Η εξασφάλιση της έκτης δόσης θυμίζει πύρρεια νίκη καθώς θα γίνει μόνο μετά τη λήψη καταιγιστικών μέτρων που θρυμματίζουν τις κοινωνικές συμμαχίες του κυβερνώντος κόμματος, εξωθούν την οικονομία σε βαθύτερη ύφεση, ναρκοθετούν την επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού και διαμορφώνουν συνθήκες για ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις. Ταυτόχρονα η εκταμίευσή της εξελίσσεται σε θρίλερ αφού προγραμματίζεται να γίνει την τελευταία στιγμή (στα μέσα Οκτωβρίου) προτού τα κρατικά ταμεία κληθούν να καλύψουν αποδοχές μισθωτών και συνταξιούχων. Ωστόσο, το παγκόσμιο «θρίλερ του ευρώ» με τη μετάδοση της κρίσης χρέους σε μεγάλες χώρες και στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα διασφαλίζει τη θέση της Ελλάδας στο ενιαίο νόμισμα, καθιστά επιβεβλημένη την εφαρμογή των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου και δρομολογεί νέες έκτακτες αποφάσεις για τη σταθεροποίηση της ευρωζώνης. Η βιαιότητα των μέτρων και οι εκκρεμότητες σχετικά με την εφαρμογή της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου ανάγκασαν τον κ. Ευ. Βενιζέλο να υιοθετήσει δραματικούς τόνους μετά το Εurogroup της Παρασκευής λέγοντας ότι «αν δεν εφαρμοστούν τώρα οι δύσκολες αποφάσεις εκείνο που θα συμβεί θα είναι ερήμην της χώρας ή ερήμην της ευρωζώνης». Προκειμένου να συμβάλει στην εφαρμογή των «δύσκολων αποφάσεων» η τρόικα επιστρέφει στην Αθήνα αποφασισμένη να εξαντλήσει την αυστηρότητά της έτσι ώστε να μην επαναληφθούν τακτικές «αιφνιδιαστικής διαπραγμάτευσης» όπως εκείνη που επιχείρησε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης σε συνεννόηση με τον Πρωθυπουργό.
Μετά τον επαχθή «κεφαλικό φόρο» επί των ακινήτων και τις δεσμεύσεις περί μειώσεων αποδοχών και απολύσεων (διά της εφεδρείας…) δημοσίων υπαλλήλων, η έκτη δόση δεν κινδυνεύει – ιδίως όταν η Ευρώπη απειλείται με γενίκευση της κρίσης. Δεν αποκλείεται ωστόσο, σε περίπτωση που η άμεση εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου κριθεί ανέφικτη λόγω της γραφειοκρατίας, οι υπεσχημένες νέες μειώσεις ύψους 2 δισ. ευρώ να αντικατασταθούν «εν ψυχρώ» από την επιβολή οριζόντιων περικοπών. Εξίσου πιθανή θεωρείται η ενσωμάτωση στο αναθεωρημένο μνημόνιο «οδικού χάρτη» με δεσμευτικές ημερομηνίες για την αποκρατικοποίηση δημοσίων επιχειρήσεων.
