Ο πόλεμος της ΤV και οι καναλάρχες του ΣΥΡΙΖΑ

«Ηταν μια από τις βασικές προεκλογικές μας δεσμεύσεις» είπε ο Αλέξης Τσίπρας στη Βουλή μιλώντας για την αδειοδότηση των καναλιών εθνικής εμβέλειας, σαν να ήταν ειδικά η συγκεκριμένη δέσμευση, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, η απόδειξη από την οποία θα κρινόταν η πολιτική συνέπεια της κυβέρνησής του. Θα μπορούσε να είναι και έτσι, αν η μεθόδευση που επιχειρήθηκε επί μήνες δεν ήταν τόσο χοντροκομμένη που ούτε ως αντιπερισπασμός απέναντι στις κοινωνικές αντιδράσεις δεν λειτούργησε. Ο Πρωθυπουργός, με μόνο σύμμαχο τον Πάνο Καμμένο, υπερασπίστηκε τις αλλαγές της τροπολογίας Παππά, πολώνοντας το κλίμα με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία έθεσαν ζήτημα αντισυνταγματικότητας αλλά και ουσίας, ότι δηλαδή η κυβέρνηση επιχειρεί να ελέγξει και όχι να ρυθμίσει το τηλεοπτικό τοπίο, δημιουργώντας τη δική της διαπλοκή.

Ο περιορισμός των τηλεοπτικών αδειών σε τέσσερις έγινε με τροπολογία που κατατέθηκε στην Κύρωση Συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Λευκορωσίας, «οφθαλμοφανώς εκπρόθεσμη και παντελώς άσχετη» με το περιεχόμενο της Συμφωνίας, όπως κατήγγειλε η αντιπολίτευση. Η τροπολογία, έπειτα από σκληρή κοινοβουλευτική αντιπαράθεση, ψηφίστηκε από 154 βουλευτές. Είναι αμφίβολο ωστόσο αν θα εφαρμοστεί το νέο καθεστώς αδειοδότησης και αν θα κλείσουν κανάλια επειδή είναι τόσο πρόδηλη η αντισυνταγματικότητα της διαδικασίας ώστε θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας αλλά και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Στρασβούργο καθώς παραβιάζονται δικαιώματα, όπως αυτά της οικονομικής ελευθερίας, της ελευθερίας κινήσεως υπηρεσιών, της πολυφωνίας.

Ο «πόλεμος στη διαπλοκή»

