Έπειτα από πολύχρονη αναμονή (καθώς πολλοί υπουργοί Εξωτερικών είχαν κάνει προαναγγελίες που διαψεύστηκαν) και μετά από μία πρόσφατη έκτακτη αναβολή λόγω των εξελίξεων στη Συρία, ο Τζον Κερί έρχεται την Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου στην Αθήνα για συναντήσεις με την ελληνική ηγεσία. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών θα βρεθεί στην ελληνική πρωτεύουσα από τη Λευκωσία, την οποία επισκέφθηκε για συνομιλίες με έμφαση στο Κυπριακό. Ο κ. Κερί αναμένεται να συναντηθεί τόσο με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα όσο και με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας επρόκειτο να επισκεφθεί την Αθήνα τον Νοέμβριο σε συνέχεια της συνάντησης που είχε με τον κ. Τσίπρα στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, οι ραγδαίες εξελίξεις στο Συριακό και η νέα απόπειρα εξεύρεσης μίας πολιτικής λύσης μέσω της Διαδικασίας της Βιέννης άλλαξαν τον σχεδιασμό του.
Αναμφίβολα, η ατζέντα Κερί θα είναι ευρεία, έχοντας μάλιστα εμπλουτιστεί εσχάτως με δύο κρίσιμα ζητήματα: πρώτον, την αστάθεια που προκαλεί η ρωσοτουρκική αντιπαράθεση μετά από την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους Su – 24 από την Άγκυρα και, δεύτερον, από τις συνέπειες των πολλαπλών τρομοκρατικών επιθέσεων της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα αποτελεί κρίσιμο κρίκο ιδιαίτερα έπειτα από την επιβεβαίωση ότι δύο εκ των τρομοκρατών που έδρασαν στη γαλλική πρωτεύουσα πέρασαν από το ελληνικό έδαφος και τουλάχιστον ο ένας εξ’ αυτών κινούσε τα νήματα από την Ελλάδα προς το Βέλγιο.
Το ζήτημα της ασφάλειας είναι κρίσιμο. Η φύλαξη των ελληνικών εξωτερικών συνόρων έχει μετατραπεί σε μείζον ζήτημα, όπως προκύπτει και από τις σκέψεις για προσωρινή αποβολή της Ελλάδος από το σύστημα Σένγκεν που έχουν κυκλοφορήσει τις τελευταίες ημέρες, στοιχείο που δεν αφήνει αδιάφορη την αμερικανική πλευρά. Οι επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου έχουν επαναφέρει στις Ηνωμένες Πολιτείες το θέμα του «παγώματος» του προγράμματος απαλλαγής θεωρήσεων (visa waiver program) με την Ελλάδα να βρίσκεται στο… στόχαστρο εδώ και αρκετό καιρό.
Όσο για τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που επιβαρύνθηκαν εσχάτως με τα ατυχή tweets του κ. Τσίπρα περί «νευρικών τούρκων πιλότων» και το απαντητικό μπαράζ υπερπτήσεων στο Αιγαίο από τουρκικής πλευράς, είναι σαφές ότι οι Αμερικανοί ούτε θέλουν να ακούν για αναταράξεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας στην παρούσα φάση. Αντίθετα, θέλουν ηρεμία και εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό αν οι συνθήκες ευνοήσουν τελικά την εξεύρεση λύσης. Λογικά, η ωριαία συνάντηση του κ. Κοτζιά με τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο περιθώριο της Συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ το μεσημέρι της Τετάρτης στις Βρυξέλλες κινείται σε αυτό το πλαίσιο, αν και ουδέν ανακοινώθηκε διότι οι δύο άνδρες συνομίλησαν σε αυστηρό τετ – α – τετ. Στο προσεχές μέλλον σχεδιάζεται η διεξαγωγή Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας και επανενεργοποίηση του διαύλου των διερευνητικών επαφών που εδώ και μήνες έχει παγώσει.
Ένα από τα ζητήματα που αναμφίβολα θα κυριαρχήσουν στις συζητήσεις του κ. Κερί θα είναι και η ενέργεια. Μετά τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου, η Αθήνα προχώρησε σε ουσιαστική στροφή στην ενεργειακή της πολιτική. Αυτή σηματοδοτήθηκε από την επίσκεψη στην Αθήνα του ειδικού απεσταλμένου του Στέητ Ντιπάρτμεντ για την ενέργεια Άμος Χοκστάιν και κινείται σε δύο επίπεδα.
Το πρώτο είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών για την έναρξη της κατασκευής του Διαδριατικού Αγωγού ΤΑΡ με σκοπό τη μεταφορά αζερικού αερίου στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την έντονη κινητικότητα για την προώθηση του ελληνοβουλγαρικού αγωγού (IGB).Δεν αποκλείεται μάλιστα να υπογραφεί και η αναγκαία επενδυτική συμφωνία για τον αγωγό αυτό κατά την προσεχή επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου στη Σόφια στις 18 Δεκεμβρίου.
Το δεύτερο επίπεδο είναι η πρόθεση των Αμερικανών να τροφοδοτήσουν με υγροποιημένο σχιστολιθικό αέριο (LNG shale gas) την Ευρώπη, με την Ελλάδα να είναι ένας από τους προορισμούς (όπως επίσης η Κροατία κ.ά). αυτό προϋποθέτει τόσο την ολοκλήρωση της επέκτασης της δυναμικότητας του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας όσο και τη δημιουργία δεύτερου τερματικού σταθμού επαναεριοποίησης στην Αλεξανδρούπολη. Από εκεί το αέριο θα μπορεί να τροφοδοτεί τον αγωγό IGB, να κατευθύνεται στη Βουλγαρία και στη συνέχεια σε άλλες χώρες που σήμερα εξαρτώνται από ρωσικό αέριο. Η αμερικανική εταιρεία Cheniere σχεδιάζει εξαγωγές αερίου από το 2016 και δεν αποκλείεται (αν και δεν επιβεβαιώνεται) να υπάρξουν κάποιες ανακοινώσεις επί της επισκέψεως Κερί. Αυτό το σχέδιο είναι ένας από τους λόγους που και η βουλγαρική πλευρά ζητεί αύξηση της χωρητικότητας του IGB.
Τέλος, η Αθήνα αναμένει από τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών στήριξη στο ζήτημα της μείωσης του χρέους. Πρόκειται για μία κίνηση που θα έχει συμβολική σημασία, αλλά από πρακτικής απόψεως όλα εξαρτώνται από την εκπλήρωση των όρων του τρίτου Μνημονίου που υπέγραψε η κυβέρνηση Τσίπρα τον περασμένο Ιούλιο. Επιπλέον, η αμερικανική στήριξη στο ζήτημα του χρέους δεν ισούται απαραίτητα με κούρεμα, όπως ορισμένοι στην ελληνική πλευρά επιμένουν. Συν τοις άλλοις, η Ουάσιγκτον πάντοτε επιμένει στην ανάγκη εφαρμογής ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων και την απελευθέρωση του ανταγωνισμού, οι οποίες δεν διαφέρουν από εκείνες που περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο.
