Με το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής, ασχολήθηκε ενδελεχώς το Reuters σε ειδικό του θέμα, με το τίτλο η «Χρυσή Αυγή προελαύνει εν μέσω οικονομικής κατάρρευσης»:
«Με το χέρι προτεταμένο όπως στο ναζιστικό χαιρετισμό, ο αρχηγός της Χρυσής Αυγής επιθεωρεί εκατοντάδες μαυροφορεμένα μέλη της νεολαίας του κόμματος που ζητωκραυγάζουν. Το σύνθημά τους αντηχεί μέσα στη νύχτα: «Αίμα, Τιμή, Χρυσή Αυγή».
«Αυτά τα χέρια μπορεί καμία φορά να χαιρετάνε έτσι, αλλά είναι καθαρά χέρια. Δεν είναι βρώμικα, δεν έχουν κλέψει», φωνάζει ο Νικόλαος Μιχαλολιάκος σε περίπου 2.000 οπαδούς του στο αμφιθέατρο του Πάρκου Ελληνικού Στρατού στο Γουδή κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ της νεολαίας του κόμματος.
«Ήμασταν δεκάδες, ελάχιστες εκατοντάδες. Τώρα είμαστε χιλιάδες και είναι μόνο η αρχή», λέει ο Γενικός Γραμματέας της Χρυσής Αυγής που βλέπει τη δημοτικότητα του κόμματός του να αυξάνεται όσο γρήγορα καταρρέει η οικονομία της χώρας.
Εκμεταλλευόμενη την οργή του κόσμου με τη διαφθορά στο πολιτικό σύστημα, τη συνεχιζόμενη λιτότητα και την παράνομη μετανάστευση, η Χρυσή Αυγή έχει σχεδόν διπλασιάσει τη δύναμή της μέσα σε λίγους μόλις μήνες. Η εταιρία δημοσκοπήσεων VPRC κατέγραψε τη δύναμή της στο 14% τον Οκτώβριο από τα 7% που έλαβε στις εκλογές του Ιουνίου.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η άνοδος των ποσοστών της δεν αναμένεται να ανακοπεί άμεσα. Προειδοποιούν μάλιστα ότι η Χρυσή Αυγή, που αρνείται ότι είναι νεοναζιστικό κόμμα παρά το ότι υιοθετεί ανοιχτά παρεμφερή ιδεολογία και σύμβολα, μπορεί να προσελκύσει ακόμα και έναν στους τρεις ψηφοφόρους.
«Όσο το πολιτικό σύστημα δεν αλλάζει και δε βάζει τέλος στη διαφθορά, το φαινόμενο αυτό δεν θα ανακοπεί», είπε ο Κώστας Παναγόπουλος, επικεφαλής της εταιρίας δημοσκοπήσεων ALCO. «Η Χρυσή Αυγή θα μπορούσε να κερδίσει έως και το 30% των ψηφοφόρων».
Η Χρυσή Αυγή είναι πλέον τρίτο κόμμα σε όλες τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, μετά το ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Δημοκρατία. Η βίαιη συμπεριφορά οπαδών του κόμματος, που συχνά περιπολούν σε υποβαθμισμένες περιοχές στο κέντρο της Αθήνας παρενοχλώντας μετανάστες, φαίνεται αντίθετα να ενισχύουν τη δημοτικότητά του.
Με την κυβέρνηση να επιβάλλει το ένα κύμα λιτότητας μετά το άλλο και την κοινή γνώμη εξοργισμένη, η κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού φαντάζει ακόμα δυνατή. Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, δεν είναι απίθανο η Χρυσή Αυγή να αναδειχθεί και δεύτερο κόμμα σε περίπτωση πρόωρων εκλογών.
Προς το παρόν, το κόμμα στερείται ευρείας αποδοχής και δεν διαθέτει την απαραίτητη δομή για να προσελκύσει μαζικά ψηφοφόρους, εκτιμούν οι αναλυτές. Οι μαζικές σφαγές και η πείνα της Κατοχής, η Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών αλλά και οι μνήμες της Χούντας σφραγίζουν ακόμα την πολιτική κουλτούρα των περισσότερων Ελλήνων.
