Κινήσεις που θα καθορίσουν αποφασιστικά τις εξελίξεις στον άξονα Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας αναμένονται μέσα στους επόμενους μήνες από τους βασικούς παίκτες στην ενεργειακή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου. Και αυτό καθώς οι Ισραηλινοί έχουν αποφασίσει πλέον οριστικά ότι ο βασικός προσανατολισμός των εξαγωγών φυσικού αερίου θα είναι η Νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά εκκρεμούν ακόμη οι αποφάσεις για τον τρόπο με τον οποίο το αέριο θα φθάσει εκεί. Αυτή τη στιγμή φαίνεται πάντως ότι κατ’ αρχήν προκρίνεται η κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο και στη συνέχεια η μεταφορά του στην ευρωπαϊκή αγορά είτε με τάνκερ LNG είτε με αγωγό από την Κύπρο στην Κρήτη, με την πρώτη επιλογή να έχει προβάδισμα.

Η Ελλάδα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις τελικές αποφάσεις του Ισραήλ, όπως είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει στην πρόσφατη επίσκεψή του εκεί ο υπουργός Εθνικής Αμυνας κ. Π. Παναγιωτόπουλος. Ωστόσο η Αθήνα θα πρέπει να είναι έτοιμη να προσφέρει τη συνδρομή της σε σημεία-«κλειδιά», όπως η ναυτική ασφάλεια, για την ευόδωση των σημερινών σχεδιασμών. Αλλωστε, ανεξαρτήτως της τελικής επιλογής, η ασφάλεια των εγκαταστάσεων και της μεταφοράς του αερίου αποτελεί βασική παράμετρο κάθε απόφασης των Ισραηλινών που βλέπουν θετικά τη βοήθεια του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιτροπή που είχε συσταθεί υπό τον γενικό διευθυντή του υπουργείου Ενέργειας και Υδάτινων Πόρων του Ισραήλ Σαούλ Τζέμαχ παρέδωσε το πόρισμά της στην κυβέρνηση του πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου. Αν και το πόρισμα δεν είναι δεσμευτικό, προβλέπει ότι το 53% του φυσικού αερίου που θα παραχθεί μπορεί να διατεθεί για εξαγωγή. Τρεις είναι οι βασικοί γεωγραφικοί κύκλοι εξαγωγής: η Νοτιοανατολική Ευρώπη, οι χώρες που γειτνιάζουν με το Ισραήλ, όπως η Ιορδανία, η Αίγυπτος, ακόμη και η Παλαιστινιακή Αρχή, καθώς και ασιατικές χώρες.
Το ζήτημα του φυσικού αερίου απασχόλησε τις συναντήσεις του κ. Παναγιωτόπουλου τόσο με τον κ. Νετανιάχου όσο και με τον ισραηλινό ομόλογό του Εούντ Μπάρακ. Στην κατ’ ιδίαν συνάντηση, διάρκειας άνω της μιας ώρας, με τον ισραηλινό πρωθυπουργό, παρουσία του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Αμος Γκιλάντ, ετέθη σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος» το θέμα του κατά πόσον το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό θα μπορούσε να βοηθήσει στην προστασία εγκαταστάσεων στη θάλασσα (offshore facilities). Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η ελληνοϊσραηλινή αμυντική συνεργασία διευρύνεται σταδιακά από τον αέρα στη θάλασσα – κάτι που καταδεικνύεται και από την πρόσφατη επίσκεψη στο Ισραήλ του αρχηγού ΓΕΝ, αντιναυάρχου Κ. Χρηστίδη.
Βέβαια, το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό θα μπορούσε να παίξει ρόλο και στη συνοδεία των τάνκερ που θα μεταφέρουν υγροποιημένο αέριο, από τη στιγμή που έλληνες εφοπλιστές έχουν πραγματοποιήσει σοβαρές επενδύσεις στον τομέα αυτόν και αναμένεται να είναι από τους κυριότερους υποψηφίους για τη μεταφορά στην ευρωπαϊκή αγορά.
Το Ισραήλ θα ήθελε οι εγκαταστάσεις να βρίσκονται εντός της επικράτειάς του. Γι’ αυτό και μία από τις ιδέες που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι η κατασκευή πλωτής πλατφόρμας υγροποίησης αερίου (floating LNG facility) στο μεγαλύτερο εκ των ισραηλινών κοιτασμάτων, το περίφημο «Λεβιάθαν». Αυτή τη στιγμή η πρώτη μεγάλη επένδυση σε πλωτή πλατφόρμα LNG, που αποτελεί καινούργια τεχνολογική εξέλιξη, γίνεται από τη Shell κοντά στην Αυστραλία.
Ωστόσο, όπως παρατηρεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Σάιμον Χέντερσον, ειδικός αναλυτής επί ενεργειακών ζητημάτων του Washington Institute for Near East Policy (WINEP), «το κόστος και, κυρίως, το μέγεθος, ίσο με περίπου τέσσερα αεροπλανοφόρα, μιας τέτοιας πλατφόρμας την καθιστούν ευάλωτη σε μια επίθεση. Το ισραηλινό Πολεμικό Ναυτικό σχεδιάζει να αποκτήσει νέα σκάφη για περιπολίες σε ανοιχτή θάλασσα. Ακόμη και οι εγκαταστάσεις στο έδαφος είναι ευάλωτες. Και καθώς η βασική μέθοδος άμυνας του Ισραήλ είναι η αποτροπή, κάθε επίθεση θα προκαλούσε μαζικά αντίποινα» εξηγεί.
