Υπό τον κίνδυνο εγκλωβισμού στις πολιτικές επιπτώσεις του Ασφαλιστικού και – κυρίως – στις εκρηκτικές διαστάσεις που προσλαμβάνει η προσφυγική κρίση, το Μέγαρο Μαξίμου επιχειρεί πολιτικούς ελιγμούς. Η σύγκληση του συμβουλίου πολιτικών αρχηγών το μεσημέρι του Σαββάτου ήταν μια πρώτη κίνηση του Αλ. Τσίπρα στην κατεύθυνση αυτή. Ακολουθώντας μια τακτική η οποία από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου καταλαμβάνει περίοπτη θέση στο εγχειρίδιο του εκάστοτε πρωθυπουργού, εμφανίστηκε διατεθειμένος να δημιουργήσει (οψίμως) περιβάλλον συναίνεσης ή εθνικής συνεννόησης.

Βλέπουν «τέχνασμα»
Η προσπάθεια εξελήφθη από τους συνομιλητές του περισσότερο ως ένα κλασικό τέχνασμα με στόχο προφανή: τη διαμόρφωση συνθηκών που θα του επιτρέψουν να αποδώσει ευθύνες σε άλλους, σε περίπτωση που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ «στραβοπατήσει» στην πορεία προς την τελική αξιολόγηση της μνημονιακής προόδου της και την εκταμίευση της επόμενης δόσης χρηματοδότησης.

Η πίεση που ασκείται εν όψει της ψήφισης του νέου Ασφαλιστικού έχει ήδη κλονίσει την κυβέρνηση. Η αγωνία για τη διαχείριση του προβλήματος κυριαρχεί και η αναζήτηση διεξόδου εκ μέρους του πρωθυπουργικού επιτελείου δεν έχει ως σήμερα καρποφορήσει.

Ετσι, αφού εισέπραξε την ξεκάθαρη επιφύλαξη ως και δυσπιστία των πολιτικών αρχηγών για την πρωτοβουλία του, ο Πρωθυπουργός άλλαξε τις τελευταίες ημέρες και τη φρασεολογία του. Μία εβδομάδα αφότου ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλου είχε επιτεθεί κατά της ΝΔ και του ΠαΣοΚ, λέγοντας «αυτοί που έριξαν το κάρο από την κορυφή στους πρόποδες τώρα κάθονται στη γαλαρία και κάνουν κριτική σε αυτούς που προσπαθούν να το ανεβάσουν ξανά», κατέβασε τους τόνους και εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός.

«Ο Πρωθυπουργός διευκρίνισε στους πολιτικούς αρχηγούς ότι δεν θέτει ως προαπαιτούμενο τη συναίνεση, αλλά αυτό που επιδιώκει κατ’ αρχάς είναι ο συντεταγμένος εθνικός διάλογος, η καταγραφή των απόψεων και, βεβαίως, η σύνθεση, εφόσον διαπιστωθεί ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό» αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση του πρωθυπουργικού γραφείου, εν όψει της συνάντησης του Σαββάτου.

Υπό την πίεση των πολιτικών συνεπειών και του ενδεχομένου νέου κλονισμού της κυβέρνησης (είτε στο κοινοβουλευτικό είτε στο κοινωνικό πεδίο), ο κ. Τσίπρας επιχείρησε να ομαδοποιήσει την προσφυγική κρίση και τις εκρηκτικές της διαστάσεις με τη συνταγματική αναθεώρηση και το Ασφαλιστικό, θέματα τα οποία κατ’ αρχήν δεν δικαιολογούσαν τη σύγκληση του συμβουλίου αρχηγών, αλλά ενδεχομένως έναν κύκλο ενημέρωσης και διαλόγου με τους υπόλοιπους αρχηγούς των κομμάτων.

Οι επόμενες κινήσεις του κ. Τσίπρα σε κάθε περίπτωση θα διαμορφώσουν την πολιτική ατμόσφαιρα των αμέσως προσεχών ημερών.

«Επιμερισμός» ευθυνών
Η εκτίμηση που κυριάρχησε κατά το διάστημα που προηγήθηκε ήταν πως από τη στιγμή που η κυβέρνηση ούτως ή άλλως αρχίζει να εισπράττει τα επίχειρα των δικών της αποφάσεων και συμφωνιών, τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες δύο εναλλακτικές δυνατότητες θα έχει: είτε να αποδυθεί σε μια προσπάθεια επιμερισμού του κόστους είτε να εφαρμόσει και πάλι την τακτική του καταμερισμού ευθυνών, την οποία ακολούθησε με προσήλωση το διάστημα που προηγήθηκε του δημοψηφίσματος του περασμένου Ιουλίου.