Γιατί όμως στρέφονται τόσοι πολλοί Έλληνες σε ένα κόμμα που η ρητορική και τα εμβλήματά του, όπως επικαλούνται οι επικριτές του, θυμίζουν το ναζισμό, με τον οποίο η Χρυσή Αυγή αρνείται κάθε σχέση;
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Reuters, ο εκπρόσωπος και βουλευτής του κόμματος Ηλίας Παναγιώταρος εξηγεί τα αίτια της δημοτικότητάς του: «Η Χρυσή Αυγή είναι ο μοναδικός θεσμός που λειτουργεί σε αυτή τη χώρα. Όλοι οι άλλοι θεσμοί ή έχουν πάψει να λειτουργούν ή υπολειτουργούν», είπε.
«Εμείς λειτουργούμε σαν πολύ καλά οργανωμένη στρατιωτική μονάδα γιατί ο καλύτερος θεσμός σε μια χώρα, σε μια κοινωνία, είναι ο στρατός».
Οχι πια περιθωριακοί
Ο Μιχαλολιάκος στο παρελθόν επαίνεσε τον Χίτλερ και ισχυρίζεται ότι δεν υπήρξαν θάλαμοι αερίων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως των Ναζί. Υπηρέτησε στις ειδικές δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού και το 1979 συνάντησε τους ηγέτες της χούντας όταν κρατείτο στη φυλακή για παράνομη κατοχή όπλων και εκρηκτικών ως μέλος ακροδεξιάς οργάνωσης.
Όταν ερωτάται για τα θέματα αυτά, η Χρυσή Αυγή απαντά ότι ανήκουν πια στο παρελθόν και ότι η ίδια κοιτά μπροστά.
Για χρόνια μετά την ίδρυσή του από το Μιχαλολιάκο το 1985, το κόμμα της Χρυσής Αυγής παρέμενε στο περιθώριο: στις εκλογές του 2009 κέρδισε μόλις το 0,29% ή λιγότερες από 20.000 ψήφους. Τον Ιούνιο, ωστόσο, συγκέντρωσε ψήφους από όλο το πολιτικό φάσμα, συντρίβοντας το πιο μετριοπαθές εθνικιστικό ΛΑΟΣ και κερδίζοντας τη στήριξη ακόμα και οπαδών του ΚΚΕ, σύμφωνα με τους δημοσκόπους.
Τώρα αποσπά ψήφους από τη Νέα Δημοκρατία, η οποία από τη στιγμή που κέρδισε την εξουσία τον Ιούνιο επιβάλλει επώδυνες περικοπές αντί των προεκλογικών της υποσχέσεων για μέτρα ανακούφισης.
Αν και η Χρυσή Αυγή προσελκύει κυρίως άνδρες και κατοίκους αστικών κέντρων ηλικίας έως 35 ετών, το κόμμα έχει απήχηση και σε γυναίκες και ηλικιωμένους ψηφοφόρους, ιδιαίτερα όσους έχουν χάσει τη δουλειά τους και έχει υποβαθμιστεί το βιοτικό τους επίπεδο.
Στη δημοτικότητά της συμβάλει και η κοινωνική προσφορά της, μοιράζοντας τρόφιμα σε φτωχογειτονιές, προστατεύοντας ηλικιωμένους σε μηχανήματα αυτόματης ανάληψης χρημάτων, φτάνοντας στο σημείο να φτιάξει τράπεζα αίματος μόνο για Έλληνες.
Μια ιστορία που ακούγεται στα καφενεία χωρίς να έχει όμως επιβεβαιωθεί, είναι αυτή ενός Έλληνα του οποίου το σπίτι είχε καταληφθεί από μετανάστες. Όταν ζήτησε τη συνδρομή της αστυνομίας, οι αστυνομικοί του έδωσαν το τηλέφωνο της Χρυσής Αυγής. Όχι μόνο έβγαλαν έξω τους καταληψίες, αλλά του παρέδωσαν το σπίτι καθαρό και βαμμένο.
«Ψήφισα για πρώτη φορά τη Χρυσή Αυγή τον Ιούνιο και θα τους ξαναψηφίσω επειδή είναι οι μόνοι που ενδιαφέρονται πραγματικά για την Ελλάδα», είπε η 45χρονη άνεργη Δήμητρα, ενώ παρακολουθεί τη συγκέντρωση του κόμματος στο Γουδί. «Όλοι οι άλλοι πολιτικοί μας πούλησαν».
Η συγκέντρωση ήταν μια ευκαιρία για το κόμμα να επιδείξει τα κατορθώματά του της περασμένης χρονιάς. Καλογυμνασμένοι νεαροί με μαύρες μπλούζες του κόμματος στέκονταν παραταγμένοι στρατιωτικά στην είσοδο. Δύο άνδρες σε στάση προσοχής πλαισίωναν το βήμα που έφερε το σύνθημα «για να ξεβρωμίσει ο τόπος».