Η ψήφιση της τροπολογίας ήταν η τελευταία πράξη μιας σειράς εξαγγελιών για πόλεμο «κατά της διαπλοκής», «των μιντιαρχών» και για «θέσπιση κανόνων στο καθεστώς ανομίας που επί 25 χρόνια έχτισαν ΝΔ – ΠαΣοΚ». Οι επιθέσεις έπαψαν να είναι ρητορικές και άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά στις 28 Μαΐου 2015. Εκείνη την ημέρα ο κ. Παππάς δήλωσε στην επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας που συζητούσε για την ΕΡΤ και την τοποθέτηση της νέας της διοίκησης ότι ως τις 15 Ιουνίου θα κατατεθεί το νομοσχέδιο για την προκήρυξη πλειοδοτικού διαγωνισμού σχετικά με την εκχώρηση των αδειών λειτουργίας των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών αδειών. Ο υπουργός Επικρατείας προανήγγειλε ότι θα προβλέπονται τρεις ή τέσσερις άδειες τηλεοπτικών σταθμών εθνικής εμβέλειας επειδή, όπως είπε, οι σταθμοί είναι ζημιογόνοι και η διαφημιστική αγορά έχει συρρικνωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχε μελέτη για τον αριθμό των αδειών. Ο κ. Παππάς δεν κατέθεσε νομοσχέδιο στις 15 Ιουνίου αλλά τον Οκτώβριο και η καθυστέρηση δεν οφείλεται στο ταραγμένο κλίμα του καλοκαιριού ούτε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ο υπουργός Επικρατείας είχε στηριχθεί στον νόμο Ρουσόπουλου για να φτιάξει τον δικό του νόμο, μόνο που εκείνος ο νόμος αφορούσε την αναλογική, όχι την ψηφιακή τηλεόραση. Οταν ο υπουργός Επικρατείας αντιλήφθηκε το σφάλμα έσπευσε να προσαρμόσει τον νόμο και γι’ αυτό χρειάστηκε τους επιπλέον μήνες. Παρότι ο κ. Παππάς κάνει συχνές αναφορές στην περίοδο Καραμανλή, ο νόμος για τον βασικό μέτοχο και ο δικός του νόμος έχουν σημαντικές διαφορές. Ο βασικός μέτοχος προέβλεπε διαδικασία αδειοδότησης αλλά έθετε κυρίαρχα ποιοτικά και όχι οικονομικά κριτήρια –όπως ο νόμος Παππά που πάει να κλείσει δημοσιονομικές τρύπες αναμένοντας έσοδα 350 εκατ. ευρώ(!) από τις άδειες -, χτυπούσε τη λειτουργία των ΜΜΕ και όχι την ιδιοκτησία τους, έθετε ασυμβίβαστα στον χώρο των έργων και όχι των media, δεν συνέχεε τις έννοιες της βιώσιμης και της ζημιογόνου επιχείρησης. Μέχρι στιγμής κανένα κανάλι δεν έχει ζητήσει να ενταχθεί στο πτωχευτικό άρθρο 99 και όλα εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους, έστω και σε καθεστώς ρυθμίσεων. Επιπλέον, όλα λειτουργούν με προσωρινές άδειες, άρα το τοπίο δεν είναι άναρχο.

Μάλιστα δεν πέρασε απαρατήρητο το γεγονός ότι ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής απουσίαζε από την ψηφοφορία για τις τηλεοπτικές άδειες. Ομοίως και ο Νικήτας Κακλαμάνης, ο οποίος με επιστολή του γνωστοποίησε ότι θα ψήφιζε «όχι» –η δήλωση αυτή δεν προσμετράται στο αποτέλεσμα, παρότι την Πέμπτη έμεινε πολλές ώρες στη Βουλή και κάποια στιγμή προήδρευσε στη διαδικασία. Πρόκειται για δύο πρόσωπα που το όνομά τους αναμείχθηκε στο παρασκήνιο των προηγούμενων μηνών, μολονότι για τον κ. Καραμανλή υπάρχουν μόνο ανεπιβεβαίωτες εικασίες. Η «Αυγή» πάντως πανηγύριζε για την «ηχηρή απουσία Καραμανλή».

Τον Οκτώβριο, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τις τηλεοπτικές άδειες στην Ολομέλεια της Βουλής, ο κ. Παππάς κατέθεσε νομοτεχνική βελτίωση με την οποία κατήργησε τη διάταξη του νόμου που επέτρεπε να δίνονται παρατάσεις στις θητείες των μελών του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) και στην ουσία προχώρησε στο «ξήλωμα» των μελών του. Ο πολιτικός στόχος ήταν να αποχωρήσει η αντιπρόεδρος και εκτελούσα χρέη προέδρου Λίνα Αλεξίου, μητέρα της Ζωής Κωνσταντοπούλου, που είχε φύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ και είχε ενταχθεί στη ΛΑΕ με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.

«Συνεχίζουμε το έργο σου»

Γιατί στράφηκε ο κ. Παππάς στον ξεπερασμένο νόμο της ΝΔ ο οποίος κατέπεσε στην ΕΕ; Ισως κάποια στιγμή να το εξηγήσει ο ίδιος, τα γεγονότα όμως διηγούνται τη δική τους ιστορία. Τον Νοέμβριο ο υπουργός Επικρατείας επισκέφθηκε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο –ο κ. Παυλόπουλος ήταν ο αρχιτέκτονας της σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες και με τους μετόχους των τηλεοπτικών σταθμών για τον βασικό μέτοχο, η οποία κατέληξε σε βαριά ήττα για την κυβέρνηση Καραμανλή που τότε μαχόταν τους «νταβατζήδες». Μόλις έφυγαν οι κάμερες, η συζήτηση στο Προεδρικό Μέγαρο πήγε στην ιστορία του βασικού μετόχου. «Συνεχίζουμε το έργο σου ως παιδιά σου» γράφτηκε ότι είπε ο κ. Παππάς στον κ. Παυλόπουλο και ο διάλογος δεν διαψεύστηκε.

