Αναζητούν διέξοδο με λάιτ δεσμεύσεις

Στη διαπραγμάτευση του πλαισίου και των όρων που θα διέπουν τις υποχρεώσεις και τη σχέση με τους δανειστές τα επόμενα χρόνια εστιάζει τώρα η κυβέρνηση. Μετά το σοκ από την αντίδραση των αγορών στο κλίμα αβεβαιότητας που δημιούργησαν τα κόμματα με την καλλιέργεια ψευδών εντυπώσεων για μονομερείς ενέργειες όσον αφορά το Μνημόνιο και το χρέος, κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση έρχονται τώρα να προσαρμοστούν στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Που σημαίνει ότι η προσφυγή σε προληπτική πιστωτική γραμμή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), η οποία θα συνοδεύεται από κάποιας μορφής επιτήρηση και ενδεχομένως πρόσθετα μέτρα, είναι μονόδρομος.

Διαπραγμάτευση

Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς μετά τη Σύνοδο Κορυφής στο Μιλάνο παραδέχθηκε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε διαπραγμάτευση για την ανάληψη προληπτικής πιστωτικής γραμμής επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο «θα προστάτευε τη χώρα μας από πιθανές αναταράξεις στις αγορές». Στην ίδια δήλωση πάντως επιμένει ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται νέο Μνημόνιο, κάτι που σημαίνει ότι το θέμα βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. «Εχει εξηγηθεί από την πλευρά της Ελλάδας ότι δεν χρειαζόμαστε νέο Μνημόνιο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός, προσθέτοντας ότι η χώρα θα συνεχίσει τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Ωστόσο, ο κ. Σαμαράς δεν διευκρίνισε ποια από τις δύο πιστωτικές γραμμές που προσφέρει ο ESM θα χρησιμοποιήσει η Ελλάδα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η ελληνική πλευρά θα επιθυμούσε τη γραμμή Precautionary Conditioned Credit Line (PCCL) που χορηγείται με όρους, αλλά χωρίς δεσμευτικό νομικό κείμενο και με χαλαρό πλαίσιο ελέγχου. Ωστόσο, οι εταίροι μας πιέζουν για την Enhanced Conditions Credit Line (ΕCCL), η οποία συνοδεύεται από δεσμευτικό νομικό κείμενο (MoU), δηλαδή Μνημόνιο.

Οι δύο γραμμές

Οπως υποστηρίζουν, η γραμμή PCCL χορηγείται σε χώρες που έχουν «μολυνθεί» από την κρίση, δηλαδή δεν την προκάλεσαν με την πολιτική τους, αλλά επλήγησαν επειδή επηρεάστηκαν π.χ. από το τραπεζικό σύστημα, όπως έγινε με την Πορτογαλία και την Ισπανία. Αντίθετα, η γραμμή ECCL, λένε, αφορά χώρες που προκάλεσαν την κρίση, όπως η Ελλάδα. Είναι προφανές ότι οι Ευρωπαίοι σχεδίασαν από την αρχή τον μηχανισμό με τέτοιον τρόπο ώστε η χώρα μας να βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση και μετά το υφιστάμενο Μνημόνιο.

Σε μια προσπάθεια να γεφυρώσει τη διαφορά, η κυβέρνηση προτείνει τη δημιουργία ενός ενδιάμεσου σχήματος, μεταξύ των δύο αυτών προληπτικών γραμμών, το οποίο ναι μεν θα συνοδεύεται από όρους, όχι όμως από Μνημόνιο. Κυβερνητικές πηγές κάνουν λόγο για «επιστολή προσθέσεων». Στόχος είναι το νέο πλαίσιο να μην περιέχει λίστα υποχρεώσεων και να παρέχει μεγάλο βαθμό ελευθερίας στην άσκηση πολιτικής για την ελληνική κυβέρνηση. Οπως αναφέρει ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης στους συνομιλητές του, «να είμαστε εμείς στη θέση του οδηγού και οι πιστωτές στο πίσω κάθισμα».