Η τρόικα ενδέχεται να επιμείνει στην ψήφιση όλων των μέτρων, συμπεριλαμβανομένου του προϋπολογισμού του 2012, προτού εγκρίνει την εκταμίευση των 8 δισεκατομμυρίων ευρώ διαμορφώνοντας ένα ασφυκτικό πολιτικό κλίμα. Ωστόσο, η εκτόξευση της ανεργίας και η μείωση των αποδοχών θα τροφοδοτήσουν τον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Ο «κεφαλικός φόρος» θα εισπραχθεί, αλλά αναμένεται να «αφαιρεθεί» από την (ήδη λυμφατική) κατανάλωση και από άλλες οφειλές προς το κράτος που θα συσσωρευτούν απλήρωτες. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι προεξοφλούν ότι τα κρατικά έσοδα θα συρρικνωθούν πέραν των αναθεωρημένων προβλέψεων και η ύφεση θα αποδειχθεί μεγαλύτερη εκείνης που αναμένει η τρόικα αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επιβάλει νέα μέτρα (!) κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης του Δεκεμβρίου για την έβδομη δόση. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο προϋπολογισμός του 2012 εκπονείται με την παραδοχή ότι η ύφεση θα κινηθεί κοντά στο 2,5% του ΑΕΠ, ποσοστό που θεωρείται ότι στηρίζεται σε μια εξωπραγματική αισιοδοξία, αν ληφθεί υπόψη η τοξική επίδραση των νέων μέτρων στην οικονομία και η ύφεση του 2011 η οποία τείνει να ξεπεράσει κατά πολύ το επίσημο 5,5%. Σε περίπτωση όμως που η παραδοχή για την ύφεση του 2012 καταστεί περισσότερο «ρεαλιστική» θα καταδειχθεί αμέσως ότι ακόμη και τα σημερινά μέτρασοκ είναι ανεπαρκή. Κατά συνέπεια η «αποκάλυψη» συμφέρει όλους να γίνει αργότερα. Το συμπέρασμα πολλών είναι ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και η τρόικα έχουν χάσει τον έλεγχο της προσπάθειας δημοσιονομικής σταθεροποίησης.
Υπό αυτές τις συνθήκες αναμένεται να συγκλίνουν εξωτερικές και εσωτερικές πιέσεις για την «επανεκκίνηση της συναίνεσης» με στόχο μια συντεταγμένη (και καλύτερα οργανωμένη) αναδιαπραγμάτευση των όρων του προγράμματος, είτε πριν είτε μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού. Ωστόσο, με τον κ. Αντ. Σαμαρά να αποκλείει κατηγορηματικά συναίνεση χωρίς εκλογές, θεωρείται πιθανή από πολιτικούς και των δύο παρατάξεων η προκήρυξη εκλογών για τον Νοέμβριο προτού εμφανιστεί το νέο αδιέξοδο του Δεκεμβρίου. Αλλοι πολιτικοί ωστόσο εκτιμούν ότι η κυβέρνηση είναι εγκλωβισμένη στην εξουσία (!) αναμένοντας το «τυχαίο γεγονός» που θα σφραγίσει τις εξελίξεις. Επισημαίνουν ότι η ευθύνη της προκήρυξης πρόωρων εκλογών, με όλες τις αβεβαιότητες που μια τέτοια απόφαση περικλείει, είναι πολύ μεγάλη και δεν θα ληφθεί από τον κ. Γ.Παπανδρέου αφενός γιατί γνωρίζει ότι έχουν πληγεί όλες οι κοινωνικές συμμαχίες του ΠαΣοΚ και αφετέρου διότι η προεκλογική εκστρατεία θα συνέπιπτε με τις κρίσιμες εβδομάδες κατά τις οποίες θα κριθεί η εφαρμογή των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου.
Μέσα στο περιβάλλον αυτό κρίνεται θετικό το γεγονός ότι σύμφωνα με ανώτατες κυβερνητικές πηγές οι πιθανότητες να προχωρήσει η ανταλλαγή ομολόγων (ΡSΙ) βρίσκεται πάνω από 50% έστω και αν, λόγω του ευρωπαϊκού κλίματος, δεν αποκλείεται να καθυστερήσει πέραν του Οκτωβρίου. Η συμφωνία δεν είναι πανάκεια εφόσον ολόκληρο το ελληνικό χρέος θα μετατοπιστεί από το ελληνικό στο αγγλικό νομικό πλαίσιο και δεν θα είναι πλέον εφικτό να τεθεί υπό αναδιάρθρωση με ελληνική απόφαση. Αυτό σημαίνει ότι οι δανειστές, διά του ελέγχου του χρέους, πρακτικώς θα ελέγχουν τα πάντα στην Ελλάδα για δεκαετίες.
