Θαύμα… θαύμα!

Ο συνδαιτυμόνας μου ξεφύλλιζε αργά το βιβλίο του μιλώντας για τα μικρά «θαύματα» που συντελούνται τις τελευταίες ημέρες. Πολυδιαβασμένος ο έμπειρος πολιτικός είχε ζήσει τις περισσότερες μεγάλες μεταβολές της ελληνικής οικονομικής και πολιτικής ζωής του τόπου. Το μυαλό του πήγε αυθόρμητα δεκαετίες πίσω, όταν η Ελλάδα πάλευε να συνέλθει, εν μέσω εμφυλίου πολέμου, από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θυμήθηκε έναν ιδιαίτερα προικισμένο άνθρωπο, τον αμερικανό δικηγόρο Πολ Πόρτερ, έμπιστο του προέδρου των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, και το δοκίμιο για την κατάσταση στην Ελλάδα το οποίο δημοσίευσε το φθινόπωρο του 1947 στο περιοδικό «Collier’s» με τίτλο «Ζητείται: Ενα θαύμα για την Ελλάδα».

Ενα νέο ελληνικό θαύμα αναζητεί ο πρωθυπουργός κ. Αντ. Σαμαράς αλλά η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Η πίστη χωρίς πράξεις δεν αρκεί και η τρικομματική κυβέρνηση πρέπει να κάνει πολλά και να υπερβεί αρκετά εμπόδια για να εισακουσθούν οι… δεήσεις της. Τις τελευταίες ημέρες ο κυβερνητικός συνασπισμός με έναν ανεξήγητο τρόπο άρχισε να παίρνει θάρρος από την «έφοδο» του πνεύματος των Χριστουγέννων.

Ξαφνικά, εν είδει θαύματος, μειώθηκαν τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας ύστερα από δύο χρόνια καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση για την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες, το Χρηματιστήριο ανέβηκε, πολυεθνικές αποφάσισαν να στραφούν για επενδύσεις δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης στη χώρα, η Standard & Poor’s αναβάθμισε την ελληνική οικονομία και ετοιμάζονται για παρόμοιες κινήσεις και άλλοι διεθνείς οίκοι κτλ.

Αυτές τις συνθήκες είναι εφικτό να αλλάξει η φορά των πραγμάτων και να αρχίσει να αναπτύσσει ταχύτητες η βραδυκίνητη κρατική μηχανή; Μέσα στην καταχνιά των ημερών εμφανίστηκαν κάποιες θετικές ενδείξεις για την ελληνική οικονομία που ήταν υποτιμημένη στον μέγιστο βαθμό. Χρειάστηκε να λάβουμε τη δόση πριν από λίγες ημέρες για να αρχίσει να διαφαίνεται κάποιο φως στο τούνελ.

Βεβαίως, παρά τα θετικά μηνύματα, το διεθνές οικονομικό σύστημα, οι τράπεζες, οι διεθνείς ελεγκτικές εταιρείες και όσοι αποτιμούν χώρες και επιχειρήσεις επιμένουν να αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως ζώνη υψηλού κινδύνου που δεν επιτρέπει την ανάληψη οποιουδήποτε ρίσκου.

Πριν από μήνες μας είχαν τελείως διαγράψει από τον χάρτη και μας αντιμετώπιζαν σχεδόν ως νεκρή ζώνη. Αυτό φαίνεται ότι αλλάζει, αν και χρειάζεται πολλή δουλειά και όχι εφησυχασμός, όπως αναφέρει ο υπουργός Οικονομικών κ. Ι. Στουρνάρας.

Από το Μαξίμου εφιστούν την προσοχή στην απαρέγκλιτη τήρηση του προγράμματος και προβλέπουν αντιστροφή του κλίματος το τέταρτο τρίμηνο του 2013 και χαμηλή ανάπτυξη για το 2014.

Παράλληλα η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο δελτίο της αναφέρει ότι η προ ημερών αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τη Standard & Poor’s σε Β- αποτελεί τη σαφέστερη ένδειξη πως άρχισε η πορεία για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και τον μετασχηματισμό της σε ΑΑΑ ως το 2020.

Στο Μέγαρο Μαξίμου αναγνωρίζουν ότι το 2013 θα είναι πολύ δύσκολη χρονιά, αλλά η εκταμίευση των 34 δισ. ευρώ έφερε χαμόγελα και προχθές ο Πρωθυπουργός από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους σήμανε την έναρξη της ρευστότητας στην αγορά με τη διάθεση ενός δισ. ευρώ για οφειλές, επιστροφή φόρων και υποχρεώσεις στον ΕΟΠΥΥ.

