Η ανασφάλεια πάγωσε το Μπόντρουμ

Παρασκευή μετά τα μεσάνυχτα, το βράδυ του πραξικοπήματος στην Τουρκία. Στις ακτές της Κω ο αέρας μεταφέρει τον ήχο ριπών από τις ακτές του Μπόντρουμ, της αρχαίας Αλικαρνασσού, στους κατοίκους που ξενυχτούν ανήσυχοι και κάνουν βόλτες στους παραλιακούς δρόμους προσπαθώντας να δουν «κάτι από απέναντι». Τα 10 ναυτικά μίλια που χωρίζουν τις δύο ακτές είναι μια μεγάλη θαλάσσια φλέβα που θρέφει πότε με πλούτο και πότε με φόβο τους πληθυσμούς δύο κατ’ εξοχήν τουριστικών προορισμών, της Ελλάδας και της Τουρκίας. Τα ξημερώματα του Σαββάτου ο Προκόπης Παυλόπουλος τηλεφώνησε ανήσυχος στον δήμαρχο της Κω Γιώργο Κυρίτση για να μάθει αν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέρασε σε ελληνικό έδαφος. Την ίδια ώρα υψηλόβαθμος σεΐχης του Κουβέιτ απέπλευσε βιαστικά με την πολυτελή θαλαμηγό του από το Γιαλί Καβάκ για το λιμάνι της Κω, ενώ ο πρεσβευτής του εμιράτου έπαιρνε την πρώτη πρωινή πτήση για το αεροδρόμιο «Ιπποκράτης».

Τρομακτική ησυχία

Σάββατο πρωί, 16 Ιουλίου, την επόμενη ημέρα του πραξικοπήματος. Στην παραλιακή λεωφόρο και στην κεντρική αγορά του Μπόντρουμ, εκεί όπου άλλοτε δεν έβρισκες καρέκλα στα καφέ και δυσκολευόσουν να σταθείς μπροστά από τις βιτρίνες των τουριστικών καταστημάτων με τις διάσημες απομιμήσεις δερμάτινων ειδών πολυτελείας από τον πολύ κόσμο, ελάχιστοι κυκλοφορούσαν.

Το πιο σημαντικό θέρετρο της Τουρκίας –εκεί όπου οι περίπου 100.000 κάτοικοι του χειμώνα στη χερσόνησο γίνονται 1.000.000 το καλοκαίρι, έχουν ανεγερθεί ξενοδοχεία πολυτελείας και έχουν ανοίξει υποκαταστήματα όλοι οι διάσημοι οίκοι μόδας, εκεί όπου η νυχτερινή ζωή μπορεί να συγκριθεί μόνο με αυτήν της Κωνσταντινούπολης –ήταν μια πόλη-φάντασμα. Επικρατούσε μια τρομακτική ησυχία, ούτε αστυνομία ούτε στρατός ούτε κόσμος στους δρόμους, η πόλη έμοιαζε σαν να ξέκοψε από την υπόλοιπη Τουρκία και έπλεε ακυβέρνητη στο Αιγαίο.

Εκείνη την ημέρα τα ελληνικά ημερόπλοια δεν απέπλευσαν από το λιμάνι της Κω, τα γκρουπ των ξένων τουριστών ακύρωσαν την επίσκεψη στην Τουρκία και μόνο δύο τουρκικά καταμαράν μετέφεραν κυρίως ανήσυχους τούρκους τουρίστες στην πατρίδα τους.

Ανησυχούν οι ντόπιοι

Η ηρεμία ωστόσο ήταν επίπλαστη. Αυτό που δεν μπορούσε να αντιληφθεί ο ξένος επισκέπτης των τουρκικών παραλίων, όπου ως το μεσημέρι είχαν αρχίσει να ανοίγουν σταδιακά τα μαγαζιά αφού κανένας δεν τους έδωσε οδηγίες τι να κάνουν, ήταν ο προβληματισμός και η ανησυχία των ντόπιων για το μέλλον.

Στην επιφάνεια η ζωή επέστρεφε στους κανονικούς της ρυθμούς. Στις ξαπλώστρες που είναι παραταγμένες στη στενή λωρίδα με το χαλίκι, στην παραλία του Μπόντρουμ μπροστά από το μέτωπο των σπιτιών, των εστιατορίων και των ξενοδοχείων, ελάχιστοι τουρίστες απολάμβαναν τη θάλασσα. Οι περισσότεροι κρατούσαν τουρκικές εφημερίδες με πρωτοσέλιδο το πραξικόπημα. Οι τηλεοράσεις κολλημένες σε ενημερωτικές εκπομπές με συνεχή ροή ειδήσεων. Οι καταστηματάρχες με το ένα αφτί παρακολουθούσαν τα νέα και με το άλλο την κίνηση στο σοκάκι μήπως και εμφανιστεί κανένας πελάτης.

