Τους συναντάς στο Χίλτον, στη Μεγάλη Βρεταννία, στο King George, σε προστατευόμενα μέρη, να συνομιλούν με υπουργούς, επιχειρηματίες, τραπεζικά στελέχη. Μιλάμε για την «παρέα της τρόικας», η οποία εδώ και περίπου δυόμισι χρόνια έχει γίνει σημείο αναφοράς για τα ελληνικά πράγματα. Στην αρχή οι τροϊκανοί έδειχναν σεμνοί, μαζεμένοι και συνεργάσιμοι. Οι γονυκλισίες των πολλών «προθύμων» τούς κατέστησαν εξουσιαστές. Σήμερα κινούνται εντελώς διαφορετικά. Είναι θρασείς, κυνικοί και – το χειρότερο – νομίζουν ότι κυβερνούν την Ελλάδα. Εσχάτως θρυλείται ότι κάποιος απ’ αυτούς διατύπωσε τη γνώμη πως για να κυβερνηθεί η Ελλάδα χρειάζεται «Δημοκρατία εκτάκτων εξουσιών». Εναν τύπο δηλαδή συγκαλυμμένης δικτατορίας, η οποία, όπως οι συνομιλητές τους ερμήνευαν, να βάλει δήθεν τάξη στα πολλαπλά δημοσιονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Οι τροϊκανοί δεν παραλείπουν ακόμη στις συχνές ανεπίσημες και μυστικές επισκέψεις τους σε διάφορα γραφεία των Βρυξελλών να καταφέρονται εναντίον της εκλεγμένης ελληνικής κυβέρνησης, να στρέφονται κατά συγκεκριμένων υπουργών, να υποδεικνύουν και να αποφασίζουν μέτρα εκ του μακρόθεν, ωσάν αυτοί να κυβερνούν, επιμένοντας ότι έτσι όπως λειτουργεί το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν θα μπορέσει να ξεπεράσει την κρίση.

Ακόμη και ορισμένοι έλληνες συνομιλητές τους, ανάμεσά τους και ένας βιομήχανος, λένε ότι έχουν τρομάξει με τις παρεμβάσεις και τις υποδείξεις τους, ακούγοντάς τους να ομιλούν περί «άλλου τύπου Δημοκρατίας εκτάκτων εξουσιών». Οι συνομιλητές τους δεν διστάζουν πλέον σήμερα να παραδεχθούν ότι ο ρόλος της «παρέας της τρόικας» έχει πλέον ξεφύγει, ότι ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια ανοχής και ότι δεν μπορούν να είναι αποδεκτοί σε μια χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία και τις δημοκρατικές ελευθερίες.
Οσοι πρώην υπουργοί έτυχε το τελευταίο διάστημα να έρθουν σε επαφή μαζί τους κάνουν, οι περισσότεροι, ευθέως λόγο για «εκτροχιασμό» συμπεριφοράς, πράξεων και επιδιώξεων ορισμένων μελών της τρόικας που εμφανίζονται να θέλουν να επιβάλουν μαζί με τα «χαράτσια», τη φορολογία και τις μειώσεις μισθών και συντάξεων και ένα νέο – «ειδικού τύπου» – πολιτικό σύστημα.
Δύσκαμπτο μοντέλο
Οπως είπε χαρακτηριστικά ένας υπουργός (ο οποίος ωστόσο θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του), «δεν φταίμε για όλα εμείς. Φταίνε και οι τροϊκανοί. Το μοντέλο εξυγίανσης που επέβαλαν και επιμένουν σε αυτό είναι δύσκαμπτο, δεν δίνει κανένα περιθώριο ευελιξίας, με αποτέλεσμα, με δική τους συνταγή, να καθίσταται αναποτελεσματική, αποκαρδιωτική, θα έλεγα, για τον ελληνικό λαό και ανεφάρμοστη για όσους είχαμε την καλή διάθεση και την υπομονή να την εφαρμόσουμε».