Ένα σύντομο φιλμ παρουσίαζε δραστηριότητες του κόμματος όπως επιθέσεις σε μετανάστες μικροπωλητές, συγκρούσεις με την αστυνομία έξω από τη Βουλή και διανομή τροφίμων σε άπορους. Όταν προβλήθηκε το χαστούκι του εκπροσώπου του κόμματος Ηλία Κασιδιάρη στη βουλευτή του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη το πλήθος ξέσπασε σε χειροκροτήματα και βωμολοχίες εναντίον της.
«Ο στόχος της ΧΑ είναι πολύ απλός, είναι η απόλυτη πλειοψηφία στη χώρα, να έχουμε 180 και πλέον βουλευτές και να προχωρήσουμε σε συνταγματική αναθεώρηση. Να φέρουμε στην Ελλάδα το Σύνταγμα της ΧΑ», είπε στο πλήθος ο Κασιδιάρης.
«Τα πράγματα θα είναι πολύ εύκολα για τη ΧΑ, η οποία θα έχει την πολιτική βούληση για να προχωρήσει σε άμεση σύλληψη και επαναπροώθηση όλων των λαθρομεταναστών».
Όταν ο Κασιδιάρης χαστούκισε την Κανέλλη σε ζωντανή σύνδεση, οι πολιτικοί αναλυτές ξέγραψαν το κόμμα. Συνέβη όμως ακριβώς το αντίθετο: η Χρυσή Αυγή αμέσως κέρδισε 3-4 ποσοστιαίες μονάδες στις δημοσκοπήσεις. «Μέσα από αυτό το χαστούκι η ελληνική κοινωνία είδε να χαστουκίζεται ολόκληρος ο πολιτικός κόσμος. Ο φαύλος πολιτικός κόσμος», είπε ο Παναγιώταρος. «Ο κόσμος σκέφτηκε: επιτέλους!».
«Μίλα ελληνικά ή ψόφα»
Στη Βουλή, οι 18 εκλεγμένοι αντιπρόσωποι της Χρυσής Αυγής κάθονται μεν στα πίσω έδρανα της αίθουσας, αλλά δεν προσπαθούν να κρύψουν την ιδεολογία τους.
Ο Παναγιώταρος ζήτησε πρόσφατα από τα αρμόδια υπουργεία να εντοπίσει πόσοι μαθητές στα δημόσια νηπιαγωγεία είναι ελληνικής καταγωγής. Η Ελένη Ζαρούλια, σύζυγος του Μιχαλολιάκου και επίσης βουλευτής, μιλώντας τη Βουλή, χαρακτήρισε τους μετανάστες ως «κάθε λογής υπάνθρωπο που έχει εισβάλει στην πατρίδα μας με τις κάθε λογής αρρώστιες που κουβαλάει».
Ο Αρτέμης Ματθαιόπουλος, επίσης βουλευτής του κόμματος, ήταν ο μπασίστας ενός γκρουπ χέβι μέταλ που ονομαζόταν «Πογκρόμ» συνθέτοντας τραγούδια όπως «Μίλα ελληνικά ή ψόφα» και «Άουσβιτς».
Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρατηρείται αύξηση των ρατσιστικών επιθέσεων στην Ελλάδα, αλλά πολλοί μετανάστες δεν θέλουν να τις αναφέρουν επειδή βρίσκονται παράνομα στη χώρα ή δεν εμπιστεύονται την αστυνομία.
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και άλλοι φορείς κατέγραψαν 87 ρατσιστικές επιθέσεις στους πρώτους εννέα μήνες του έτους (δεν υπάρχουν διαθέσιμα συγκριτικά στοιχεία για προηγούμενα έτη). Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι δράστες συχνά χρησιμοποιούν ρόπαλα, λοστούς και μερικές φορές και μεγαλόσωμους σκύλους. Το Μάιο, ένας Αλβανός δέχθηκε επίθεση με σπαθί από μασκοφόρο μοτοσικλετιστή, ενώ τον Αύγουστο νεαρός Ιρακινός μαχαιρώθηκε θανάσιμα.
«Αυτό δεν είναι καν η κορυφή του παγόβουνου – υπάρχουν πολύ περισσότερες επιθέσεις, που δεν καταγράφονται πουθενά», είπε η Δάφνη Καπετανάκη από την Ύπατη Αρμοστεία.