Στο μεταξύ ΕΣΡ δεν υπήρχε, για να τοποθετηθούν νέα μέλη έπρεπε να συγκληθεί η Διάσκεψη των Προέδρων στη Βουλή και να αποφασίσει με πλειοψηφία 4/5. Αλλά η ΝΔ εκείνη την περίοδο βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο ανάδειξης του νέου αρχηγού της και απέφυγε να μπει στη διαδικασία. Παρ’ όλα αυτά, στις 3 Δεκεμβρίου ο Πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης δήλωσε ότι «ως τις 20 Δεκεμβρίου θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαβουλεύσεις» και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι «θα βρεθεί κοινός τόπος με τη ΝΔ». Ομως ο πρώτος γύρος των εκλογών, στις 20 Δεκεμβρίου, δεν ανέδειξε πρόεδρο στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Λίγο αργότερα, ανήμερα Πρωτοχρονιά, κατά την παραδοσιακή ανταλλαγή ευχών των πολιτικών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας διεμήφθη νέος διάλογος ο οποίος προσθεσε κι άλλα ερωτήματα. Ο υπουργός Επικρατείας δεν αρκέστηκε στις ευχές αλλά συνομίλησε για λίγα λεπτά με τον κ. Παυλόπουλο σχετικά με το νομοσχέδιο για τις τηλεοπτικές άδειες. «Με τη δική σας αρωγή, κύριε Πρόεδρε…» ακούστηκε να λέει ο κ. Παππάς.

Στις 3 Ιανουαρίου ο κ. Βούτσης συναντήθηκε με τον Νικήτα Κακλαμάνη, αντιπρόεδρο της Βουλής, ο οποίος υποστήριζε την υποψηφιότητα Μεϊμαράκη, και θεωρείται από τους στενότερους φίλους του κ. Παυλόπουλου. Μετά από αυτή τη συνάντηση αρχίζουν τα μυστήρια.

Ο Πρόεδρος της Βουλής ξεκίνησε αμέσως επαφές με εκπροσώπους των κομμάτων με στόχο να συγκροτηθεί όσο το δυνατόν ταχύτερα το ΕΣΡ. Την επόμενη ημέρα ο κ. Παππάς δηλώνει ότι «οι διαδικασίες για τη συγκρότηση του ΕΣΡ βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και σε θετική τροχιά». Και τη μεθεπόμενη ημέρα ο κ. Βούτσης εμφανίζει έναν κατάλογο εννέα υποψηφίων, διαπιστώνοντας ότι υπάρχει «συναινετική διάθεση από ΝΔ, Ποτάμι και Λεβέντη».

Η συναινετική διάθεση εξατμίστηκε με την ταχύτητα που χρειάστηκαν τα κόμματα να αντιληφθούν ότι ο κατάλογος περιελάμβανε και μερικούς φίλους του Προέδρου της Δημοκρατίας, συγκεκριμένα τους Αντώνη Μακρυδημήτρη (δεν απεδέχθη), Ροδόλφο Μορώνη, Γιάννη Τζανετάκο, Κωνσταντίνο Αγγελόπουλο (δεν απεδέχθη). Επίσης, για πρώτη φορά από το 1989 που ιδρύθηκε το ΕΣΡ και αποτέλεσε μία από τις πρώτες Ανεξάρτητες Αρχές στην Ελλάδα, προτάθηκε για πρόεδρος κομματικό στέλεχος, ο Λαοκράτης Βάσσης, αντί για τη συνηθισμένη πρακτική να επιλέγεται είτε καθηγητής Πανεπιστημίου είτε πρώην ανώτατος δικαστικός για αυτή τη θέση.

