώδεις εφιάλτες, αλλά και αδιαφορία για τις συνήθεις ασχολίες. Ακόμη:

* αδυναμία οδήγησης,

* έλλειψη αυτοπεποίθησης,

* αγχώδεις κρίσεις,

* τάσεις αυτοκτονίας,

* κατάθλιψη, φοβία,

* διαταραχές στη διατροφή,

* θυμό, μνησικακία, πικρία.

Τα ποσοστά είναι αρκετά υψηλά. Και φθάνουν περίπου στο 60% μεταξύ των ερωτηθέντων.

Ως παρενέργεια καταγράφηκαν: η χρήση ηρεμιστικών χαπιών, καπνού, αλκοόλ και άλλων ουσιών, που είτε άρχισαν είτε αυξήθηκαν σε κατανάλωση ύστερα από ένα τροχαίο ατύχημα το οποίο δημιούργησε θυμό στην οικογένεια.

2. Υπάρχουν ακόμη μετά το τροχαίο ατύχημα:

* Προβλήματα σχέσεων, προβλήματα επικοινωνίας, χωρισμοί ζευγαριών.

* Τα παιδιά μένουν πίσω στο σχολείο ή φεύγουν από το σπίτι, το ζευγάρι αλλάζει κατοικία.

Είναι προβλήματα σχέσεων αυτά τα οποία παρατηρήθηκαν στην έρευνα σε υψηλά ποσοστά: ως και 60% στους συγγενείς θανόντων και σε ένα μικρότερο ποσοστό στους συγγενείς αναπήρων και στους ίδιους τους ανάπηρους.

Η ικανότητα απόλαυσης της ζωής όπως πριν είναι κάτι που μειώνεται βέβαια δραματικά σε ποσοστά που φθάνουν και το 90%. Σχέδια για το μέλλον παύουν να κάνουν οι συγγενείς θανόντων, αναπήρων ή οι ίδιοι οι ανάπηροι σε ποσοστό που υπερβαίνει το 50%.

Συνολικά από την έρευνα αυτό που προκύπτει είναι ότι τα θύματα των τροχαίων ατυχημάτων και οι συγγενείς τους υφίστανται μόνιμες βλάβες, όπως και τα άλλα θύματα βίας και ανθρωποκτονιών.

Αν αναλογισθεί κανείς ότι σύμφωνα με τα στοιχεία:

* ένας στους 80 ανθρώπους θα χάσει τη ζωή του 40 χρόνια πριν από το προσδόκιμο επιβίωσης, και

* ένας στους τρεις θα νοσηλευτεί λόγω τροχαίου ατυχήματος, τότε θα αντιληφθεί την ένταση του προβλήματος και τα όσα από αυτό προκύπτουν.

Τα ενεργά χρόνια που χάνονται – δηλαδή τα χρόνια που μεσολαβούν ως τη συνταξιοδότηση – είναι περισσότερα εξαιτίας των τροχαίων παρά εξαιτίας του καρκίνου και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Το γεγονός αυτό τα κατατάσσει στην τρίτη θέση όσον αφορά τα αίτια θανάτου στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες· στην πρώτη για τους νέους ηλικίας 15-24 ετών.

Τα στοιχεία για την Ελλάδα είναι ακόμη πιο αποθαρρυντικά:

* Υπολογίζεται ότι κάθε μέρα χάνουν τη ζωή τους δύο παιδιά ή νέοι ως 25 χρόνων.

* Στο νοσοκομείο μεταφέρονται κάθε χρόνο 600 παιδιά τραυματισμένα από τροχαία, από τα οποία το 70% νοσηλεύεται.

* Από αυτά το 30% μένει για νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας και από αυτό το 30% πεθαίνει, ενώ το 10%-15% υφίσταται μόνιμες βλάβες.


Το οικονομικό κόστος της συμφοράς * Κάθε νεκρός κοστίζει στο ελληνικό Δημόσιο 75 εκατ. δρχ.

Η έρευνα που διενήργησε «Το Βήμα» οδηγεί σε συμπεράσματα που γεννούν προβληματισμό.

* Ο κάθε νεκρός από τροχαίο κοστίζει στο ελληνικό Δημόσιο 75 εκατ. δρχ.

* Κάθε βαριά τραυματισμένος κοστίζει περίπου 9 εκατ δρχ. και κάθε ελαφρά περίπου 1 εκατ. δρχ.

