Οπου οι Αμερικανοί εγκαταλείπουν τις βάσεις τους αφήνουν πίσω τους μια οικολογική καταστροφή. Μπορεί αυτό να συνέβη και στην πρώην βάση του Ελληνικού; Οι πρόσφατες ανακοινώσεις για τη δημιουργία του μεγαλύτερου μητροπολιτικού πάρκου της Ευρώπης στον χώρο του αεροδρομίου του Ελληνικού μιλούν περί δημιουργίας συνεδριακών κέντρων, μυθολογικών πάρκων, αθλητικών εγκαταστάσεων, ξενοδοχειακών μονάδων, εμπορικών κέντρων και 3.000 στρεμμάτων «καθαρού» πρασίνου. Αποκρύπτουν όμως το γεγονός ότι πιθανόν όλα αυτά να σχεδιάζονται πάνω σε μία από τις πλέον μολυσμένες περιοχές της Αθήνας. Στον χώρο αυτόν λειτουργούσε ως τη στιγμή που την εγκατέλειψαν η αμερικανική βάση του Ελληνικού και λειτουργεί ακόμη το αεροδρόμιο καθώς και το εργοστάσιο αεροσκαφών στο οποίο επισκευάζονται τα Fantom F4 και το οποίο, σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις, θα λειτουργεί για δύο ακόμη χρόνια.
Εντονες είναι οι ανησυχίες που εκφράζονται για το τι άφησαν πίσω τους οι Αμερικανοί στο Ελληνικό. Τον τελευταίο καιρό όλο και πιο συχνά δημοσιεύματα στον ξένο Τύπο αναφέρουν ότι από όπου έφυγαν οι αμερικανικές βάσεις άφησαν πίσω τους και μια μικρή οικολογική καταστροφή. Σε μερικές περιπτώσεις η ρύπανση ήταν τοξική, σε άλλες αφορούσε ραδιενεργά κατάλοιπα και σε πολλές είχε να κάνει με τη ρύπανση των πεδίων βολών.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στις 10 Ιουνίου 1997 ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών κ. Ρόμπιν Κουκ απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή κ. Λιου Σμιθ έλεγε στο αγγλικό κοινοβούλιο. «Είχα μια εκτενή συζήτηση με την υπουργό Εξωτερικών Μάντλιν Ολμπραϊτ για περιβαλλοντικά θέματα διεθνούς σημασίας. Συμφωνήσαμε και οι δυο μας ότι τον επόμενο αιώνα η περιβαλλοντική ατζέντα θα κατέχει όλο και πιο καίρια θέση στις διεθνείς σχέσεις και ανυπομονούμε να συνεργαστούμε στο Ντένβερ ώστε να πάρουμε αποφάσεις που αφορούν την αλλαγή του κλίματος. Η τοξική ρύπανση στις αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις αφορά το υπουργείο Εσωτερικών αλλά, αν ζητήσουν τη βοήθειά μας, θα χαρούμε να θέσουμε το θέμα στις ΗΠΑ».
Στις 29 Φεβρουαρίου του 2000 μέλη της οικολογικής οργάνωσης Greenpeace απομάκρυναν από μια πρώην αμερικανική αεροπορική βάση στο Μαμπαλακάτ των Φιλιππινών έναν μετασχηματιστή από τον οποίο διέρρεαν στο περιβάλλον ιδιαίτερα τοξικές ουσίες.
Αναλύσεις του εδάφους γύρω από τη βάση αποκάλυψαν ότι οι συγκεντρώσεις PCB (πολυχλωροδιφαινύλια) ήταν 18 φορές υψηλότερες από ό,τι στην ευρύτερη περιοχή. Ακτιβιστές της οργάνωσης, φορώντας ειδικές στολές, απομάκρυναν τον μετασχηματιστή και απαίτησαν να αναλάβουν οι Αμερικανοί την περαιτέρω αποκατάσταση της περιοχής.
«Αναγνωρίζοντας τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, η Greenpeace αποφάσισε να αναλάβει δράση για την απορρύπανση της περιοχής. Είναι ντροπή που μια χώρα όπως οι ΗΠΑ αγνοεί τις ευθύνες που έχει στις Φιλιππίνες όσον αφορά την τοξική ρύπανση στις πρώην αμερικανικές βάσεις η οποία δηλητηριάζει το περιβάλλον και τους ανθρώπους» δήλωσε ο εκπρόσωπος της οργάνωσης στη Μανίλα, Βον Χερνάντεζ.
