Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δεσμεύθηκε να θέσει το θέμα του ΦΠΑ στα νησιά στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ενώ υπήρξε συμφωνία προκειμένου να οριστεί ένας συντονιστής για κάθε νησί που μαζί με τους δημάρχους και τις δύο Περιφέρειες θα αποτελέσουν ένα συντονιστικό όργανο που θα συνεδριάζει κάθε 20 ημέρες.

Πηγές της κυβέρνησης χαρακτηρίζουν «σημαντική και χρήσιμη», τη σημερινή ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου για τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές.

Στη σύσκεψη, υπό τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, και παρουσία του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου, παραβρέθηκαν οι υπουργοί της κυβέρνησης Αλ. Φλαμπουράρης, Π. Κουρουπλής, Τ. Κουίκ, η περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, ο αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, οι δήμαρχοι των πέντε νησιών (Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κως, Λέρος) που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη ροή εισόδου προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα, οι πέντε από τους έξι Μητροπολίτες των παραπάνω νησιών (η Λέσβος έχει δύο Μητροπολίτες) καθώς και υπηρεσιακοί παράγοντες.

Συζητήθηκαν τα προβλήματα και οι ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί, ενώ εξετάστηκαν προτάσεις προκειμένου πρόσφυγες και μετανάστες να έχουν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Για να «βοηθήσουμε ενωμένοι αυτούς τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν υπαρξιακό ζήτημα ζωής και θανάτου», όπως τόνισε ο πρωθυπουργός.

Στη σύσκεψη τονίστηκε ότι «το πρόβλημα με τις προσφυγικές ροές θα υπάρχει, είτε οργανωθούμε και ανταποκριθούμε, είτε όχι», καθώς δεν εξαρτάται από την Ελλάδα, «είτε το αντιμετωπίσουμε όλοι οι εμπλεκόμενοι ενωμένοι, είτε όχι», όπως είπε ο πρωθυπουργός. Άλλωστε, όπως επισημάνθηκε, υπάρχουν κοινά προβλήματα που αφορούν όλα τα νησιά -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Όπως:

– Σίτιση, στέγαση, ένδυση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μεταφορά ανθρώπων.

– Καθαρισμός, Επισκευές, Εγκαταστάσεις, Ηλεκτροδότηση.

– Εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής.

– Απρόσκοπτη λειτουργία νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας.

– Αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης από μη ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικές βάρκες, σωσίβια, βουλιαγμένα σκάφη, κ.λπ.). Μόνο στη Λέσβο, όπως ειπώθηκε από τον δήμαρχο, υπάρχουν 800 τόνοι μη ανακυκλώσιμων υλικών.

– Μηχανήματα, Απορριμματοφόρα, Πλυντήρια, κ.λπ.

– Πρόσληψη εποχικού προσωπικού (οδηγούς, εργαζόμενους στην καθαριότητα, γενικών καθηκόντων) και πολλά άλλα.

Τα πέντε, νησιά -πιθανόν να προστεθεί και η Κάλυμνος που επίσης αντιμετωπίζει πρόβλημα- έχουν επιλεγεί για να αποτελέσουν τους τόπους όπου θα αναπτυχθούν τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Hot Spots), τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες της καταγραφής, εξακρίβωσης εθνικότητας και παραπομπής στις αρμόδιες υπηρεσίες. Παράλληλα θα δημιουργούν δύο κέντρα προσφύγων και μεταναστών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη )θα φιλοξενούν από 10.000 άτομα) τα οποία και θα δέχονται τους «ταυτοποιημένους» πρόσφυγες.

Όπως διευκρινίζουν κυβερνητικές πηγές, η δημιουργία και λειτουργία αυτών των κέντρων είναι αναγκαία για να λειτουργήσει ο μηχανισμός της εσωτερικής μετεγκατάστασης (relocation) στην Ευρώπη, η πιλοτική εφαρμογή του οποίου ξεκίνησε στις 04.11.2015 με την μετεγκατάσταση από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο 30 προσφύγων. Επισημάνθηκε, επίσης, ότι «μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα», ενώ «ακούστηκαν ενδιαφέρουσες ιδέες που θα εξεταστούν ως προς τη δυνατότητα υλοποίησή τους». Προέχουν, βέβαια, όπως ειπώθηκε, να επιλυθούν τα επείγοντα προβλήματα στα οποία προστίθενται και αυτά που δημιουργεί ο χειμώνας.

Ενδεικτικά υπήρξαν προτάσεις για δημιουργία:

– πιλοτικού προγράμματος φιλοξενίας προσφύγων στα νησιά, με την προϋπόθεση ότι η ΕΕ θα εξασφαλίσει θέσεις εργασίας σε μόνιμους κατοίκους, αλλά και σε πρόσφυγες και μετανάστες.

