Ζυλιέτ Γκρεκό

Η επιστροφή ενός μύθου

Λείπει η φωνή, ο αέρας του αισθησιασμού, η κίνηση η φορτωμένη με εκείνο τον κυνικό ρεαλισμό, όμως τα μάτια παραμένουν εκεί. Τα τεράστια μάτια που γεμίζουν το κάδρο εκτοπίζοντας με το πάθος τους το βάρος των χρόνων που κουβαλά το κορμί. Εκατόν είκοσι τέσσερις φωτογραφίες από την καθημερινότητα ενός από τους τελευταίους εν ζωή μύθους του γαλλικού τραγουδιού: της Ζυλιέτ Γκρεκό. Το λεύκωμα που κυκλοφόρησε πρόσφατα στη Γαλλία διατρέχει τη ζωή της καλλιτέχνιδας από τα νεανικά της χρόνια στο Saint Germain des Pres στα τέλη της δεκαετίας του ’40 ως τα χρόνια της ωριμότητας. Ο φακός απαθανατίζει την Γκρεκό μόνη στον δρόμο ή στην παραλία. Την βρίσκει να παίζει χαρτιά ή να ξυπνά γυμνή στο κρεβάτι της, να βάζει δίσκους στο πικ απ ή να πηγαίνει στο κομμωτήριο. Ντυμένη πάντα κομψά με το μαύρο χρώμα να κυριαρχεί στα ρούχα της την βλέπουμε να χαμογελά στο πλευρό του Μάιλς Ντέιβις, ενός από τους έρωτες της ζωής της, του Μπορίς Βιάν, του Αντονι Πέρκινς, του Ζακ Πρεβέρ, της Φρανσουάζ Σαγκάν. Η Γκρεκό στη σκηνή, στα πλατό, σε περιοδεία, στο σπίτι της, η Γκρεκό με τα μεγάλα μάτια και τα εκφραστικά χέρια ­ τα τόσο διαφορετικά στην καθημερινότητά της απ’ ό,τι στην επαγγελματική της ζωή. Ο καινούργιος δίσκος της

Η Ζυλιέτ Γκρεκό έκλεισε τα 71 της χρόνια. Πρόσφατα κυκλοφόρησε, ύστερα από πέντε χρόνια σιωπής, τον τελευταίο της δίσκο, με τον τίτλο «Un jour d’ ete et quelques nuits». Εναν δίσκο που τη συγκινεί ιδιαίτερα όπως δηλώνει η ίδια στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde». «Υπάρχουν κάποια τραγούδια, όπως το «Train de nuit», που έχουμε χρέος να τα θυμόμαστε. Πολλά από τα παιδιά τού σήμερα δεν γνωρίζουν τι σημαίνει στρατόπεδο συγκέντρωσης, τι είναι ο ναζισμός, η άκρα Δεξιά… Και όμως αυτά δεν έχουν εξαλειφθεί σήμερα. Οταν ο Πινοσέτ κυβερνούσε τη Χιλή συνάντησα εδώ στο Παρίσι γυναίκες των οποίων τα παιδιά ή οι άντρες είχαν σκοτωθεί ή είχαν βασανιστεί από τον δικτάτορα» λέει χαρακτηριστικά στη συνέντευξή της στον «Monde». Τον Ιούλιο του 1981 η Γκρεκό βρισκόταν για περιοδεία στη Χιλή. Η φωνή της έκανε αίσθηση, το ίδιο και ο αέρας κομψότητας που έφερνε μαζί της από τα παρισινά σαλόνια. Της πρότειναν να τραγουδήσει σε μια βραδιά αφιερωμένη στον δικτάτορα που θα μεταδιδόταν ζωντανά από την τηλεόραση. Εκείνη δέχθηκε, με τη διαφορά ότι στο ρεπερτόριό της συμπεριέλαβε εν αγνοία των παρευρισκομένων κομμάτια απαγορευμένα την εποχή εκείνη. Τραγούδησε με περηφάνια χωρίς κανείς να μπορεί να τη διακόψει. Οταν έπεσε η αυλαία δύο στρατιώτες την οδήγησαν βιαστικά στο αεροδρόμιο. «Ξεκίνησα να τραγουδάω μέσα σε ζητωκραυγές και τελείωσα το πρόγραμμά μου μέσα σε νεκρική σιωπή. Και να σκεφθεί κανείς ότι αυτή η σιωπή ήταν ένας από τους μεγαλύτερους θριάμβους της καριέρας μου!» λέει στη γαλλική εφημερίδα.