Η τοξική ρύπανση στις πρώην αμερικανικές βάσεις όμως δεν αφορά μόνο τη βάση στο Μαμπαλακάτ αλλά και την αεροπορική βάση Κλαρκ και τη ναυτική βάση στο Σούμπιτς. Οταν οι Αμερικανοί αποχώρησαν από τις βάσεις αυτές το 1992 αποκαλύφθηκε ότι είχαν αφήσει πίσω τους επικίνδυνα τοξικά απόβλητα από την ανεύθυνη χρήση, αποθήκευση και απόρριψη επικίνδυνων ουσιών στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα PCB.
Οι κυβερνήσεις των Φιλιππινών κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να δημιουργήσουν επιτυχημένα εμπορικά κέντρα και πάρκα στις πρώην βάσεις και ανέθεσαν περιβαλλοντικές μελέτες σε διάφορους φορείς. Η περιβαλλοντική μελέτη για τη βάση Κλαρκ αποκάλυψε μεταξύ άλλων υψηλές συγκεντρώσεις του ιδιαίτερα τοξικού εντομοκτόνου dieldrin στους υπόγειους υδροφορείς γύρω από τη βάση. Το εντομοκτόνο αυτό χρησιμοποιούνταν στο γήπεδο του γκολφ που λειτουργούσε στον χώρο της βάσης. Απεκάλυψε επίσης υψηλές συγκεντρώσεις PCB στο έδαφος της πρώην βάσης.
Υπενθυμίζεται ότι τα PCB, γνωστά με τις εμπορικές ονομασίες κλοφέν και αροκλόρ, είναι επικίνδυνες χημικές ουσίες σταθερές στο περιβάλλον και ιδιαίτερα τοξικές. Πρόκειται για μια οικογένεια 209 ενώσεων με πολλαπλές χρήσεις, όπως μονωτικό λάδι πυκνωτών και μετασχηματιστών, λιπαντικό αντλιών και κομπρεσέρ, υδραυλικό υγρό και ως πρόσθετα σε ορυκτέλαια και δομικά υλικά.
Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση του Παναμά και περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας συνεχίζουν να ασκούν πιέσεις προς τις ΗΠΑ για την απορρύπανση των πρώην βάσεών τους στη Ζώνη του Διώρυγας που ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό ωκεανό. Μια προκαταρκτική μελέτη έδειξε ότι η περιοχή γύρω από τις βάσεις ήταν μολυσμένη με υπολείμματα απεμπλουτισμένου ουρανίου.
Στην Ελλάδα το θέμα αυτό ουδέποτε συζητήθηκε από τους αρμόδιους φορείς. Είναι ενδεικτικό ότι μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από το Ελληνικό ουδέποτε έγιναν μελέτες ή έρευνες για πιθανή τοξική ρύπανση στον χώρο της βάσης.
«Δυστυχώς, ποτέ κανείς δεν έκανε σχετικές μετρήσεις ούτε καν όταν παρέλαβαν τη βάση. Στο κάτω κάτω στρατιωτική βάση ήταν, μπορούσαν να είχαν αφήσει όχι μόνο κλοφέν αλλά και χημικά αέρια και ένα σωρό άλλα πράγματα» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Νίκος Κατσαρός, διευθυντής Ερευνών στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και γενικός γραμματέας των Βαλκανικών Χημικών Εταιρειών.
Μία από τις τοξικές χημικές ουσίες που υπάρχουν πολλές πιθανότητες να άφησαν πίσω τους οι Αμερικανοί είναι το κλοφέν, το οποίο χρησιμοποιούνταν στους μετασχηματιστές και στους ψύκτες στις βάσεις.
Δυστυχώς, η απουσία μετρήσεων αλλά και η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στο θέμα από το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας δημιουργούν ένα σκοτεινό τοπίο σχετικά με την τοξική ρύπανση στην πρώην βάση του Ελληνικού. Το γεγονός αυτό κάνει πολλούς να ακούνε τα σχέδια για δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου στην περιοχή με σκεπτικισμό.