Για την κυβέρνηση προτεραιότητα είναι οι όροι που θα συνοδεύουν την ανάληψη της προληπτικής πιστωτικής γραμμής να είναι όσο το δυνατόν ελαφρύτεροι ώστε να μην της δημιουργούν πολιτικά προβλήματα εν όψει και της εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας. «Το οικονομικό επιτελείο αναζητεί σε συνεργασία με τους εταίρους μας μια συμβιβαστική λύση που να είναι made in Greece, να παρέχει επαρκείς διασφαλίσεις στους Ευρωπαίους ότι δεν θα κάνουμε τα ίδια με το παρελθόν και παράλληλα να περιορίζει την παρεμβατικότητά τους» αναφέρουν κυβερνητικές πηγές.

Το «μαξιλάρι»

Σύμφωνα με την ελληνική πρόταση, το σχήμα αυτό μπορεί να «προικοδοτηθεί» με τα χρήματα που θα περισσέψουν στο ΤΧΣ μετά την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Την επόμενη Κυριακή 26 Οκτωβρίου θα γίνουν γνωστές οι κεφαλαιακές ανάγκες των τεσσάρων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και τα κεφάλαια που θα περισσέψουν στο ταμείο του ΤΧΣ. Υπολογίζεται ότι θα είναι περί τα 10 δισ. ευρώ, όσα εκτιμάται ότι θα χρειαστεί να «σηκώσει» η Ελλάδα από τις αγορές το 2015 και θα λειτουργήσουν ως «μαξιλάρι» σε περίπτωση που η έξοδος στις αγορές δεν είναι εφικτή.

Ομως τα χρήματα του ΤΧΣ μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη διάσωση τραπεζών και όχι για άλλο σκοπό. Είναι κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), τα οποία έχουν μεταφερθεί στο Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), για τη στήριξη των τραπεζών, επιβαρύνοντας ανάλογα το δημόσιο χρέος. Οπως προβλέπεται, όσα περισσέψουν στο τέλος του 2014 αυτόματα επιστρέφονται στο EFSF, μειώνοντας ισόποσα το ελληνικό χρέος. Για να χρησιμοποιηθούν για άλλον σκοπό θα πρέπει να ληφθεί σχετική απόφαση από τα κοινοβούλια ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών.

Η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι είναι πιο εύκολο να εγκριθεί αλλαγή χρήσης των κεφαλαίων αυτών από το να εγκρίνουν οι Ευρωπαίοι νέα κονδύλια. Αλλά η συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή. Πολλές χώρες της ευρωζώνης αντιμετωπίζουν έντονα δημοσιονομικά προβλήματα και δύσκολα μπορούν να ψηφίσουν για να εγκρίνουν περισσότερα χρήματα για την Ελλάδα.

Πάντως, η ελληνική πλευρά εμφανίζει τους πιστωτές να έχουν καλή διάθεση ως προς την αντικατάσταση του Μνημονίου με ένα νέο πλαίσιο επιτήρησης, το οποίο να είναι πιο αυστηρό σε σχέση με αυτό που έχουν τα άλλα κράτη που βγήκαν από το Μνημόνιο (Πορτογαλία, Ιρλανδία), αλλά να είναι πιο χαλαρό σε σχέση με το υφιστάμενο. Ομως η στάση της άλλης πλευράς δεν είναι ενιαία. Η εμπλοκή πολλών παραγόντων (ΕΕ, χώρες-μέλη, ΕΚΤ, ΔΝΤ) με διαφορετικές προσεγγίσεις και συμφέροντα, όπως έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα, δυσκολεύει τα πράγματα.

Οι Ευρωπαίοι, κατά πάγια τακτική, προσπαθούν να σπρώξουν τα πράγματα στο μέλλον. Δεν φαίνεται να βιάζονται εν όψει και της προεδρικής εκλογής, σύμφωνα με κοινοτικούς κύκλους που βρίσκονται κοντά στις διαπραγματεύσεις. «Περιμένετε ως τον Μάρτιο και βλέπουμε» φέρεται να δηλώνουν σε μια προσπάθεια, όπως αναφέρουν, να πιέσουν κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση να έλθουν σε συνεννόηση όσον αφορά τα εθνικά θέματα.