Στη βραδιά αυτή αφιερώνει η Ζυλιέτ Γκρεκό το τελευταίο της άλμπουμ που φέρει την υπογραφή ενός δημιουργού από τον κόσμο του θεάτρου και του κινηματογράφου, του Ζαν-Κλοντ Καριέρ. Ο προηγούμενος δίσκος της γεννήθηκε από μια εντελώς διαφορετική συνεύρεση με ένα πνεύμα αναρχικό, τον Καταλανό Ετιέν Ρόντα-Ζιλ. «Τον Ετιέν τον αγαπώ πραγματικά, ανήκει στα πλάσματα που προτιμώ. Η φιλία μας είναι δυνατή και αυτό έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την ηχογράφηση του δίσκου. Η προσωπικότητά του βρίσκεται κοντά στην επαναστατική πλευρά του εαυτού μου. Ο κόσμος του Καριέρ από την άλλη μεριά είναι καθαρός, έχει κάτι από τη γαλήνη της Ανατολής. Παρ’ όλα αυτά, τα τραγούδια του τελευταίου μου δίσκου λειτουργούν ταυτόχρονα σαν μια κραυγή. Μια διαμαρτυρία ενάντια στη μόλυνση του πλανήτη, για παράδειγμα». Τον Ζαν-Κλοντ Καριέρ τον συνάντησε λίγο καιρό αφού είχε αρχίσει να ζει μαζί με τον Μισέλ Πικολί. «Με είχε ακούσει να τραγουδάω και ζήτησε από τον Πικολί την άδεια να δειπνήσει μαζί μου. Με γοήτευσε. Δεν άργησα να διαβάσω τα ποιήματά του». Το σήμερα και οι αναμνήσεις

Η Ζυλιέτ Γκρεκό ανήκει στη γενιά αυτών που γνώρισαν τον πόλεμο. Στην εφηβεία της πήρε μέρος στην αντίσταση, για να ζήσει στα 15 της χρόνια για ένα διάστημα στη φυλακή. Καλλιτεχνικά «γεννήθηκε» στον χώρο του κινηματογράφου. Επαιξε στο πλευρό του Ερολ Φλιν, του Ρίτσαρντ Τοντ, της Ντέμπορα Κερ. Στάθηκε απέναντι από την κάμερα σκηνοθετών όπως ο Τζον Χιούστον, ο Ζαν Ρενουάρ, ο Οτο Πρέμινγκερ, ο Βίνσεντ Σέρμαν. Τον μύθο της όμως τον οφείλει στο τραγούδι. Εκεί όπου στράφηκε το 1948 ενθαρρημένη από τον Ζαν-Πολ Σαρτρ. Η φωνή της ήταν εκείνη που έκανε το άστρο της να λάμψει πρώτα στα γαλλικά στούντιο και στη συνέχεια στα στούντιο του Χόλιγουντ. Μούσα και γυναίκα μοιραία η Γκρεκό πέρασε όπως ένας μετεωρίτης από τον αμερικανικό κινηματογράφο για να αφιερωθεί αποκλειστικά στη συνέχεια στο τραγούδι.