«Μην ανησυχείτε. Δεν ήταν κανονικό πραξικόπημα αυτό. Κράτησε μόνο τρεις ώρες» έλεγαν σε όποιον κοντοστεκόταν μπροστά στο μαγαζί τους και έμοιαζε με τουρίστα. Μια ανόρεχτη προσπάθεια, εμπόρων άφταστων στο ανατολίτικο παζάρι να προσελκύσουν πελάτες. Ούτως ή άλλως, όπως ομολογούν, η σεζόν είναι χαμένη εξαιτίας του φόβου που προκάλεσαν τα τρομοκρατικά χτυπήματα στην Κωνσταντινούπολη και στην Αγκυρα. «Οσους περνούν έξω από το μαγαζί μου τους ξέρω με τα μικρά τους ονόματα» εκμυστηρεύεται ένας χρυσοχόος για να τονίσει την ερημιά της πόλης.

Ο επισκέπτης μπορούσε να φανταστεί ότι η πόλη, όπως όλη η Τουρκία και η ευρύτερη γειτονιά της, ξενύχτησε τα ξημερώματα του Σαββάτου μπροστά στην τηλεόραση. Δεν μπορούσε όμως να φανταστεί ότι το βράδυ του πραξικοπήματος, στην ντισκοτέκ «Halikarnas», σύμβολο της νυχτερινής ζωής στο Μπόντρουμ, συνεχιζόταν χωρίς διακοπή η ξέφρενη διασκέδαση –πολλοί, ειδικά νέοι, δεν πίστεψαν ότι γινόταν πραξικόπημα -, ενώ λίγα μέτρα πιο μακριά από τον μιναρέ του κεντρικού τζαμιού στο λιμάνι ο ιμάμης καλούσε από τα μεγάφωνα τον κόσμο να διαδηλώσει υπέρ του Ερντογάν.

Αντιφάσεις; Η «Αλικαρνασσός» το επόμενο βράδυ δεν άνοιξε, αλλά ούτε οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους. Κάποιοι φοβήθηκαν ότι αν συγκεντρωνόταν πλήθος μπορεί να παρεισέφρεε και κανένας τρομοκράτης του ISIS, οι περισσότεροι απλώς προτίμησαν να μείνουν στο σπίτι τους. Την Τρίτη ζήτησαν από τον ιμάμη να σταματήσει τουλάχιστον τα μεταμεσονύκτια καλέσματα σε εγρήγορση που δεν τους άφηναν να κοιμηθούν. Ως την Πέμπτη οι προσευχές γίνονταν στα τζαμιά αλλά δεν μεταδίδονταν από τα μεγάφωνα.

Στα παράλια υπάρχει η ευχέρεια για τέτοιες πρωτοβουλίες γιατί η πλειοψηφία είναι πολιτικά προσκείμενη στο CHP, το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Στις τελευταίες εκλογές που τον ανέδειξαν πρωθυπουργό ο Ερντογάν αποκάλεσε τη Σμύρνη που είναι προπύργιο του CHP «γκιαούρ Ισμίρ» (άπιστη Σμύρνη), όπως την αποκαλούσαν την οθωμανική περίοδο επειδή την κατοικούσαν πολλοί Ελληνες. Σε ολόκληρη την Τουρκία κυματίζουν κόκκινες σημαίες με την ημισέληνο.

Στην Κωνσταντινούπολη υπάρχουν παντού και σημαίες με το πρόσωπο του Ερντογάν. Μπροστά στο δημαρχείο του Μπόντρουμ έχουν εγερθεί δύο μεγάλες σημαίες, μία της Τουρκίας και μία του Κεμάλ Ατατούρκ. Πράξεις αντίστασης, όπως οι φωτογραφίες με μαγιό από παραλίες ή από νυχτερινές διασκεδάσεις που αναρτούν στα social media χρήστες απορρίπτοντας τον συντηρητικό ισλαμισμό, αλλά που τώρα μπορεί να σημαίνουν απόλυση από τη δουλειά τους. Ηδη υπάρχουν ομάδες που παρακολουθούν και καταγγέλλουν στις Αρχές ύποπτες αναρτήσεις και εχθρικά σχόλια στο Facebook και στο Twitter.