«Do it» («κάντε το!»). Αυτό είναι συνήθως το τελευταίο πρόσταγμα των μελών της τρόικας προς τους υπουργούς έπειτα από κάθε εξαντλητική συνομιλία που είχαν μαζί τους, ανεξαρτήτως των επιχειρημάτων που άκουγαν από τους συνομιλητές τους. «Κυνικούς, άκαμπτους, ενίοτε είρωνες και αυστηρούς» τους χαρακτήριζαν οι περισσότεροι που είχαν την ευθύνη να συνομιλούν με τους κκ. Τόμσεν, Μορς, Μαζούχ και κυρίως με τον κ. Τράα. Με ψυχρό, επαγγελματικό τρόπο βεβαίωναν ότι συνήθως έδιναν εντολές για περικοπές μισθών και συντάξεων, για απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και για κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων που οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στην παραπέρα ουσιαστική εξαθλίωση των Ελλήνων.
Και όταν σε κάποια στιγμή έντασης ο πρώην υπουργός Εργασίας κ. Γ. Κουτρουμάνης πέταξε εκνευρισμένος από την πίεση που δεχόταν τα χαρτιά που βρίσκονταν στο τραπέζι και ανέκραξε «Μα δεν αντέχουν άλλο οι Ελληνες, κύριοι της τρόικας, μας οδηγείτε στην καταστροφή», ο κ. Τόμσεν απάντησε ορθά-κοφτά: «Ούτε οι δανειστές σας αντέχουν να σας δανείζουν άλλο τα χρήματά τους. Κάντε το. Κόψτε τώρα τους μισθούς».
Κοντόφθαλμα πλάνα
Οι τροϊκανοί, έλεγε ένας πρώην υπουργός που πέρασε ατελείωτες ώρες συζητώντας μαζί τους, δεν φάνηκαν τις περισσότερες φορές να καταλαβαίνουν την ελληνική πραγματικότητα, δεν είχαν καν την απαιτούμενη διορατικότητα για την οικονομική κρίση και – το κυριότερο – δεν αντιλαμβάνονταν ότι υπήρξαν και δικά τους λάθη, τα οποία έφεραν το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης της Ελλάδας να έχει αποκλίσεις στους 210 από τους 300 στόχους. «Απέτυχαν σε όλα» έγραψε η γερμανική εφημερίδα «Rheinische Post», βάσει μάλιστα δικών τους στοιχείων, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση στη χώρα μας «απελπιστική».
Δεν μπορούσαν να καταλάβουν, έλεγε ο ίδιος πρώην υπουργός, τις διαδηλώσεις, τις φωνές και τις διαμαρτυρίες των Αγανακτισμένων που άκουγαν κλεισμένοι επί ώρες στο υπουργείο Οικονομικών στην πλατεία Συντάγματος. Και όταν κάποια στιγμή οι φωνές των διαδηλωτών εντάθηκαν, ένας από τους τροϊκανούς πάλι σχολίασε: «Διαμαρτύρονται για την κατάσταση στην οποία εσείς τους φέρατε. Εφαρμόστε τα μέτρα, είναι η μόνη λύση για ανάκαμψη».
Απειλές και αγένεια
Ενας άλλος πρώην υπουργός που είχε την ευθύνη να κάνει περικοπές «που μάτωσαν ολόκληρη την ελληνική κοινωνία», όπως είπε χαρακτηριστικά, περιέγραφε τι συνέβαινε συνήθως όταν η συζήτηση επρόκειτο να καταλήξει σε αδιέξοδο. Τότε άρχιζαν οι ευθείες βολές, ένα είδος «απειλής». Η κυριότερη ήταν ότι θα αποχωρήσουν, η σημαντικότερη ότι θα διακοπεί το πρόγραμμα χρηματοδότησης.
Δύο φορές άλλωστε έκαναν την απειλή τους πράξη και αποχώρησαν. Η μία αποχώρηση, αυτή στη συνάντηση με τον κ. Ευ. Βενιζέλο, έγινε γνωστή. Η δεύτερη δεν δημοσιοποιήθηκε ποτέ. Ηταν όταν διαφώνησαν με τον τότε υπουργό Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου για το ποσοστό πώλησης της Αγροτικής Τράπεζας. Ηθελαν 90%. Τους αντιπροτάθηκε το 50%. Ηθελαν επίσης, όπως βεβαίωσε ο πρώην υπουργός, να μειωθεί το ποσοστό εξάρτησης των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Δεν συμφώνησαν, τα μάζεψαν και έφυγαν από το υπουργείο, αφήνοντας τον τότε υπουργό μόνο του.