Εντύπωση όμως προκάλεσε η αναφορά του κ. Βούτση στη θετική στάση της ΝΔ. Εκ των υστέρων, πηγές από τη ΝΔ αφήνουν να εννοηθεί ότι οι διαβεβαιώσεις δόθηκαν από τον κ. Κακλαμάνη και προσθέτουν ότι ο Ευάγγελος Μεϊμαράκης διαψεύδει ότι έκλεισε το μάτι στον ΣΥΡΙΖΑ –μάλιστα απέφυγε να εμφανιστεί στη Διάσκεψη των Προέδρων. Μετά την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη, στις 10 Ιανουαρίου, η διαδικασία πάγωσε. Η ΝΔ ζήτησε να επιστρέψουν οι αρμοδιότητες στο ΕΣΡ προκειμένου να συμμετάσχει στην επιλογή των μελών του, ζήτημα που έθεσε ο κ. Μητσοτάκης στον Πρωθυπουργό στην πρώτη επίσκεψή του ως αρχηγού κόμματος στο Μέγαρο Μαξίμου.

Ο αιφνιδιασμός Παππά

Στη συνέχεια ο υπουργός Επικρατείας κατέθεσε αιφνιδιαστικά τροπολογία με την οποία αυξάνονταν από 7 σε 9 τα μέλη του ΕΣΡ, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαπραγμάτευση με την αντιπολίτευση. Ο Νίκος Δένδιας κατήγγειλε «παζάρι του αισχίστου είδους». Ο κ. Παππάς πρότεινε να αποφασίζει η Βουλή για τον αριθμό των τηλεοπτικών αδειών, η ΝΔ δεν το αποδέχθηκε. Ο κ. Βούτσης παρουσίασε νέα λίστα με ονόματα αλλά στην 25μελή Διάσκεψη των Προέδρων, πέραν του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ, κανένα κόμμα δεν συναίνεσε και ο Πρόεδρος της Βουλής δήλωσε ότι πλέον είναι ζήτημα της κυβέρνησης «φέρνοντας ενδεχομένως νομοθετική ρύθμιση».

Αυτό έκανε η κυβέρνηση με την τροπολογία Παππά. Νωρίτερα έδωσε στη δημοσιότητα μελέτη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου (ΕΠΙ) της Φλωρεντίας, βάσει της οποίας καθορίζονται οι άδειες σε τέσσερις. Το ΕΠΙ, λένε στην κυβέρνηση, επελέγη προκειμένου να μην αναμειχθούν Ελληνες στη διαδικασία, για λόγους αντικειμενικότητας, παρότι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο είχε ήδη εκπονήσει αντίστοιχη μελέτη για τις συχνότητες και τον αριθμό των αδειών.

Στη Βουλή ο Ευάγγελος Βενιζέλος έθεσε αμέσως ζητήματα αντισυνταγματικότητας: Για τη μεταφορά της αρμοδιότητας για τους διαγωνισμούς αδειών από το ΕΣΡ στον αρμόδιο υπουργό, επειδή είναι αντίθετη στο άρθρο 15 του Συντάγματος, που λέει ότι στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ασκείται άμεσος έλεγχος του κράτους διά του ΕΣΡ. Για την «οφθαλμοφανή, παιδαριώδη σύγκρουση» όπως είπε, με το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και με το άρθρο 14 παράγραφος 9 του Συντάγματός μας, που λέει ότι ο νομοθέτης μπορεί να θέσει περιορισμούς ως προς τη συγκέντρωση και όχι ως προς τον συνολικό αριθμό των αδειών. «Επιχειρείται διπλός εκβιασμός, πιέζουν τους παλαιούς, πιέζουν και τους νέους λέγοντας ωμά ψέματα στη Βουλή» πρόσθεσε.