Την κύρια ευθύνη για την αποτροπή της ροής των προσφύγων αλλά και της επανεισδοχής των μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στην Αφρική και την Τουρκία, αποφάσισαν οι 28 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στη Σύνοδο της Βαλέτα προχωρώντας στη σύσταση ενός Ταμείου Αρωγής για την Αφρική 1,8 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά θα προστεθούν στα 20 δις. ευρώ ανά έτος που χορηγεί Ε.Ε. στα αφρικανικά κράτη. Μέχρι στιγμής όμως 25 κράτη μέλη της ΕΕ και 2 εκτός Ε.Ε. (Νορβηγία και Ελβετία) έχουν ανακοινώσει συνολική συνεισφορά μόλις 81,3 εκατ. ευρώ.
Η σχετική συμφωνία υπεγράφη το πρωί της Πέμπτης στη Βαλέτα της Μάλτας, σε μια πανηγυρική τελετή που έγινε στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής ΕΕ και χωρών της Αφρικής για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Με το Ειδικό αυτό Ταμείο θα χρηματοδοτούνται προγράμματα και σχέδια για την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στις χώρες καταγωγής των μεταναστών. Εκτός της χρηματοδοτικής στήριξης τα αφρικανικά κράτη συμφώνησαν να συντονίσουν τις δράσεις του με την Ε.Ε. για να καταπολεμηθεί η εμπορία ανθρώπων και η παράνομη μετανάστευση, ενώ θα διερευνηθούν και τρόποι για την διευκόλυνση της επανεισδοχής οικονομικών μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους. Στην ίδια συμφωνία προβλέπεται πως η Ε.Ε. θα διευκολύνει την νόμιμη είσοδο σε ευρωπαϊκό έδαφος φοιτητών, καθηγητών ,αλλά και ανθρώπων εποχικής απασχόλησης, ενώ θα απλοποιηθούν και οι διαδικασίες χορήγησης βίζας.
Μετά τη συμφωνία με τους Αφρικανούς ηγέτες, η οποία χαρακτηρίζεται ήδη «απογοητευτική» από την πολιτική ομάδα των Φιλελεύθερων και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα αναζητήσουν ταχύτατα μια συμφωνία με την Τουρκία η οποία φιλοξενεί περισσότερους από 2 εκ πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία καθώς το πρόβλημα με τις ροές από την Τουρκία χαρακτηρίζεται ως «άμεσο» από την Ε.Ε..
Σε αυτό το πλαίσιο αναμένεται να συγκληθεί Σύνοδος Κορυφής Ε.Ε.- Τουρκία στα τέλη του Νοεμβρίου (η πιθανότερη ημερομηνία είναι η 22α Νοεμβρίου) ή το αργότερα στις αρχές Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες. Η Ε.Ε. πρόκειται να δώσει στην Τουρκία 3 δισ. ευρώ για τα έτη 2016 – 2017, χρήματα που απαιτούνται να καταβληθούν από τα κράτη μέλη, καθώς ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός προβλέπει κονδύλιο 500 εκ ευρώ κάθε χρόνο.
Η πιθανότητα μιας άνευ όρων συμφωνίας με την Τουρκία και η παροχή λευκής επιταγής εκ μέρους της Ε.Ε. έχει προκαλέσει τριγμούς τόσο ανάμεσα σε κράτη-μέλη, όσο και σε πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Έτσι άλλωστε ερμηνεύεται και η δήλωση του αντικαγκελάριου της Γερμανίας Ζίγκμπαρ Γκάμπριελ ο οποίος υπογράμμισε από το Βερολίνο πως η Γερμανία θα πρέπει να παρέχει μονομερή βοήθεια στην Τουρκία σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία σε επίπεδο Ε.Ε.
