Στις 4 Δεκεμβρίου εκδικάζεται στο Β´ Μονομελές Πλημμελειοδικείο Πειραιώς μια κλασική υπόθεση έκδοσης εικονικού πιστοποιητικού gas free. Εκδότης είναι ο 63χρονος χημικός ναυτιλίας Ε. Παπαδόπουλος, ο οποίος κατηγορείται και στο δυστύχημα του «Sailor». Το πιστοποιητικό αφορούσε το πλοίο «Ρ. Sailor» το οποίο επιθεωρήθηκε στις 23.12.1998 από την πενταμελή επιτροπή ασφαλείας (μετέχουν εκπρόσωποι των υπουργείων Εργασίας και Ναυτιλίας, του ΤΕΕ και των εργαζομένων). Κατά τη διάρκεια της αυτοψίας η επιτροπή εντόπισε ενδείξεις ότι το πλοίο δεν είχε καθαριστεί από επικίνδυνα αέρια. Ο πρόεδρός της κ. Ηλ. Δημητρακόπουλος, τεχνικός επιθεωρητής του υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με τα έγγραφα που περιλαμβάνονται στη δικογραφία, αποφάσισε «διακοπή των εργασιών γιατί αμφισβητείται η εγκυρότητα του πιστοποιητικού». Ζήτησε επανέλεγχο από το Γενικό Χημείο του Κράτους, το οποίο χαρακτήρισε τελικά το πλοίο «μη κατάλληλο για εκτέλεση εργασιών με χρήση φλόγας». Αντιθέτως η επιτροπή που επιθεώρησε το «Sailor» μία ημέρα πριν από το πρόσφατο δυστύχημα στην Κυνόσουρα δέχθηκε ως έγκυρο το πιστοποιητικό, αν και σύμφωνα με τον νόμο (άρθρο Β, παρ. 7, του ΠΔ 70/90) θα μπορούσε να το παραπέμψει για επανέλεγχο λόγω αμφιβολιών.
Αν και το 1989 είχε προβλεφθεί και δεύτερος μηχανισμός ελέγχου, ουδέποτε υλοποιήθηκε αφού δεν έγινε η πρόσληψη πέντε χημικών ναυτιλίας στο Γενικό Χημείο του Κράτους οι οποίοι θα διενεργούσαν δειγματοληψίες ελέγχοντας τις μετρήσεις των ιδιωτών χημικών ναυτιλίας και οι οργανικές θέσεις τους καταργήθηκαν το 1992. Ουδέν πρόβλημα για τους αρμοδίους… Κατά την άποψη της κυρίας Οικονόμου, διευθύντριας της αρμόδιας Διεύθυνσης Πετροχημικών και Βιομηχανικών Προϊόντων του υπουργείου Οικονομικών, οι προϋποθέσεις για τις χορηγούμενες άδειες χημικού ναυτιλίας είναι αυστηρότατες, όπως και οι εξετάσεις για την είσοδό τους στο επάγγελμα, αφού προηγουμένως αποκτήσουν εμπειρία είτε στα περίπου 10 υφιστάμενα γραφεία είτε σε ναυπηγείο. Η άδεια, σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Δ’ Χημικής Υπηρεσίας Πειραιώς κ. Κ. Αυγουστάκη, ανανεώνεται κατ’ έτος αφού η κατά τόπους Χημική Υπηρεσία ελέγξει ότι ο εξουσιοδοτημένος χημικός ναυτιλίας «διαθέτει τα αναγκαία τεχνικά μέσα και την προβλεπόμενη βιβλιογραφία», χωρίς όμως να εξετάζεται το έργο του! Ιδού ποιες είναι οι δικλίδες ασφαλείας: «Η επαγγελματική δεοντολογία, η αστική και ποινική ευθύνη του χημικού ναυτιλίας, του τεχνικού ασφαλείας και του εργολάβου», σύμφωνα με τη διευθύντρια του υπουργείου Οικονομικών!