– ειδικής φορολογικής ζώνης για τα νησιά που δέχονται τις προσφυγικές ροές.

Η οικονομική πτυχή

Ο πρωθυπουργός θα θέσει το θέμα του ΦΠΑ -κοινό αίτημα από τους δημάρχους- στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ενώ υπήρξε συμφωνία προκειμένου να οριστεί ένας συντονιστής για κάθε νησί, που μαζί με τους δημάρχους και τις δύο Περιφέρειες θα αποτελέσουν ένα συντονιστικό όργανο που θα συνεδριάζει κάθε 20 ημέρες, ή όποτε υπάρχει ανάγκη, προκειμένου να δίνει άμεσες λύσεις στα πιεστικά προβλήματα που δημιουργούνται. Ο πρωθυπουργός ενημέρωσε τους παραβρισκόμενος ότι άμεσα θα δημιουργηθούν 1.000 θέσεις κοινωνικής εργασίας στα νησιά που δέχονται τις προσφυγικές ροές, ενώ θα ζητήσει 380 εκατ. από τους θεσμούς της Ευρώπης προκειμένου να υλοποιηθεί ειδικό πρόγραμμα στήριξης της τοπικής οικονομίας σε κάθε νησί. Το πρόγραμμα αυτό θα υλοποιηθεί σε συνεργασία (συνδιαχείριση) με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο πρωθυπουργός ενημέρωσε ακόμα τον εκπρόσωπο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ότι θα υλοποιηθούν τα έργα που προβλέπει το ΕΣΠΑ και οι πόροι που λείπουν (62 εκατ. ευρώ) θα καλυφτούν από τα συγχρηματοδοτούμενα του 2016.

Ακόμα, οι δήμαρχοι επισήμαναν ότι στόχος των hot spots θα πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν γρήγορη καταγραφή των προσφύγων προκειμένου να προωθούνται άμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Η εκκλησία

Όπως αναφέρουν οι κυβερνητικές πηγές, σημαντικό ρόλο καλείται να προσφέρει και η εκκλησία. Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, μάλιστα, έθεσε το θέμα των ανήλικων παιδιών που φιλοξενούνται από δομές της Εκκλησίας. Παιδιά που είτε έμειναν ορφανά, καθώς οι γονείς τους πνίγηκαν, είτε ήταν ασυνόδευτα. Η εκκλησία έχει διανείμει μέχρι σήμερα πάνω από 70.000 γεύματα ζεστού φαγητού, χιλιάδες υπνόσακους, κουβέρτες, πακέτα τροφίμων και προσωπικής υγιεινής. Και, βέβαια, έχει βοηθήσει σε εμβολιασμούς και έργα αποκατάστασης στα κέντρα διαμονής. Καταγράφηκε, επίσης, η πρόθεση της Εκκλησίας για ευρύτερη περαιτέρω προσφοράς της για την ανάγκη αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης.

Να σημειωθεί, τέλος, ότι ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα νησιά μας είναι αυτό της ταφής των νεκρών προσφύγων και μεταναστών, καθώς δεν επαρκούν τα νεκροταφεία. Μόνο στη Λέσβο υπάρχουν 75 άταφοι σοροί.

Ο πρωθυπουργός ευχαρίστησε τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και την Εκκλησία για την έως σήμερα ανταπόκρισή τους στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και ανακοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησης για λήψη σειράς μέτρων, που θα ενισχύσουν τις τοπικές κοινωνίες που δέχονται το μεγαλύτερο βάρος υποδοχής των προσφύγων.

Δηλώσεις μετά τη σύσκεψη

Η σύσκεψη ολοκληρώθηκε λίγο μετά τις 5 το απόγευμα. Η πρώτη που έκανε δηλώσεις ήταν η περιφερειάρχης Β.Αιγαίου, Χριστίνα Καλογήρου:

«Το πρώτο πράγμα που διαπιστώσαμε όλοι ήταν ότι η ένταση του προβλήματος μας έχει όλους ξεπεράσει. Δεν είναι πλέον η στιγμή για ευχολόγια ούτε για καλές προθέσεις. Αυτές θα πρέπει να αποδειχθούν με συγκεκριμένα έργα και συγκεκριμένες ουσιαστικές παρεμβάσεις και θεσμικές, όπου χρειάζεται.

» Ζήτησα από τον πρωθυπουργό να συνδράμει ώστε να μπορέσει να εκπονηθεί ένα ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα στήριξης για τα νησιά τα οποία επιβαρύνονται τόσο πολύ τους τελευταίους πέντε μήνες», πρόσθεσε εκφράζοντας την ικανοποίησή της για το ότι οκ. Τσίπρας έκανε δεκτό το αίτημα «και θα εκπονηθεί για τις δύο Περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου».