Ορισμένες φορές δεν είχαν τη στοιχειώδη ευγένεια έναντι των μελών της κυβέρνησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Μαζούχ στις συναντήσεις που είχε με τον τότε υπουργό Υγείας κ. Α. Λοβέρδο κατέγραφε τα πρακτικά και την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης σε laptop και, όταν τελείωνε η μαραθώνια συνάντηση, πατούσε το send και τα έστελνε απευθείας στον προϊστάμενό του στην ΕΚΤ.
Οπως είχε πει κάποτε ο κ. Κουτρουμάνης σε συνεργάτες του, διέθεταν ιώβειο υπομονή και αντοχή, αφού μπορούσαν μόνο με ένα μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό (και σπανίως με έναν καφέ ή ένα τοστ) να συνομιλούν και να παζαρεύουν επί ώρες, μέχρι εξαντλήσεως.
Σοκ και δέος
Οι υπουργοί, όπως σήμερα παραδέχονται, τους αντιμετώπιζαν τις περισσότερες φορές με δέος, δεν ήταν καλά προετοιμασμένοι ώστε να τους προτείνουν ισοδύναμα μέτρα και – το σημαντικότερο – φαίνονταν ότι τους φοβούνταν. Σπανίως σε άλλες χώρες που πέρασαν τη δοκιμασία του μνημονίου οι τεχνοκράτες της τρόικας είχαν διαπραγματεύσεις με τους επικεφαλής των κυβερνήσεων.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου, για παράδειγμα, έλεγε πολύ συχνά και το επαναλαμβάνει και σήμερα ότι όσο καιρό ήταν υπουργός δεν άφησε την τρόικα να συναντηθεί με τον τότε πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου. Αργότερα όμως τα πράγματα άλλαξαν, όταν υπήρξαν οι σκληρές διαπραγματεύσεις για το PSI και τη νέα δανειακή σύμβαση, κατά τις οποίες απαιτούνταν η συμμετοχή και του πρωθυπουργού.
Δύο θέματα φαίνονταν ότι τους φόβιζαν: το θέμα των διαρροών και το θέμα της ασφάλειας. Στο πρώτο είναι χαρακτηριστική η αντίδραση του Ολλανδού κ. Τράα στο δημοσίευμα του συναδέλφου κ. Ζ. Τσώλη για τις προσλήψεις που έγιναν κατά παράβαση των συμφωνηθέντων στο μνημόνιο, ο οποίος ζήτησε εξηγήσεις για το πώς διέρρευσαν τα στοιχεία. Το δεύτερο, που έγινε μάλιστα ενώπιον ακροατηρίου (υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών και ενός τεχνικού κλιμακίου της τρόικας), ήταν όταν ο κ. Τόμσεν εξερράγη και ζήτησε ευθύνες για τη διαρροή που αφορούσε μειώσεις αποδοχών.
Σε μια άλλη συνάντηση που είχαν με τον κ. Κουτρουμάνη παρακολούθησαν και το δελτίο ειδήσεων: «Ο τρόπος με τον οποίο μεταδίδουν τα θέματα αυτά τα ΜΜΕ δείχνει ότι αυτά που κάνετε τα κάνετε με το ζόρι» φέρεται ότι είπαν οι τροϊκανοί στον έκπληκτο υπουργό: «Η Ελλάδα έχει πολλά προβλήματα, οι πολίτες είναι απέναντί σας επειδή δεν έχετε εφαρμόσει το πρόγραμμα» συνέχισαν.