* Στο 2% του ΑΕΠ, δηλαδή 180 δισ. δρχ., ανέρχονται οι δαπάνες για τα τροχαία.

* Πάνω από 2,5 δισ. δρχ. είναι το κόστος από νεκρούς και τραυματίες στους δρόμους σε κάθε μεγάλη έξοδο από τα αστικά κέντρα.

Στο κόστος αυτό δεν προσμετρώνται οι «παράπλευρες βλάβες» που προκαλούν τα τροχαία στον κοινωνικό ιστό και κατά συνέπεια στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το κοινωνικοοικονομικό κόστος από την απώλεια ή τον βαρύ τραυματισμό αποτιμάται σε 1 εκατ. ευρώ.

Η πληγή δηλαδή που ανοίγουν τα τροχαία προκαλεί και οικονομική αιμορραγία στον προϋπολογισμό κάθε κράτους. Μελέτη που ανέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε 13 πανεπιστήμια – η Ελλάδα, η οποία δεν είχε στοιχεία να δώσει, έμεινε εκτός – προσδιόρισε το κοινωνικοοικονομικό κόστος σε αυτό το ποσό. Σε 1 εκατ. ευρώ για κάθε παραγωγική μονάδα. Αν το νούμερο αυτό πολλαπλασιαστεί με τον αριθμό μόνο των νεκρών, για την Ελλάδα προκύπτει κόστος 850 δισ. δρχ. τον χρόνο!

Μελέτη που έγινε από έλληνες επιστήμονες έδειξε ότι η νοσηλεία τραυματιών από τροχαία σε νοσοκομείο των Αθηνών ανέρχεται σε 450 εκατ. δρχ. Ακόμη πρέπει να υπολογισθεί ότι ο μέσος όρος νοσηλείας σε μονάδα εντατικής θεραπείας είναι 12 ημέρες.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση το κόστος φθάνει τα 250 δισ. δολάρια ΗΠΑ. Αυτό ακριβώς είναι και το ποσό που απαιτείται για την κατασκευή όλων των αυτοκινήτων ευρωπαϊκής παραγωγής.

Στην έρευνα των 13 πανεπιστημίων αναφέρεται ότι, αν γινόταν μια επένδυση ύψους 1 εκατ. δολαρίων στην οδική ασφάλεια, θα μπορούσε να υπάρχει μείωση κοινωνικοοικονομικού κόστους κατά 10-100 εκατ. δολάρια.

Η αποδοτικότητα δηλαδή της επένδυσης στην οδική ασφάλεια είναι 10-100 φορές υψηλότερη από τη διάθεση των κονδυλίων για την οδική ασφάλεια.

Οι πολιτικοί άνδρες αυτού του τόπου όμως το μόνο για το οποίο δεν ενδιαφέρονται είναι η πρόληψη. Και ας δείχνουν τα στοιχεία ότι το ενδιαφέρον τους θα έπρεπε να εξαντλείται σε αυτό το θέμα.

Η σημερινή αποκαλυπτική έρευνα του «Βήματος» ίσως αφυπνίσει όσους πρέπει, επιτέλους, να αφυπνισθούν.


ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΜΑΧΗ 5 δισ. δρχ. αποζημίωση

Αποζημίωση ύψους 5 δισ. δρχ. ζητεί δικηγόρος που έχασε το παιδί του σε τροχαίο δυστύχημα. Η αγωγή στρέφεται εναντίον της ΔΕΗ, του Δήμου Παπάγου αλλά και των υπευθύνων για τη διαφημιστική πινακίδα.

Ο πατέρας θεωρεί ότι αιτία του δυστυχήματος, που έγινε στη λεωφόρο Κατεχάκη και στο οποίο σκοτώθηκε ο 33χρονος γιος του και τραυματίστηκε σοβαρά η συνεπιβάτιδά του, ήταν:

* η κατάσταση του οδοστρώματος,

* ο ανεπαρκής φωτισμός,

* η έλλειψη προστατευτικών μπαρών, και

* η τοποθέτηση παράνομης διαφημιστικής πινακίδας.

Στρέφεται ακόμη και κατά της κατασκευάστριας εταιρείας του αυτοκινήτου καθώς – όπως υποστηρίζει – δεν λειτούργησαν οι πολυδιαφημισμένες τεχνικές προδιαγραφές του.