Τα θύματα ή οι αυτόπτες μάρτυρες των επιθέσεων ορισμένες φορές ταυτοποιούν τους δράστες με μέλη της Χρυσής Αυγής. Ο Τζαβέντ Ασλάμ, πρόεδρος της πακιστανικής κοινότητας «Ενότητα», εκτιμά ότι 400 περίπου Πακιστανοί έχουν δεχθεί επίθεση τους τελευταίους οκτώ μήνες από υποστηρικτές της.
«Επικρατεί έντονο κλίμα φόβου», είπε. «Ο κόσμος δεν βγαίνει από το σπίτι του και οι εργαζόμενοι που φεύγουν για δουλειά το πρωί φοβούνται ότι ίσως να μην επιστρέψουν».
Η Χρυσή Αυγή αρνείται κατηγορηματικά κάθε συμμετοχή σε ρατσιστικές επιθέσεις. Πολλά από τα μέλη της έχουν προσαχθεί από τις αρχές για επιθέσεις, αλλά αφέθηκαν ελεύθεροι λόγω έλλειψης στοιχείων.
Ο 31 ετών Νιγηριανός Κόνφιντενς Ορντού είπε ότι μέλη της Χρυσής Αυγής τον χτύπησαν τον Ιανουάριο μέρα-μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας. Οι περαστικοί απλά κοιτούσαν χωρίς να παρέμβουν.
Ο Ορντού, που πήρε άσυλο όταν ήρθε στην Ελλάδα πριν από πέντε χρόνια, είπε ότι έβγαινε από κεντρικό σταθμό του Μετρό όταν τέσσερις άνδρες ντυμένοι στα μαύρα του επιτέθηκαν, φωνάζοντας: «Δεν ανήκεις εδώ, η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες!»
«Προσπάθησα να αμυνθώ αλλά ήταν τέσσερις», είπε ο Ορντού. «Με γρονθοκοπούσαν και με χτυπούσαν ενώ βρισκόμουν στο έδαφος. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Έκανα τον πεθαμένο μέχρι να φύγουν. Το πρόσωπό μου και τα χέρια μου είχαν γεμίσει αίματα».
Αιμορραγώντας άσχημα, πήγε στο κοντινότερο αστυνομικό τμήμα. O Ορντού λέει ότι πριν καταγράψει τις λεπτομέρειες της επίθεσης, η αστυνομία ζήτησε να δει πρώτα τα χαρτιά του για να διαπιστώσει εάν βρισκόταν νόμιμα στη χώρα. «Φοβάμαι συνέχεια και κοιτάζω πίσω μου όλη την ώρα», είπε. «Πάω μόνο σε γνώριμα μέρη. Δεν βγαίνω ποτέ έξω τη νύχτα».
Όπως και άλλα θύματα, o Ορντού κατηγορεί την ελληνική αστυνομία ότι στηρίζει τη Χρυσή Αυγή και αποθαρρύνει τους μετανάστες από το να καταγγείλουν τις επιθέσεις. Σε έκθεσή της τον Ιούλιο, η ανθρωπιστική οργάνωση Human Rights Watch ανέφερε ότι ομάδες Ελλήνων επιτίθενται συχνά σε μετανάστες χωρίς να διώκονται. Οι αρχές αδιαφορούν για τα θύματα ή τα αποτρέπουν από το να καταγγείλουν επισήμως τις επιθέσεις, πρόσθεσε η οργάνωση.
Η ελληνική αστυνομία απορρίπτει τις καταγγελίες ότι φέρεται με επιείκεια στη Χρυσή Αυγή και ότι ενίοτε συνεργάζεται μαζί της. Ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Νίκος Δένδιας έχει κατηγορηματικά διαψεύσει δημοσιεύματα ότι η ελληνική αστυνομία βιαιοπραγεί κατά λαθρομεταναστών, έχοντας μάλιστα απειλήσει με αγωγή τη βρετανική εφημερίδα The Guardian.
Ο Δένδιας έχει συγκρουστεί δημόσια με τη Χρυσή Αυγή. Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ νεολαίας, το κόμμα τον γελοιοποίησε ανοιχτά.
Ωστόσο, μέλος του συνδικαλιστικού οργάνου των αστυνομικών που μίλησε στο Reuters θέλοντας να διατηρήσει την ανωνυμία του, παραδέχθηκε ότι υπάρχουν αστυνομικοί που τρέφουν συμπάθεια προς το κόμμα.