Σήμερα ζει στα περίχωρα του Παρισιού βυθισμένη με αξιοπρέπεια στη μοναξιά της. Συντροφιά της ο Πρεβέρ, ο Μπρελ, ο Φερέ, οι αναμνήσεις της και ο χρόνος που τώρα της χαρίζεται άφθονος. Πλάσμα δύσκολο, αντιτίθεται στις συμβατικότητες και απαντά με αυτοπεποίθηση σε όσους την αποδοκιμάζουν: «Είμαι όπως είμαι». Η φιγούρα της, ψιλόλιγνη και ευγενική, αποπνέει την ίδια στιγμή κάτι το απόμακρο και το οικείο. Στην αυτοβιογραφία της ομολογεί ότι έχει αποπειραθεί να αυτοκτονήσει ­ «το περισσότερο κουράγιο το έχει ανάγκη κανείς για να ζει» ­ ενώ στο παρελθόν παραδέχθηκε σε τηλεοπτική εκπομπή ότι δεν δίστασε να επισκεφθεί έναν πλαστικό χειρουργό προκειμένου να διορθώσει τη μύτη της. Το 1991 επέστρεψε θριαμβευτικά στη σκηνή του παρισινού «Ολυμπιά». Η ίδια ταλαιπωρήθηκε επτά χρόνια ώσπου να βρει αίθουσα για να τραγουδήσει ξανά, αλλά το κοινό της την αποθέωσε. Δεν είναι λίγο να συνεχίζεις την παράδοση του κλασικού τραγουδιού στο πλευρό της Εντίτ Πιάφ, του Σαρλ Αζναβούρ, του Υβ Μοντάν. Οσο για το θέατρο, «δίνω κάθε φορά τον καλύτερό μου εαυτό. Είμαι ανοιχτή. Το παιδί που υπάρχει μέσα μου παραμένει άθικτο. Γνωρίζω πάντα καλά τι σημαίνει «δίνομαι». Πάνω στη σκηνή ο Μπρελ αγαπούσε να καταστρέφεται. Μου αρέσει να καταστρέφομαι».

Μια ζωή, οκτώ ημερομηνίες

1927

Γεννιέται στο Μονπελιέ.

1945

Ανακαλύπτει το Σεν Ζερμέν ντε Πρε (γρήγορα θα γίνει η μούσα της περιοχής).

1948

Κάνει το ντεμπούτο της στο «Ροζ Ρόδον», πρώτος δίσκος.

1949

Κάνει το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο (γυρίζει 20 ταινίες ως το 1975).

1982

Δημοσιεύει την αυτοβιογραφία της με τίτλο «Jujube». Θα επανακυκλοφορήσει το 1993.

1990

Κυκλοφορεί ανθολογία των τραγουδιών της.

1991

Επιστρέφει στη σκηνή του «Ολυμπιά».

1993

Κυκλοφορεί ο δίσκος της με τον Ετιέν Ρόντα-Ζιλ. Εμφανίζεται στο «Ολυμπιά».

Τι είπε… Για τις γυναίκες

«Οι γυναίκες είναι κουρασμένες. Επιστρέφουμε σε παράξενους καιρούς όπου οι γυναίκες χάνουν τη δύναμή τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι πρέπει να μείνουν στο σπίτι τους, να αρκεσθούν στον ρόλο της συζύγου. Πρόκειται για ένα σημάδι ανησυχητικό. Η κοινωνία όμως αυτή ποτέ δεν πλάστηκε για τις γυναίκες. Η γυναίκα που βλέπουμε συνήθως γύρω μας είναι ηρωίδα, είναι αυτή που ετοιμάζει το πρωινό για όλο τον κόσμο, δουλεύει, μαγειρεύει, καθαρίζει. Και είναι αυτή που όταν ο άντρας γυρίζει στο σπίτι πρέπει να είναι έτοιμη να τον ευχαριστήσει. Σήμερα έχω την αίσθηση ότι προσπαθούν να αποκοιμίσουν τις γυναίκες που δεν έχουν την ανάλογη παιδεία. Το θέμα της παιδείας του γυναικείου φύλου είναι επίσης σοβαρό. Οι γυναίκες έμειναν για πολύ καιρό κλεισμένες στον εαυτό τους και τώρα φαίνεται ότι κινδυνεύουν να επιστρέψουν στην προηγούμενη κατάστασή τους»

Για τη συγγνώμη

» Στις μέρες μας όλος ο κόσμος ζητάει συγγνώμη, ακόμη και ο Μπιλ Κλίντον! Για τον λόγο αυτόν αναγκάστηκα να εγκαταλείψω την καθολική θρησκεία. Ακριβώς επειδή η εξομολόγηση μου φαινόταν τρομερή: ένα «πάτερ» και τρία «άβε», και ξεπλένονται όλες οι αμαρτίες μας. Αν ο Θεός ζούσε, θα αισθανόταν προσβεβλημένος! Πρέπει να είμαστε αξιοπρεπείς. Στο όνομα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας πρέπει να αγωνιζόμαστε, για παράδειγμα, ενάντια στην ανεργία που μας μαστίζει. Αυτό είναι πιο επείγον από το να μετανοήσουμε. Και να μετανοήσουμε για τι; Για μια εκσπερμάτιση πάνω σε ένα μπλε φουστάνι;»