Ελληνες και Αλβανοί: τόσο κοντά, μα τόσο μακριά

Την Ελλάδα αντιλαμβάνονται οι Αλβανοί ως τη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα τους, ενώ το ποσοστό των Ελλήνων που θεωρούν απειλή την Αλβανία είναι μηδαμινό. Σε έρευνα κοινής γνώμης που πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα στις δύο χώρες, βρέθηκε ότι το 18,5% των Αλβανών θεωρεί την Ελλάδα την υπ’ αριθμόν 1 απειλή –θέση την οποία κατείχε μέχρι πρότινος η Σερβία. Αντίθετα, ανάμεσα στους Ελληνες, η αίσθηση απειλής από την Αλβανία είναι αμελητέα, καθώς βρίσκεται κάτω από το όριο του στατιστικού λάθους.

Η παράλληλη μέτρηση των κοινωνικών τάσεων στις δύο χώρες –η οποία πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο από το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Αλβανικό Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών (AIIS) με τη χρηματοδότηση του γερμανικού Ιδρύματος Friedrich Ebert –έδειξε τις εκ διαμέτρου αντίθετες αντιλήψεις της κοινής γνώμης. Για παράδειγμα, οι Ελληνες θεωρούν σημαντικότερη προτεραιότητα την ανάπτυξη των σχέσεων κατά σειρά με τη Σερβία, την Τουρκία και τη Βουλγαρία και λιγότερο με την Αλβανία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ). Αντίθετα, το 76% των Αλβανών αξιολογεί τις σχέσεις με την Ελλάδα ως σημαντικές ή πολύ σημαντικές.

Μεγάλη διαφοροποίηση μεταξύ της ελληνικής και της αλβανικής κοινωνίας παρατηρείται στα θέματα που η καθεμία θεωρεί ότι επηρεάζουν τις διμερείς σχέσεις. Τέσσερις στους 10 Ελληνες (41%) προβάλλουν ως κορυφαίο διμερές ζήτημα το Μεταναστευτικό, ενώ πολύ χαμηλότερα ποσοστά συγκεντρώνει ο αλβανικός εθνικισμός (10%), η έγερση ζητήματος περιουσιών των Τσάμηδων (5%) και το Βορειοηπειρωτικό (5%). Αντίθετα, για τους Αλβανούς κορυφαίο διμερές θέμα είναι ο καθορισμός των θαλασσίων ζωνών μεταξύ δύο χωρών, το οποίο επέλεξε σχεδόν ένας στους δύο Αλβανούς (46%).

Θυμίζουμε ότι η Συμφωνία Οριοθέτησης Θαλάσσιων Ζωνών, που είχε υπογραφεί όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών η Ντόρα Μπακογιάννη, παραπέμφθηκε στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας με πρωτοβουλία του νυν πρωθυπουργού Εντι Ράμα που ήταν τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το θέμα απασχόλησε πολύ τα αλβανικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία συχνά παρουσιάζουν τη συμφωνία ως «ξεπούλημα στην Ελλάδα» και «προδοσία». Υπό το βάρος αυτών των κραυγών, το αλβανικό δικαστήριο την ακύρωσε.

Αλλα ζητήματα που επηρεάζουν τις διμερείς σχέσεις σύμφωνα με τους Αλβανούς είναι οι Τσάμηδες, η μεταχείριση των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα και η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία.

Ο ένας στους δύο Αλβανούς θεωρεί ότι η Ελλάδα επεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας του μέσω της ελληνικής μειονότητας, ενώ το 45% πιστεύει ότι γίνεται το ίδιο μέσω του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου.

Ο ένας στους δύο Αλβανούς (56%) πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει βοηθήσει την Αλβανία τα τελευταία 20 χρόνια. Ανάμεσα στους Ελληνες το ποσοστό είναι συντριπτικό: εννέα στους 10 (88%) πιστεύουν ότι η χώρα μας έχει βοηθήσει την Αλβανία.

«Από την έρευνα προκύπτει ότι παρά τη στενή οικονομική και κοινωνική διασύνδεση των δύο χωρών οι αρνητικές στάσεις και τα στερεότυπα της μιας κοινωνίας για την άλλη είναι ιδιαίτερα ισχυρά» σχολίασε ο Ιωάννης Αρμακόλας, επικεφαλής του Προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ. «Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στις διπλωματικές και πολιτικές σχέσεις, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για βελτίωση του κλίματος σε κοινωνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και σε τομείς στους οποίους ο θετικός ρόλος της Ελλάδας είναι αδιαμφισβήτητος (λ.χ. υποστήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της Αλβανίας, ελληνικές επενδύσεις στην Αλβανία), η θετική επίδραση της χώρας μας δεν φαίνεται να είναι γνωστή ή αντιληπτή στην Αλβανία».

Κορυφαίο παράδειγμα η υποστήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής της Αλβανίας, η οποία αποτελεί δεδηλωμένη προτεραιότητα της Ελλάδας: σχεδόν ένας στους δύο Αλβανούς (46%) δεν πιστεύει ότι η Αθήνα έχει υποστηρίξει τη διαδικασία ένταξης της χώρας του στην ΕΕ.

«Τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύουν την ανάγκη επανεξέτασης και ενίσχυσης του ρόλου της ελληνικής δημόσιας διπλωματίας στην Αλβανία» δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ Θάνος Ντόκος.

Οσον αφορά τις διμερείς οικονομικές σχέσεις, τέσσερις στους 10 Αλβανούς (39%) θεωρούν ότι μόνο ή κυρίως η Ελλάδα έχει επωφεληθεί από αυτές. Αντίθετα, στην Ελλάδα οι δύο στους τρεις (66%) πιστεύουν ότι έχει επωφεληθεί μόνο ή κυρίως η Αλβανία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι παραπάνω εκ διαμέτρου αντίθετες στάσεις προκύπτουν παρά τη στενή διασύνδεση των δύο λαών. Ο ένας στους τέσσερις Αλβανούς που ρωτήθηκαν (26%) έχει ζήσει στο πρόσφατο παρελθόν για περισσότερα από δύο χρόνια στην Ελλάδα, ενώ το 95% των Ελλήνων έχει γνωρίσει προσωπικά Αλβανούς.

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 23 Δεκεμβρίου 2013