Το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί κλίνουν προς την κατασκευή σταθμού LNG στην Κύπρο οφείλεται και στο γεγονός ότι η ακτογραμμή τους είναι ήδη επιβαρυμένη από πολλές στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Επιπλέον, η αξιοποίηση ανάλογων εγκαταστάσεων στην Αίγυπτο κρίνεται μάλλον παρακινδυνευμένη σήμερα. Από εκεί και πέρα, η σύνδεση της Κύπρου με την Κρήτη με αγωγό, πρόταση την οποία έχει υποστηρίξει θερμά η ελληνική Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ), μοιάζει δύσκολη τόσο από τεχνική όσο και από οικονομική πλευρά. Πιο συμφέρουσα από εμπορική άποψη, όσο και… επαναστατική από πολιτική άποψη, θα ήταν κατά ορισμένους η κατασκευή ενός αγωγού από την Κύπρο προς την Τουρκία. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, η έντονη αντιπαράθεση Τελ Αβίβ – Αγκυρας μάλλον ακυρώνει αυτή τη στιγμή τέτοιου είδους σκέψεις. Ωστόσο πηγές με γνώση του παρασκηνίου σημειώνουν ότι «στις διεθνείς σχέσεις ποτέ μη λες ποτέ».
Ο ισραηλινός υπουργός Αμυνας Εούντ Μπάρακ έχει κατά καιρούς υποστηρίξει την αναγκαιότητα αποκατάστασης των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων, όπου παρασκηνιακά φαίνεται να διαδραματίζει καίριο ρόλο και το Λονδίνο. Υπάρχουν επίσης και άλλες σκέψεις που συνδέουν τον εντοπισμό μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο με θέματα ενεργειακής ασφαλείας και (γιατί όχι;) ακόμη και με την επίλυση του Κυπριακού! Σύμφωνα μάλιστα με την άποψη του Μάικλ Εμερσον, αναλυτή του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPS) στις Βρυξέλλες, τα οφέλη από το φυσικό αέριο θα χαθούν αν μεγάλες εταιρείες αποθαρρυνθούν να εμπλακούν στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω των διαφορών των κρατών της περιοχής.
Τα βασικά προβλήματα βέβαια στην περιοχή προκαλούνται από την Τουρκία, η οποία ενοχλείται τόσο από την κυπροϊσραηλινή συνεργασία όσο και από το γεγονός ότι θεωρεί παράνομη την κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Η τουρκική ενόχληση επιτείνεται και από τη διακηρυχθείσα πρόθεση της Αθήνας να κάνει σεισμικές έρευνες νοτίως της Κρήτης, όπου επίσης η Αγκυρα εκφράζει αντιρρήσεις επιμένοντας ότι έχει λόγο στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, συνιστώντας αποφυγή μονομερών ενεργειών.
Στο συγκεκριμένο θέμα πάντως, το Ισραήλ δεν έχει κρύψει το ενδιαφέρον του για συμμετοχή στις έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης. Μόνο τυχαίο δεν πρέπει άλλωστε να περάσει το γεγονός ότι στο επίσημο δείπνο κατά την επίσημη επίσκεψη του ισραηλινού προέδρου Σιμόν Πέρες στην Ελλάδα ήταν παρών και ο πρόεδρος της εταιρείας Delek Γιτζάκ Τσούβα. Για τα θέματα αυτά συζήτησε πρόσφατα στην Αθήνα ο πρέσβης του Ισραήλ Αριε Μέκελ με τον υφυπουργό ΠΕΚΑ κ. Ασ. Παπαγεωργίου.
Συμπαραγωγές
Κατασκευή πυραυλακάτων και φρεγατών στην Ελλάδα
Σημαντικό κομμάτι των επαφών του κ. Παναγιωτόπουλου στο Ισραήλ αφιερώθηκε στις συμπαραγωγές στον αμυντικό τομέα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόθεση του ισραηλινού Πολεμικού Ναυτικού να αποκτήσει νέα πλοία – κυρίως πυραυλακάτους αλλά και φρεγάτες – λόγω της εισόδου του στο «μεγάλο παιχνίδι των υδρογονανθράκων» ενδιαφέρει πολύ την ελληνική πλευρά. Και δεν είναι λίγοι όσοι συνδέουν την πιθανή ναυπήγηση τέτοιων σκαφών στην Ελλάδα με την επενδυτική είσοδο των Ισραηλινών στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, τα οποία ήδη βρίσκονται στα πρόθυρα της πτώχευσης, ώστε να μην καταρρεύσει οριστικά η ελληνική ναυπηγική βιομηχανία.
Ο κ. Παναγιωτόπουλος ξεκαθάρισε στους ισραηλινούς συνομιλητές του ότι οι συμπαραγωγές αμυντικού υλικού ενδιαφέρουν πολύ την Αθήνα. Το ενδιαφέρον του Ισραήλ για τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) είναι διατυπωμένο εδώ και καιρό. Συζητήθηκε μάλιστα σε σύσκεψη στο Πεντάγωνο παρουσία των επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ κκ. Τ. Αθανασόπουλου και Γ. Εμίρη. Η είσοδος των Ισραηλινών στην εταιρεία θα μπορούσε να συνοδευθεί και με την παραγωγή βλημάτων των 120 χιλιοστών για τα τεθωρακισμένα του Ελληνικού Στρατού. Παράλληλα κατά την επίσκεψή του στην κρατική αμυντική βιομηχανία Raphael ο υπουργός Εθνικής Αμυνας συζήτησε για την προμήθεια του πυραυλικού συστήματος SPICE 2000, η οποία έχει ήδη εγκριθεί από το ΚΥΣΕΑ και αποτελεί διακαή πόθο της Πολεμικής Αεροπορίας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