Η αισιοδοξία κυριαρχεί. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρας εκτιμά ότι το πρωτογενές έλλειμμα κατά το 2012 θα διαμορφωθεί σε χαμηλότερο ύψος από τις εκτιμήσεις.

Ηδη διαμορφώθηκε στο 1,5 δισ. ευρώ (0,8% του ΑΕΠ) το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου από 6 δισ. ευρώ το αντίστοιχο ενδεκάμηνο του 2011 (2,9% του ΑΕΠ), ενώ το έλλειμμα ανέρχεται στα 12,9 δισ. ευρώ (6,6% του ΑΕΠ) από 21,5 δισ. ευρώ το αντίστοιχο ενδεκάμηνο του 2011 (10,3% του ΑΕΠ).

Παράλληλα, στο πεδίο των δίδυμων ελλειμμάτων, το δεκάμηνο Ιανουαρίου -Οκτωβρίου το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών περιορίστηκε κατά 12,1 δισ. ευρώ ή 74,4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2011 και διαμορφώθηκε σε 4,1 δισ. ευρώ.

Η εξέλιξη αυτή αντανακλά πρωτίστως τη σημαντική μείωση του εμπορικού ελλείμματος κατά 5,8 δισ. ευρώ καθώς συρρικνώνονται οι εισαγωγές ενώ αυξάνονται οι εξαγωγές. Παράλληλα οι εισπράξεις από εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,7%, ενώ οι πληρωμές για αντίστοιχες εισαγωγές μειώθηκαν με πολύ ταχύτερο ρυθμό (14,4%).

Επίσης ενθαρρυντική ήταν η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την αποδοχή τίτλων (εγγυήσεις ή εκδόσεις) του Ελληνικού Δημοσίου ως ενεχύρου που επιτρέπει στις τράπεζες να αντλήσουν ρευστότητα από την ΕΚΤ με χαμηλότερο κατά 2 μονάδες επιτόκιο, 0,75% από 2,76% που δανείζονταν από τον Εκτακτο Μηχανισμό (ΕLA)της Τράπεζας της Ελλάδος.

Μπορεί όμως το θαύμα να διαρκέσει, να αναστραφεί πλήρως ο υποτιμητικός κύκλος και να αρχίσει η ανάσταση της ελληνικής οικονομίας; Οι δύσπιστοι και οι άπιστοι «Θωμάδες» ακόμη υπερτερούν, αφού κυριαρχούν τα ερωτήματα: Υπάρχει σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας; Ποιο είναι το παραγωγικό μοντέλο; Λειτουργεί συλλογικά και αποτελεσματικά η κυβέρνηση;

Οι απαντήσεις είναι ξεκάθαρες από τους γνωρίζοντες: Το σχέδιο είναι ελλιπές και δεν υπάρχει σαφής στόχευση για το ποιος πρέπει να είναι ο προσανατολισμός της χώρας. Κυρίως γίνονται βήματα βιαστικά και πολλές φορές στο άγνωστο. Ο καταμερισμός μέχρι στιγμής του κόστους προσαρμογής δεν είναι δίκαιος, όπως φάνηκε στο φορολογικό νομοσχέδιο. Εκτός από την υπερδραστηριότητα του Πρωθυπουργού και ελάχιστων υπουργών, η κυβέρνηση υπολειτουργεί και οι περισσότεροι ακολουθούν προσωπική και παλαιοκομματική πολιτική.

Για να επιτευχθεί όμως η περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας και η σταδιακή πρόσβαση στις αγορές και να αναφωνήσουμε «θαύμα, θαύμα», θα πρέπει η κυβέρνηση να διατηρηθεί ενωμένη και να συνεχίσει ομαλά την πορεία της ώστε να προχωρήσει η υλοποίηση του προγράμματος, όπως αποκρατικοποιήσεις, έλευση επενδύσεων κτλ.

Ολα εξαρτώνται όμως από τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, ενώ κυριαρχεί ο φόβος για μεγάλη δημοσκοπική υποχώρηση των κυβερνητικών εταίρων το πρώτο δίμηνο του έτους και αύξηση του δείκτη κοινωνικής αντίδρασης.