Ι. Παναγόπουλος: «Κάποιος “κουκουλοφόρος” τούς τα κάρφωσε»
Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ κ. Ι. Παναγόπουλος μιλώντας στο «Βήμα» εξήγησε τον ρόλο των «κουκουλοφόρων»: «Οι «κουκουλοφόροι» είναι οι σύγχρονοι καταδότες της χώρας μας, της καταπάτησης των δημοκρατικών δικαιωμάτων των Ελλήνων» είπε και σημείωσε ότι οι τροϊκανοί είχαν συναντήσεις με πρόσωπα που είχαν είτε θεσμικό ρόλο είτε όχι: «Τα περισσότερα στοιχεία τα αντλούσαν από τους ξενοδόχους. Πού ήξεραν ο Τόμσεν και η παρέα του τη λέξη μετενέργεια; Πώς γνώριζαν το σύστημα μαθητείας που εφαρμόζεται στα ξενοδοχεία και ζητούσαν να φέρουμε Βουλγάρους που είναι πιο φτηνοί; Σίγουρα κάποιος «κουκουλοφόρος» τούς τα είπε, τους τα κάρφωσε».
Ο κ. Παναγόπουλος μάλιστα κατηγορεί συγκεκριμένο δικηγορικό γραφείο ότι απέστελλε non papers στους τροϊκανούς και τους άνοιγε τα μάτια, τους έδινε πληροφορίες. Τον επικεφαλής του γραφείου αυτού τον συνάντησε σε ένα τηλεοπτικό πάνελ και του είπε ευθέως ότι είναι «κουκουλοφόρος». Σε απάντηση ο θιγόμενος είπε στον πρόεδρο της ΓΣΕΕ «και εσύ είσαι πράκτορας της… Ιντέλιντζεντ Σέρβις» και η συζήτηση έληξε εκεί.
Διαπραγματεύσεις
Τα λάθη του «ανθύπατου» και η «Metenergia»
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που χαρακτηρίζουν τον κ. Μπομπ Τράα «ανθύπατο», λόγω της απαξίωσης, όπως έλεγαν, που έχει προς τη χώρα μας. Επρεπε, είπαν υπουργοί που είχαν επαφές μαζί του, να είχε ήδη φύγει από τη χώρα. Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε που δημιουργεί προβλήματα στις χώρες όπου εργάζεται ως εκπρόσωπος του ΔΝΤ. Είχε κηρυχθεί persona non grata στο Εκουαδόρ, ενώ διάφορες οργανώσεις στην πρωτεύουσα Κίτο ζητούσαν τη σύλληψη και την απέλασή του.
Εκαναν, λένε όσοι πολιτικοί ήρθαν σε επαφή μαζί τους, συχνά λάθη, όπως στο θέμα της μέσης σύνταξης των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ. Επέμεναν ότι η μέση σύνταξη ήταν 2.200 ευρώ και ζήτησαν περικοπή 30%. Ηταν, λέει ένας άλλος πρώην υπουργός, συχνά καχύποπτοι. Οταν, για παράδειγμα, ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου τούς άνοιγε κάποιο θέμα, αυτοί έλεγαν ότι γινόταν αυτό για να μην προσηλωθούμε στον στόχο, που είναι η δημοσιονομική προσαρμογή. Δεν μπόρεσαν ποτέ να καταλάβουν ότι με τόση ύφεση δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη, άρα και έξοδος από την κρίση.
«Καμιά φορά, όταν διαπίστωναν καθυστερήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος, μας απειλούσαν με έναν ιδιότυπο, διπλωματικό τρόπο» αναφέρει ένας από τους μέχρι πρότινος συνομιλητές τους. Δεν έλεγαν, για παράδειγμα, ότι αν δεν κάνετε αυτά που προβλέπει το πρόγραμμα θα διακόψουμε τη χρηματοδότηση και θα οδηγηθείτε στην ανεξέλεγκτη πτώχευση. Ελεγαν: «Αν δεν έρθουμε σε κάποια συμφωνία, δεν θα εισηγηθούμε έγκριση να δοθεί η δόση, δεν θα κάνουμε θετική πρόταση, άρα δεν πρόκειται να πάρετε χρήματα».
Δεν έμαθαν να προφέρουν τη λέξη «μετενέργεια» για την οποία προκλήθηκε τόσος σάλος και απαιτήθηκαν ημέρες σκληρών διαπραγματεύσεων. Στην αρχή την ονόμασαν περιφραστικά «το καθεστώς μετά τη λήξη της σύμβασης» και εν συνεχεία έβγαλαν ένα χαρτί που έγραφε με λατινικά στοιχεία «Metenergia», το έδειξαν στον κ. Κουτρουμάνη και νόμιζαν ότι… καθάρισαν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