Ο παγκόσμιος χάρτης της διαφθοράς

Τα πρώτα 20 χρόνια από την ίδρυσή της ήταν, ως φαίνεται, υπεραρκετά για να εμπλακεί η Novartis σε σειρά σκανδάλων διαφθοράς, παραβίασης των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού και χειραγώγησης ιατρικών δεδομένων.

Ακόμα και για διακρίσεις εις βάρος γυναικών υπαλλήλων της έχει καταδικαστεί και έχει καταβάλει πρόστιμα η ελβετική εταιρεία. Ισως η πληθώρα των εναντίον της δικαστικών προσφυγών να οφείλεται στο τεράστιο μεγέθος και στην πολυεθνική υπόστασή της.

Η Τουρκία, χώρα-εξαγωγέας ακόμα και της λέξης που ορίζει την πράξη της δωροδοκίας (bahsis, ελληνιστί μπαξίσι), δεν θα μπορούσε να λείπει από το παλμαρές των κρατών ανάπτυξης των έκνομων δραστηριοτήτων της Novartis. Εκεί η εδρεύουσα στη Βασιλεία εταιρεία κατηγορείται ότι μοίρασε μίζες 80 εκατ. γαλλικών φράγκων (69,6 εκατ. ευρώ) σε εκπροσώπους του υπουργείου Υγείας προκειμένου «να αποκτήσει προνομιακή πρόσβαση σε ένα τμήμα της αγοράς», σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο.

Τον Απρίλιο του 2016 δικαστήριο της Αγκυρας ξεκίνησε την έρευνα της υπόθεσης απαγγέλλοντας κατηγορίες κατά της Novartis, τις οποίες εξαρχής η εταιρεία απέρριψε. Αργότερα το τουρκικό υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι διεξήγαγε εσωτερική έρευνα, που όμως δεν εντόπισε κάτι παράνομο. Καθώς, μετά την έναρξή της, νέα από την πορεία της δικαστικής έρευνας δεν υπήρξαν, η Novartis θεώρησε την υπόθεση «λήξασα» καθώς βασίστηκε σε «αστήρικτες κατηγορίες».

Επίσης, το 2016 έξι μεγαλοστελέχη (του προέδρου συμπεριλαμβανομένου) της θυγατρικής της Novartis στη Νότια Κορέα κατηγορήθηκαν για παράνομες εκπτώσεις που έκαναν σε γιατρούς και για διαφθορά 2,2 εκατ. φράγκων (1,9 εκατ. ευρώ). Νοτιοκορεατικό δικαστήριο ζήτησε να σταματήσει κάθε δραστηριότητα της εταιρείας στη χώρα και να απαγορευθεί η πώληση των φαρμάκων της. Η Novartis παραδέχθηκε τις μίζες, αλλά θεωρεί ότι τα στελέχη της είναι αθώα.

Η εταιρεία κατηγορήθηκε επίσης ότι από το 2011 έως το 2015 δωροδόκησε με 15,5 εκατ. φράγκα (13,5 εκατ. ευρώ) γιατρούς και ιατρικά περιοδικά στη Ν. Κορέα για να γράψουν και να δημοσιεύσουν άρθρα για την προβολή των προϊόντων της.

Στις ΗΠΑ η εταιρεία έχει καταβάλει «αλμυρά» πρόστιμα. Τον Μάρτιο του 2016 συμφώνησε να πληρώσει 25 εκατ. δολάρια (20,4 εκατ. ευρώ) για να κλείσει υπόθεση δωροδοκίας γιατρών στην Κίνα, ενώ το 2015 είχε καταβάλει 390 εκατ. δολάρια (318,5 εκατ. ευρώ) επειδή δωροδόκησε φαρμακεία στις ΗΠΑ την περίοδο 2007-2012 προκειμένου να προωθήσουν τα σκευάσματα Exjade και Myfortic.

Το μεγαλύτερο πρόστιμο στις ΗΠΑ (422,5 εκατ. δολάρια ή 345 εκατ. ευρώ) κατέβαλε η Novartis το 2010 για μίζες υπέρ της εμπορικής επιτυχίας του Trileptal που καταπολεμά την επιληψία. Οι αμερικανικές Αρχές, πάντως, παρακολουθούν από κοντά τον κλάδο. Υψηλά πρόστιμα για διαφθορά επέβαλαν πρόσφατα σε πολλές εταιρείες, όπως είναι οι Teva, GSK, AstraZeneca και SciClone.

Πέρα από τις υποθέσεις διαφθοράς, η Novartis έχει κατηγορηθεί για παραβίαση του ανταγωνισμού στην Ιταλία και στη Γαλλία –στην πρώτη το 2014 κατέβαλε πρόστιμο 219 εκατ. φράγκων (191 εκατ. ευρώ). Επίσης, στην Ιαπωνία, στις ΗΠΑ και στη Βρετανία η Novartis έχει κατηγορηθεί ότι ενορχήστρωνε παραπλανητικές επιστημονικές έρευνες και παραποιούσε ιατρικά δεδομένα προκειμένου να υπερτονιστεί η αποτελεσματικότητα του αντιϋπερτασικού φαρμάκου της Diovan (ή Valsartan ή Tareg). Εξαιτίας της υπόθεσης αυτής η Novartis απέλυσε τρεις διευθυντές στη θυγατρική της στην Ιαπωνία.