Η διακοπή κάθε χρηματοδότησης έτσι ώστε να υποχρεωθεί η Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη θεωρείται εκτός πραγματικότητας καθώς αναμένεται να προκαλέσει απόσυρση καταθέσεων από τραπεζικά συστήματα άλλων υποψήφιων προς αποχώρηση χωρών της ευρωζώνης εκτοξεύοντας σε αστρονομικά ύψη το κόστος διατήρησης του ευρωσυστήματος. Κατά συνέπεια η κρίση της ευρωζώνης διασφαλίζει τη θέση της Ελλάδας σε αυτήν, αλλά η αποτυχία στην υλοποίηση θεμελιωδών απαιτήσεων του προγράμματος έχει αφαιρέσει από την κυβέρνηση τη δυνατότητα αποτελεσματικών διαπραγματεύσεων για τη ζωτική επιμήκυνση του απαιτούμενου χρόνου για τη σταθεροποίηση. Η επιδείνωση των συνθηκών καθιστά πιθανή μια έκτακτη σύνοδο κορυφής για την περαιτέρω ενίσχυση του Προσωρινού Μηχανισμού έτσι ώστε αυτός, σε συνδυασμό με την ΕΚΤ, να υποστηρίξει τις τράπεζες και τα κράτη της ευρωζώνης. «Η δυναμική της κρίσης και η δυναμική της πολιτικής ενοποίησης οδηγούν σε ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών με αρμοδιότητες στη φορολογία, στις δαπάνες και στον δανεισμό» προβλέπει ο νομικός σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην ευρωβουλευτής κ. Γ.Ζαββός.
Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου δρομολόγησε την (ως τότε «απαγορευμένη») πρώτη αναδιάρθρωση κρατικού χρέους στην ευρωζώνη. Οπως επισήμανε ότι θα γινόταν το «Βήμα της Κυριακής» στις 24 Ιουλίου, οι αγορές κινήθηκαν προς την προείσπραξη του κόστους της ελληνικής και άλλων πιθανών αναδιαρθρώσεων μέσω της αύξησης του κόστους δανεισμού χωρών όπως η Ιταλία. Οι χώρες όπως η Ιταλία «αντιδρούν» με έκτακτα προγράμματα λιτότητας, τα οποία «εξασφαλίζουν ύφεση» και ως εκ τούτου αυξάνουν τις δυσκολίες για την οικονομία και τις τράπεζες οι οποίες για να περιορίσουν τις ζημιές δανείζουν ακριβότερα τις χώρες «τρώγοντας» τις εξοικονομήσεις που προκύπτουν από τα προγράμματα λιτότητας!
Κατά συνέπεια η 21η Ιουλίου επιδείνωσε το χρηματοοικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο πρέπει να εφαρμοστούν οι αποφάσεις της. Σύμφωνα με την εμπιστευτική έκθεση της Κομισιόν προς το Εurogroup που εστάλη στους υπουργούς Οικονομικών λίγο πριν από τη συνεδρίαση της Παρασκευής και η οποία περιήλθε σε γνώση του «Βήματος της Κυριακής», μετά την κρίση του 2008 οι ευρωπαϊκές τράπεζες υποχρεώθηκαν να αυξήσουν τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία τους και ως τέτοια στοιχεία θεωρήθηκαν τα κρατικά ομόλογα. Εξασφαλίστηκε έτσι η κάλυψη των διευρυμένων ελλειμμάτων των κρατών. Συσσωρεύτηκαν όμως κρατικά ομόλογα στο ευρωσύστημα τα οποία τις τελευταίες εβδομάδες σημειώνουν ανησυχητικές απώλειες. Αν αποτιμηθούν με τις τρέχουσες τιμές τους (mark to market) θα αναγκάσουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες να εγγράψουν ζημιές τουλάχιστον 200 δισεκατομμυρίων ευρώ με αποτέλεσμα να απαιτηθεί ισόποση ενίσχυση προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευσή τους. «Η κρίση έχει μεταδοθεί παντού» λέει ο καθηγητής Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Δικαίου και Αγορών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ κ. Αιμίλιος Αυγουλέας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
