Στα κράτη – μέλη θα παραμείνει η αρμοδιότητα ανάπτυξης και επέμβασης δυνάμεων της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε περίπτωση κρίσης παρά τις αρχικές ελπίδες που είχαν δημιουργηθεί από την Πρόταση της Κομισιόν ότι αυτό θα μπορούσε να το πράττει η ίδια.
Αυτό ήταν το βασικότερο αποτέλεσμα της υιοθέτησης από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν από μερικές ημέρες, στις 30 Μαϊου, της Πρότασης Κανονισμού της Κομισιόν για τη δημιουργία μίας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (European Border and Coast Guard).
Η Πρόταση Κανονισμού είχε προετοιμαστεί επί μακρόν και ενδελεχώς από το επιτελείο του έλληνα επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου, που ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο κατέβαλε πολύ σημαντικές προσπάθειες να συμβιβάσει τις απόψεις όλων των εμπλεκομένων πλευρών. Ενδεικτικό της περίπλοκης διαδικασίας και των ισορροπιών που έπρεπε να τηρηθούν ήταν ότι στο αρχικό κείμενο της έκθεσης του Λετονού ευρωβουλευτή και εισηγητή (προερχόμενου από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – ΕΛΚ) Άρτις Πάμπρικς κατετέθησαν περί τις 1.200 τροπολογίες!
Πλέον ανοίγει ο δρόμος ώστε μέχρι τα τέλη Ιουνίου να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι σχετικές διαδικασίες και στη συνέχεια να μετατραπεί ο Frontex σε ένα νέο σώμα ως το τέλος του 2016.
Το πλέον εντυπωσιακό στοιχείο, κάτι που ακόμη και στελέχη της Κομισιόν δεν ανέμεναν, ήταν ότι η LIBE και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γενικότερα θα εκινείτο στην ίδια γραμμή με το Συμβούλιο σε ένα από τα πλέον ακανθώδη ζητήματα της αρχικής πρότασης. Αυτό δεν ήταν άλλο από το ποιος θα έχει την αποφασιστική αρμοδιότητα, ώστε η EBCG να μπορεί να αναλαμβάνει έκτακτη δράση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ σε περίπτωση που ένα κράτος – μέλος αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις στα σύνορά του, όπως πχ δυσανάλογα υψηλές μεταναστευτικές ροές, χωρίς να μπορεί να τα προστατεύσει επαρκώς μόνο του.
Σε αυτό το σημείο η Ευρωβουλή συντάχθηκε με τα κράτη – μέλη. Δεν δέχθηκε την αρχική πρόβλεψη του άρθρου 18 της Πρότασης να έχει αυτή την αρμοδιότητα η Κομισιόν. Αντίθετα, η Ευρωβουλή και το Συμβούλιο συμφώνησαν ότι η απόφαση για ανάληψη επείγουσας δράσης και επέμβασης στα εξωτερικά σύνορα θα λαμβάνεται αποκλειστικά από το Συμβούλιο, δηλαδή τα κράτη – μέλη, κατόπιν πρότασης της Κομισιόν και ενώ θα έχει προηγηθεί διαβούλευση της τελευταίας με τη νέα Ακτοφυλακή.
Πιο συγκεκριμένα, κατόπιν αιτήματος ενός κράτους – μέλους, ένα επιχειρησιακό σχέδιο θα πρέπει να συμφωνηθεί με την EBCG, η οποία με τη σειρά της θα πρέπει εντός τριών εργάσιμων ημερών να διαθέσει το απαραίτητο προσωπικό και να παράσχει τον αναγκαίο τεχνικό εξοπλισμό. Επιπλέον, σε περίπτωση που ένα κράτος – μέλος δεν λαμβάνει τα μέτρα που η EBCG προτείνει ή όταν η μεταναστευτική πίεση θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργία του Χώρου Σένγκεν, τότε η Κομισιόν μπορεί να υποβάλει πρόταση με σχέδιο δράσης προς το Συμβούλιο. Αυτό μπορεί να αποφασίσει, με ειδική πλειοψηφία, αν χρειάζεται να αναπτυχθούν μονάδες ταχείας επέμβασης στα εξωτερικά σύνορα. Το σχέδιο δράσης όμως θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη τόσο της EBCG όσο και του ενδιαφερόμενου κράτους – μέλους.
Είναι ξεκάθαρο πάντως ότι ο τελικός συμβιβασμός θα φέρει έντονη τη σφραγίδα των κρατών – μελών στα ευαίσθητα ζητήματα. Σύμφωνα με το κείμενο των βασικών αλλαγών στην αρχική πρόταση της Κομισιόν, έτσι όπως περιλαμβάνονται στο συμβιβαστικό κείμενο της ολλανδικής Προεδρίας που έχει περιέλθει σε γνώση του «Βήματος», σε περίπτωση μίας επιχείρησης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ που θα περιλαμβάνει συνεργασία ή ακόμη και δράση στο έδαφος μίας τρίτης χώρας (πχ Τουρκία), τότε θα πρέπει να λαμβάνεται και η συγκατάθεση του συνορεύοντος κράτους – μέλους. Πρόκειται για μία θέση που ευνοεί και την Ελλάδα, καθώς η Αθήνα κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση. Εντυπωσιακό είναι επίσης το γεγονός ότι στο κείμενο της ολλανδικής Προεδρία έχει σβηστεί η αναφορά σε «Ακτοφυλακή» και υπάρχει μόνο η αναφορά σε «Συνοριοφυλακή».
Ένα ζήτημα περί του οποίου υπάρχει διάσταση απόψεων αφορά στην έρευνα και διάσωση (Search and Rescue – SAR). Είναι ξεκάθαρο ότι πολλά κράτη – μέλη, μέσα στα οποία και η Ελλάδα, θέλουν αυτή η αρμοδιότητα να παραμείνει αποκλειστικά εθνική. Θα απαιτούνταν άλλωστε πολύ μεγάλες επενδύσεις σε προσωπικό αλλά και σε τεχνικό εξοπλισμό προκειμένου η EBCG να μπορεί να ασκεί αυτή την αρμοδιότητα. Η Κομισιόν φαίνεται να συντάσσεται με τα κράτη – μέλη σε αυτό το αίτημα.