Το στοιχείο που τρομάζει περισσότερο απ’ όλα την κυβέρνηση και το Μέγαρο Μαξίμου είναι ο συνδυασμός μιας εσωτερικής κρίσης που θα μπορούσε να προκαλέσει η διαδικασία ψήφισης του Ασφαλιστικού με ένα αδιέξοδο στο Προσφυγικό.

Ο συνδυασμός αυτός δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα στην περίπτωση που η Ελλάδα μετατραπεί σε περιοχή συσσώρευσης πληθυσμών, οι οποίοι δεν θα έχουν δυνατότητα μετακίνησης προς την Ευρώπη αν εν τέλει επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες για ενδεχόμενη «απομόνωση» της χώρας από την υπόλοιπη Ευρώπη διά της (de facto ή de jure) σφράγισης συνόρων.

Η ανησυχία και ο προβληματισμός της κυβέρνησης για τις εξελίξεις αποτυπώθηκαν και στο μήνυμα του κ. Τσίπρα για το θέμα, το οποίο μαγνητοσκοπήθηκε και διακινήθηκε την Παρασκευή, εν όψει της σημερινής έκτακτης συνόδου ΕΕ – Τουρκίας.

Μεταξύ των άλλων ο Πρωθυπουργός ανέφερε: «Εχουμε προειδοποιήσει την Ευρώπη ότι οι φράχτες και τα κλειστά σύνορα θα οδηγήσουν σε αδιέξοδο… Η Ελλάδα υλοποιεί τις ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις για δημιουργία χώρων υποδοχής και ταυτοποίησης προσφύγων. Παράλληλα η Ευρώπη θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η Ελλάδα φυλάει τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ούτε οι φράχτες ούτε η μετάθεση του προβλήματος από τη μια χώρα στην άλλη μπορούν να ανακόψουν τις ανθρώπινες ροές που προκαλούν ο πόλεμος και η φτώχεια. Είμαστε αποφασισμένοι να μη μείνουμε στη θέση του παθητικού παρατηρητή. Η Ελλάδα διεκδικεί ενεργό ρόλο στην επίλυση του προβλήματος και έχει αναλάβει ήδη τις σχετικές πρωτοβουλίες».

Καθυστερημένη αντίδραση
Εν αναμονή των αποτελεσμάτων της κρίσιμης σημερινής συνόδου ΕΕ – Τουρκίας, διεθνείς πηγές έκρουαν τις προηγούμενες ημέρες τον κώδωνα του κινδύνου εν όψει των επικείμενων εξελίξεων στο πεδίο της προσφυγικής κρίσης, η οποία για όλη την Ευρώπη αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα και έχει οδηγήσει το ελληνικό οικονομικό ζήτημα «στο ψυγείο».

Οπως σημείωναν, η τακτική την οποία θα ανέμεναν από την Αθήνα ειδικώς μετά τις επιθέσεις του Παρισιού δεν επιβεβαιώθηκε όσο γρήγορα θα αναμενόταν, ούτε και με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Οι εσπευσμένες δηλώσεις διαφοροποίησης από το κοινό μέτωπο (οι οποίες στη συνέχεια ξεχάστηκαν) και – κυρίως – η απόπειρα διασύνδεσης της προσφυγικής κρίσης με διεκδικήσεις στο οικονομικό πεδίο εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης δεν διαμόρφωσαν θετικό κλίμα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Οι ίδιες πηγές εκτιμούσαν πως από την πλευρά της Αθήνας υπήρξε δραματική καθυστέρηση στην αποδοχή της νέας πραγματικότητας (συμπεριλαμβάνουν σε αυτήν την κριτική κατά βάση το διάστημα της νωθρής και αναποτελεσματικής διαχείρισης της κατάστασης επί υπουργίας της Τασίας Χριστοδουλοπούλου) και ειδικότερα σημείωναν μεταξύ των άλλων: Η Αθήνα θα όφειλε να έχει αναδείξει την πλήρη ευρωπαϊκή εκδοχή του προβλήματος εγκαίρως ενώ θα μπορούσε έτσι να έχει λάβει γρήγορα τεχνική και οικονομική ενίσχυση – ακόμη και να έχει διεκδικήσει την καθ’ ολοκληρίαν ανάληψη της ευθύνης ελέγχων των συνόρων και των διαδικασιών ταυτοποίησης από τη Frontex.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