Αλλά, ακόμη και αν ο χημικός ναυτιλίας κάνει σωστά τη δουλειά του, παρατηρεί ο καθ’ ύλην αρμόδιος των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά κ. Σ. Σαρβανίδης, γραμματέας του Συλλόγου Χημικών Ναυτιλίας, ο παράγοντας ατύχημα δεν μπορεί να αποκλειστεί: «Η κατάσταση ενός πλοίου αλλάζει πολύ εύκολα, αρκεί κάποιο μέλος του πληρώματος στα φορτηγά θα δεις ασιάτες ναυτικούς, ανεκπαίδευτους, χωρίς κανένας να τους έχει εξηγήσει τον κίνδυνο να λύνουν σωληνώσεις με το τσιγάρο στο στόμα να γυρίσει μια βάνα. Γι’ αυτό απαιτείται κατά τη διάρκεια επισκευών το πλοίο να το επιτηρεί διαρκώς τεχνικός ασφαλείας και να κάνει μετρήσεις ανά τρίωρο». Συνήθως όμως το βιβλίο που οφείλει να τηρεί αφήνεται στο πλοίο για να περάσει κάποια στιγμή τυπικά να το συμπληρώσει χωρίς να έχει γίνει η παραμικρή μέτρηση…
Οσο για τους υπευθύνους των συνεργείων, ένας από τους εργάτες που δούλευε στο «Sailor» με άλλη ομάδα ρωτήθηκε λίγη ώρα μετά το δυστύχημα αν ο εργολάβος είχε λάβει τα αναγκαία μέτρα ασφαλείας. «Ολα» απάντησε αμέσως αλλά οι μεταλλεργάτες που τον είδαν να φορά λαστιχένιες μπότες κατάλαβαν ότι ο εργολάβος γνώριζε τους κινδύνους που υπήρχαν στο πλοίο «θα περπατούσαν μέσα στα κατάλοιπα πετρελαιοειδών» , γι’ αυτό και τα μονωμένα παπούτσια αντί των κοινών αρβυλών που φορούν συνήθως οι μεταλλεργάτες.
Γιατί όλα αυτά; Σύμφωνα με τους μεταλλεργάτες, η χαμηλή προσέλευση πλοίων προς επισκευή και η υψηλή ανεργία δημιουργούν συνθήκες «για να γίνονται δεκτές στη Ζώνη πλωτές βόμβες». Σε όλες τις ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες που διαθέτουν ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία οι τράπεζες εξασφαλίζουν δανειοδοτήσεις ναυπηγήσεων υπό την προϋπόθεση τα 2/3 του έργου να εκτελούνται από τα εθνικά ναυπηγεία. Το αντίστοιχο ελληνικό σχέδιο, που προωθήθηκε το 1999 επί υφυπουργίας της κυρίας Αννας Διαμαντοπούλου στο υπουργείο Ανάπτυξης, ουδέποτε υλοποιήθηκε.
Επιπρόσθετο πρόβλημα όχι μόνο για την ελληνική αλλά την ευρωπαϊκή ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία προκαλεί η διατήρηση από τις ασιατικές χώρες των επιδοτήσεων επισκευών και μετασκευών μέσω των ναυπηγείων, οι οποίες μειώνουν το κόστος για τους πλοιοκτήτες. Ως την 1.1.2001 αντίστοιχο κίνητρο προσφερόταν και από τις ευρωπαϊκές χώρες, πάλι με εξαίρεση την Ελλάδα. Τα οικονομικά εμπόδια επιτείνονται από την πραγματικότητα της ΝΕΖ Περάματος – Σαλαμίνας, η οποία απέχει μακράν από το να χαρακτηριστεί ελεγχόμενος οργανωμένος επαγγελματικός χώρος. Είναι χαρακτηριστικό, όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πειραιά κ. Γ. Μίχας, πως, παρ’ ότι έχει ψηφιστεί από το 1998 ο νόμος και έχουν εκδοθεί τα αναγκαία προεδρικά διατάγματα, δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη το Μητρώο Επιχειρήσεων, «ώστε να ξέρουμε ποιος είναι ο εργολάβος, τι επιχείρηση έχει, τι μέσα και ποιες υποδομές»! Παράλληλα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΚΠ, απαιτείται αυστηροποίηση των ποινών, ακόμη και με αφαίρεση αδείας, αφού σήμερα ένας επίορκος χημικός ναυτιλίας ο οποίος θα υπογράψει ψευδές πιστοποιητικό, αν εντοπιστεί, «θα ξεμπερδέψει με ένα πρόστιμο 500.000 δρχ., το πολύ 1.000.000 δρχ., και ούτε γάτα ούτε ζημιά»!