Το δυστύχημα έγινε στη λεωφόρο Κατεχάκη, όταν το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο 33χρονος γιος του εξετράπη της πορείας του, προσέκρουσε σε φωτεινή διαφημιστική πινακίδα και στη συνέχεια χτύπησε σε τσιμεντένιο στηθαίο, με συνέπεια τον θάνατο του γιου του και τον σοβαρό τραυματισμό της συνεπιβάτιδός του. Στην αγωγή ο δικηγόρος αναφέρει ότι η διαφημιστική πινακίδα είχε τοποθετηθεί σε σημείο που δεν επιτρέπεται, κατά παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Συγκεκριμένα σε πεζοδρόμιο πλάτους δύο μέτρων, ενώ μπροστά της είχε κατασκευαστεί παράνομα τσιμεντένιο στηθαίο.

Επισημαίνει ακόμη ότι οι φωτεινές κινούμενες εικόνες που προβάλλει η πινακίδα είναι επικίνδυνες για τους οδηγούς. Στρέφεται μάλιστα και κατά της ΔΕΗ με το επιχείρημα ότι χορήγησε ρεύμα σε μη νόμιμη εγκατάσταση. Οι αρμόδιες αρχές δεν είχαν φροντίσει να τοποθετήσουν προστατευτικές μπάρες στο σημείο. Με την αγωγή αποδίδονται ευθύνες στο Δημόσιο και στον Δήμο Παπάγου για την κακή κατάσταση του οδοστρώματος και για τον ανεπαρκή φωτισμό, στοιχεία που, όπως αναφέρει ο πατέρας, τόνιζε στην έκθεσή της και η Τροχαία.

Δεν έχει άδικο. Αν η αγωγή αυτή σταθεί στη Δικαιοσύνη, ίσως ανοίξει ένας νέος δρόμος στην αντιμετώπιση των θυμάτων των τροχαίων δυστυχημάτων.


Η βεντέτα των δρόμων

Τα μέλη του παραρτήματος της Ελληνικής Εταιρείας Υποστήριξης Θυμάτων Τροχαίων Ατυχημάτων (ΕΥΘΥΤΑ) στην Κατερίνη συνέλεξαν πληροφορίες για την άμεση μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη εξέλιξη 27 οικογενειών των οποίων κάποιο μέλος έπεσε θύμα τροχαίου. Κατά το διάστημα μεταξύ τεσσάρων και έξι μηνών μετά το τροχαίο αποδείχθηκε ότι:

* Ολα τα μέλη εμφάνιζαν διαταραχή με αγχώδη και καταθλιπτικά συμπτώματα. Αδυνατούσαν να υλοποιήσουν ειλημμένες αποφάσεις.

* Ολοι όσοι ρωτήθηκαν αισθάνονταν θυμό και μνησικακία για τα υπόλοιπα μέλη που συνέχιζαν τη ζωή τους – για τη σύζυγο ή τα παιδιά του εκλιπόντος -, για τον αντίδικο, ακόμη και για τον Θεό!

* Τα μέλη 15 οικογενειών φοβούνταν τα ταξίδια, τις ασθένειες αλλά και τον συνωστισμό.

Κατά το διάστημα από 6 ως 18 μήνες παρατηρήθηκε ότι:

* Τα συναισθήματα του θυμού και της μνησικακίας παρέμεναν στο 100% του δείγματος.

* Σε 12 οικογένειες κάποιο άτομο έχασε τη δουλειά του γιατί χρειάστηκε να φροντίσει το μέλος που έπεσε θύμα τροχαίου.

* Μέλη από 14 οικογένειες δήλωσαν ότι αύξησαν τη χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων.

Κατά τον Βασίλη Θεοδώρου, επίκουρο καθηγητή Ορθοπαιδικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρο της ΕΥΘΥΤΑ, «ο θάνατος από τροχαίο είναι πολύ πιο οδυνηρός από τον θάνατο από καρκίνο». Ο ψυχίατρος Χαράλαμπος Κατόγλου θεωρεί ότι «στις κηδείες όσων σκοτώθηκαν σε τροχαίο δεν υπάρχει θρήνος και στενοχώρια, υπάρχει οργή, εκδίκηση, βεντέτα».