«Υπάρχουν κάποιοι στην αστυνομία που ιδεολογικά στηρίζουν τη Χρυσή Αυγή και μια ομάδα που έχει δείξει βιαιότητα απέναντι στους λαθρομετανάστες», είπε ο συνδικαλιστής. «Τις υποθέσεις αυτές διερευνά όμως η Δικαιοσύνη».
Δημοκρατία της Βαΐμάρης
Με περισσότερους από ένα εκατομμύριο ξένους υπηκόους να ζούν στην Ελλάδα, οι εντάσεις αναμένεται να συνεχιστούν. Παρόλο που η κυβέρνηση προχωρά συχνά σε χιλιάδες προσαγωγές μεταναστών σε επιχειρήσεις-σκούπα, μερικές εκατοντάδες εξ αυτών στέλνονται σε ειδικά διαμορφωμένα κέντρα κράτησης.
Πολλοί μετανάστες που έρχονται στην Ελλάδα από την Ασία και την Αφρική ονειρεύονται να μεταβούν σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Παγιδεύονται όμως στην Ελλάδα εξαιτίας του νόμου της ΕΕ που τους υποχρεώνει να επιστρέψουν στην χώρα εισόδου.
Ομάδες στήριξης των μεταναστών λένε ότι συχνά υποχρεώνονται να παρανομήσουν για να επιβιώσουν. Σε μία περίπτωση που σόκαρε την χώρα τo 2010, δυο Αφγανοί μαχαίρωσαν και σκότωσαν στο δρόμο έναν 44χρονο Έλληνα για να του κλέψουν την βιντεοκάμερα ενώ ετοιμαζόταν να πάει τη γυναίκα του στο μαιευτήριο.
Οι Αφγανοί συνελήφθησαν όταν προσπάθησαν να πουλήσουν τη βιντεοκάμερα για 80 ευρώ. Αργότερα καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη για φόνο.
Τέτοιου είδους εγκλήματα έχουν φουντώσει τη δυσαρέσκεια των Ελλήνων κατά των μεταναστών, τους οποίους κατηγορούν επίσης ότι τους κλέβουν τις δουλειές.
Πριν επισκεφθεί το Βερολίνο τον Οκτώβριο, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς παρομοίασε τα προβλήματα της Ελλάδας με αυτά που οδήγησαν σε κατάρρευση τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και τους Ναζί στην εξουσία.
‘Οπως και στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης το 1919-1933, στην Ελλάδα συγκρούονται μία λαϊκιστική άκρα Αριστερά με ένα ακροδεξιό κόμμα «θα μπορούσε κανείς να πει φασιστικού, νεοναζιστικού» τύπου, είπε ο Σαμαράς σε γερμανικά μέσα.
Ο Γιώργος Κύρτσος, εκδότης εφημερίδας και επικεφαλής της προεκλογικής καμπάνιας του ΛΑΟΣ, είπε: «Αν δούμε ότι εμφανίζει σημάδια εκλογικής κατάρρευσης η Νέα Δημοκρατία, αυτό πια θα δημιουργήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις… τα δυο κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ και Χρυσή Αυγή) θα βγαίνουν στους δρόμους».
Η Χρυσή Αυγή, η οποία δεν αποκαλύπτει τους χρηματοδότες της λέγοντας μόνο ότι είναι υποστηρικτές του κόμματος, ανοίγει γραφεία σε όλη την χώρα και σε ελληνικές κοινότητες στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων και στη Νέα Υόρκη. Ο Παναγιώταρος ισχυρίστηκε ότι ο ίδιος, όπως και οι υπόλοιποι βουλευτές του κόμματος, είναι έτοιμοι να κυβερνήσουν. Όταν έρθουν στην εξουσία, είπε, θα θέσουν ως προτεραιότητα την εξάλειψη της διαφθοράς, την επανεκκίνηση της οικονομίας αλλά κυρίως το κλείσιμο των συνόρων και την απέλαση όλων των παράνομων μεταναστών.
«Σφραγίζουμε τα σύνορά μας για να μην μπουν άλλοι. Τα σφραγίζουμε σοβαρά, όχι τα καραγκιοζιλίκια που κάνουν τώρα. Δεύτερον, άμεση απέλαση. Αν και θα φύγουν από μόνοι τους μόλις έρθουμε εμείς στα πράγματα», είπε».