«Αυτά συμβαίνουν εδώ. Πήγαινε να δεις το Σχίνταμ στην Ολλανδία» λένε οι μεταλλεργάτες στη Ζώνη. «Εκεί δεν περνάει την πύλη του ναυπηγείου κουνούπι αν δεν έχει ταυτότητα, στολές, κράνη και ό,τι άλλο απαιτείται. Φαντάσου πώς πρέπει να είναι τα πλοία για να μπουν στο ναυπηγείο»…
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ «Ερωτοτροπούμε καθημερινά με τον κίνδυνο»
«Εχεις μπει ποτέ σε αμπάρι; Η μυρωδιά είναι βαριά, σε ζαλίζει, οι σκάλες σιδερένιες, απότομες, καραβίσιες κατεβαίνουν στο χάος, οι σήραγγες είναι δαιδαλώδεις. Μια παγίδα σε κάθε βήμα σου! Εσύ πιστεύεις ότι κατέβηκε 60 τόσο χρονών άνθρωπος εκεί μέσα να μετρήσει τα επικίνδυνα αέρια; Από το γραφείο του τα ‘στειλε τα χαρτιά. Ετοιμα. Οπως κάνει πάντα! Και όλοι οι άλλοι γνώριζαν, αμφέβαλλαν ή ήταν άσχετοι, αδιάφορο τα δέχθηκαν για σωστά. Αλλιώς δεν θα γινόταν η δουλειά κανενός». Ετσι δουλεύει η Ζώνη στο Πέραμα και στη Σαλαμίνα, όπως περιγράφει ο Γιώργος, μεταλλεργάτης από τα 17 του χρόνια, ο οποίος κλείνει εφέτος εικοσαετία στα αμπάρια. Φορτηγά, επιβατηγά, σε κάθε είδους καράβια έχει δέσει ελάσματα με τη φλόγα. «Αλλά σε γκαζάδικο δεν μπήκα ποτέ. Κίνδυνος θάνατος, έτσι όπως επισκευάζονται εδώ, ακαθάριστα»!
Τα αίτια του δυστυχήματος το περασμένο Σάββατο στο δεξαμενόπλοιο «Sailor», όποιος και αν καθήσει στο τέλος ως υπαίτιος στο εδώλιο του κατηγορουμένου, δεν είναι η εξαίρεση στην καθημερινότητα της Ζώνης. Καταλήγουν ή όχι σε εκρήξεις μετρώντας νεκρούς ή τραυματίες: αυτός είναι ο κανόνας των επισκευών που γίνονται εύκολα και γρήγορα. Γιατί ο εφοπλιστής βιάζεται και μαζί του βιάζεται και ο εργολάβος, ο οποίος θα βιάσει με τη σειρά του το συνεργείο να παραδώσει σε χρόνο-ρεκόρ και με λίγα έξοδα. Και αν δεν δεχθεί ο ένας, υπάρχει πάντοτε ένας άλλος στην πύλη ο Θεός να την κάνει πύλη της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, στο καφενείο, έξω από την παράγκα των μεταλλεργατών σαν έτοιμος από καιρό: τρεις, έξι, δέκα μήνες άνεργος θα μπει στο καράβι.
«Ερωτοτροπούμε καθημερινά με τον κίνδυνο» λέει ο Θοδωρής, είναι δεν είναι 35 χρόνων, αλλά δείχνει μεγαλύτερος. «Θα μου πεις «φταίτε και εσείς που το δεχόσαστε αδιαμαρτύρητα»» παρεμβαίνει ο Γιώργος. «Ναι, φταίω» απαντά ο ίδιος στην ερώτησή του «αλλά και εγώ να πω όχι, θα πει ναι ο Θόδωρος, ο Νίκος, ο ξάδελφος του συναδέλφου με τη φόρμα πιο πέρα· ήταν ένας από τους πέντε που σκοτώθηκαν το Σάββατο. Αρα δεν είναι αυτό το πρόβλημα. Γι’ αυτό εγώ ζητάω ευθύνες από την κυβέρνηση. Να βάλει κανόνες. Να πάρει μέτρα. Να ελέγξει στ’ αλήθεια το παιχνίδι. Να πει «αυτό γίνεται και εκείνο όχι»».