Η κ. Καλογήρου είπε ακόμη, ότι εκτός από την τεράστια ανθρωπιστική διάσταση του θέματος, υπάρχει και το πολύ σοβαρό ζήτημα της επιβάρυνσης των νησιωτών σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, «επομένως προσδοκούμε πάρα πολλά από αυτό το ειδικό πρόγραμμα στήριξης».

Ανέφερε ότι αυτές τις μέρες αναμένει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα ανακούφισης ενόψει Χειμώνα, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει στιγμή για χάσιμο.

Επισήμανε τέλος ότι μπροστά στο επείγον του ζητήματος, «η γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν μπορεί να στέκεται άλλο εμπόδιο για να έχουμε έργα και ουσιαστικές παρεμβάσεις».

Ο δήμαρχος Λέσβου Σπύρος Γαληνός δήλωσε πως οι δήμαρχοι αναλαμβάνουν τον τοπικό συντονιστικό ρόλο στα νησιά, ενώ «υπάγονται και συνεργάζονται με τον συντονιστή της κυβέρνησης, οπότε θα υπάρχει άμεση επικοινωνία και τα προβλήματα που δημιουργούνται θα τα λύνουμε το συντομότερο».

Επισημαίνοντας το ζήτημα των άταφων νεκρών λόγω έλλειψης κατάλληλου χώρου, ανέφερε: «Αυτές οι αποφάσεις θα λαμβάνονται άμεσα, θα δρομολογούνται διαδικασίες εκτάκτου, όπως αυτές που τώρα βιώνουμε στα νησιά».

Ο δήμαρχος Σάμου Μιχάλης Αγγελόπουλος είπε ότι στην σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό ετέθη το ζήτημα του συντονισμού μεταξύ των πέντε νησιών και της κυβέρνησης. Ανέφερε χαρακτηριστικά για την κατάσταση: «Είμαστε 1.000 μέτρα από την Τουρκία, με 5.000 μερίδες φαγητό την ημέρα προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τζίρο 3.500.000 δολαρίων από την άλλη πλευρά».

Προσέθεσε ότι στη σύσκεψη συζητήθηκε και το πώς οργανώνονται τα hot spots, ποιες μνημονιακές υποχρεώσεις πρέπει να ελαστικοποιηθούν ώστε να μπορέσουν να προσληφθούν άνθρωποι ως προσωπικό υποστήριξης, ενώ συζητήθηκε και η δυνατότητα εκπόνησης ειδικού αναπτυξιακού προγράμματος εντός πλαισίου ΕΣΠΑ που θα περιλαμβάνει τα πέντε νησιά πρώτης γραμμής.

Σε ό,τι αφορά το εκτιμώμενο αναγκαίο προσωπικό έκανε λόγο για ενίσχυση του Λιμενικού με 25 άτομα, ενίσχυση της Αστυνομίας με επίσης 25 άτομα, «που θέλουν και εκπαίδευση -γιατί ένα μηχανάκι που χρειάζεται, εμείς το πήραμε, κατά παράβαση των κανονισμών-, και τουλάχιστον 15 άτομα στον Δήμο».

«Η Σάμος δεν έχει αστικό βάθος. Οι δύο πόλεις της έχει από 5.000 κατοίκους η κάθε μία. Αν δείτε την αναλογία, οι 5.000 πρόσφυγες που είναι σήμερα στο νησί αποτελούν ένα μεγάλο πρόβλημα. Ο ανθρωπισμός έχει σαφές περιεχόμενο, δεν έχει μια σαφή έννοια, έχει αρμοδιότητες, πόρους και έμψυχο δυναμικό» είπε χαρακτηριστικά.

Ο κ. Αγγελόπουλος σημείωσε ότι ο πρωθυπουργός τους ανέφερε πως «κάμπτονται οι μνημονιακές υποχρεώσεις, μας διαβεβαίωσε πως μπορεί να υπάρχει εξαίρεση στη διαπραγμάτευση, όπως επίσης θίχτηκε και το θέμα κάμψης των κανόνων για τον ΦΠΑ, εδώ μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση με βάση το προσφυγικό, ως αίτημα για την κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση της νησιωτικής Ελλάδας».

Επισήμανε ότι τις τελευταίες τέσσερις ημέρες πέρασαν στα νησιά το 51% του συνόλου των αφιχθέντων της περσινής χρονιάς και προσέθεσε την εναντίωσή του στην χωροθέτηση του hot spot σε μακρινή και απομονωμένη θέση.
Ανέφερε, επίσης, ότι συζητήθηκε και η παροχή καθεστώτος ειδικής προστασίας στους Σύρους.