Χάθηκαν δικηγόροι

Από το Σάββατο το πρωί έχουν εξαφανιστεί από το Μπόντρουμ τρεις δικηγόροι και ένας δικαστής. «Μάλλον τους συνέλαβαν ως συμμετέχοντες στο δίκτυο του Γκιουλέν» λένε οι ντόπιοι. Τα νέα κυκλοφόρησαν από στόμα σε στόμα. «Επίσημα δεν μαθαίνουμε τίποτε. Εχουμε ανάγκη από ενημέρωση» προσθέτουν. Η επίσημη εκδοχή των πραγμάτων αφήνει πολλά κενά και αναπάντητα ερωτήματα.

Το δίκτυο του Γκιουλέν είναι ένα μυθικό δίκτυο. Λέγεται ότι από τη δεκαετία του ’70 ο ιμάμης και οι υποστηρικτές του έπαιρναν υπό την προστασία τους φτωχά και ορφανά παιδιά και τα βοηθούσαν να σταδιοδρομήσουν στον στρατό και στην αστυνομία. Σιγά σιγά το δίκτυο επεκτάθηκε στο δικαστικό σώμα και στο τουρκικό δημόσιο, υπονομεύοντας τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Το 2002 ο Γκιουλέν συμμάχησε με τον Ερντογάν, έπειτα έγιναν εχθροί και τώρα «συλλαμβάνονται χιλιάδες με την κατηγορία ότι είναι γκιουλενιστές».

Μείωση 30%

Στα ξενοδοχεία οι ακυρώσεις πέφτουν βροχή. Η τουριστική κίνηση ήταν μειωμένη κατά σχεδόν 30% πριν από το πραξικόπημα. Την Τετάρτη η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι δημόσιοι υπάλληλοι στους οποίους είχε απαγορευθεί η έξοδος από τη χώρα επιστρατεύθηκαν και έτσι νεκρώθηκε η τελευταία ελπίδα για μια ανάσα από τον εσωτερικό τουρισμό. Οι μόνοι κεφάτοι τουρίστες που κυκλοφορούν από τη Σμύρνη ως την Ντάτσα είναι οι πρώτοι Ιρανοί που κάνουν διακοπές στο εξωτερικό μετά την άρση του εμπάργκο και φτάνουν στα παράλια με απευθείας πτήσεις από την Τεχεράνη. Οι επιχειρηματίες παρακολουθούν τρομοκρατημένοι από τα smartphones τους την κατρακύλα του χρηματιστηρίου. «Καταστροφή!». Συζητούν μεταξύ τους το ενδεχόμενο να επιβληθούν capital controls. Υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο; «Η κυβέρνηση το διαψεύδει συνεχώς και αυτό μάς ανησυχεί πολύ» απαντούν.

Με την πολιτική ζωή και την οικονομία να βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση δεν είναι λίγοι αυτοί που φοβούνται τα χειρότερα. Μήπως ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος. Στο Μπόντρουμ έχουν τις εξοχικές κατοικίες τους πολλοί πλούσιοι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης και της Αγκυρας. Κάποιοι από αυτούς μεταφέρουν στον φιλικό τους κύκλο ότι φοβούνται για τη ζωή τους αν ξεσπάσουν εχθροπραξίες με τους οπαδούς του Ερντογάν που είναι πλέον ακραία φανατισμένοι. «Πρέπει σε αυτή τη χώρα να συμφωνήσουμε ποιο είναι το μίνιμουμ της δημοκρατίας που θα σεβόμαστε όλοι» λέει μια παρέα σαραντάρηδων η οποία απολαμβάνει το πρωινό της σε μια από τις παραλιακές καφετέριες, μην μπορώντας να χωνέψει την ξαφνική εκτροπή από την ομαλότητα. Διαφορετικά; «Διαφορετικά θα έχουμε εμφύλιο. Δεν θα ανεχθούμε την εγκαθίδρυση μιας ισλαμικής δημοκρατίας» απαντούν με αποφασιστικότητα. Εχουν την ίδια γνώμη και οι κάτοικοι της Ανατολίας όπου η αποδοχή του Ερντογάν ξεπερνά το 70%; Ανασήκωμα των ώμων. Χαμήλωμα των ματιών. Σιωπή. Η Τουρκία είναι μια χώρα χαμένη στις αντιφάσεις της.

ΦΗΜΗ
Την Τετάρτη, κυκλοφόρησαν φήμες ότι συνελήφθη ο δήμαρχος του Μπόντρουμ Μεχμέτ Κοτσαντόν ως αντικαθεστωτικός, προκαλώντας μεγάλη αναταραχή. Αργότερα διαψεύστηκαν. Φήμες, σενάρια συνωμοσίας, ερωτήσεις χωρίς πειστικές απαντήσεις, ένα πραξικόπημα απίστευτου ερασιτεχνισμού και μια ανταπόδοση σοκαριστικού αυταρχισμού, έχουν παγώσει τους τούρκους πολίτες.