«ΑΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ και η τρόικα συνεχίσουν να είναι τόσο επιθετικοί απέναντι στην Ελλάδα,θα την εξωθήσουν σε χρεοκοπία». Αυτό δηλώνει προς «Το Βήμα» ο καθηγητής του Κολούμπια της Νέας Υόρκης κ. Τζέφρι Σακς, σύμβουλος του πρωθυπουργού κ. Γ.Παπανδρέου και ειδικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Μπαν Κι Μουν. Ο διάσημος οικονομολόγος υποστηρίζει ότι «η Ελλάδα πρέπει να τραβήξει μια γραμμή και να πει ότι υπάρχουν όρια,δεν μπορούμε να καταστρέψουμε τη χώρα μας».– Επισκεφθήκατε την Αθήνα πριν από λίγες ημέρες και συναντήσατε τον Πρωθυπουργό. Πώς αποτιμάτε την κατάσταση και τι αποκομίσατε από τη συζήτηση με τον κ. Παπανδρέου;
«Η κατάσταση είναι δίχως αμφιβολία δραματική, σε σημαντικό βαθμό επειδή η συμφωνία της 21ης Ιουλίου, η οποία πιστεύω ότι είναι εφαρμόσιμη για την Ελλάδα, δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί από τους ευρωπαίους εταίρους σας. Η καθυστέρηση προκαλεί ανησυχία, διάφοροι εταίροι καταθέτουν αιτήματα. Η τρόικα θέτει νέες απαιτήσεις την ώρα που οι δυσκολίες συνεχίζονται. Είναι μια εξαιρετικά δύσκολη και ανησυχητική περίοδος γιατί η συμφωνία πρέπει να εφαρμοσθεί εγκαίρως, πριν η Ελλάδα ξεμείνει από κεφάλαια και πριν ο φαύλος κύκλος της οικονομίας καθορίσει την πορεία των εξελίξεων».
– Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι δεν θα δεχθεί συμμετοχή ιδιωτώνκάτω του 90% στο πρόγραμα ανταλλαγής ομολόγων. Τι θα συμβεί αν δεν φτάσουμε σε αυτό το ποσοστό, υπάρχει σχέδιο Β;
«Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (ΡSΙ) ήταν ένας όρος που επιβλήθηκε στην Ελλάδα κυρίως από τη Γερμανία. Είναι ευθύνη των ηγετών και των ρυθμιστικών αρχών στις αντισυμβαλλόμενες χώρες να εργαστούν με τους δικούς τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς ώστε να διασφαλίσουν ότι θα πετύχει. Είπαν στην Ελλάδα: “Αυτό θα πετύχει, αποδεχθείτε την πρόταση και θα δουλέψει”- ήταν μια πρόταση που παραδόθηκε έτοιμη στην ελληνική πλευρά. Με αυτή την έννοια πιστεύω ότι η ευθύνη βρίσκεται στην πλευρά της Ευρώπης. Αν υπάρξει απόκλιση από τον ποσοτικό στόχο, η εντύπωσή μου είναι ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕFSF) θα καλύψει τη διαφορά. Δεν είναι ευθύνη της Ελλάδας να φτάσει το 90%».
– Επανήλθαν φήμες, απόψεις και αναλύσεις περί ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας και εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Κινδυνεύουμε περισσότερο τώρα; «Πιστεύω ότι τώρα ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από όσο διαφαινόταν την 21η Ιουλίου. Οχι εξαιτίας των ενεργειών της Ελλάδας, οι οποίες υπήρξαν πολύ έντιμες και πολύ συγκεκριμένες, αλλά σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των περιπλοκών από την υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία ακολουθεί χρονοβόρες διαδικασίες. Οι διαδικασίες διαταράχθηκαν από ανεύθυνες δηλώσεις ανώτερων αξιωματούχων, οι οποίοι έκαναν εικασίες με βάση τα δυσμενέστερα σενάρια. Γερμανοί πολιτικοί και ανώτεροι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μιλούν και δημιουργούν και άλλο θόρυβο, ενώ αυτό το οποίο θα περίμενε κάποιος από τους υπεύθυνους πολιτικούς θα ήταν να εργαστούν για την εφαρμογή της συμφωνίας».
– Εκτιμάτε ότι η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να εφαρμόσει τις διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες της ζητούνται;
«Οταν μια κυβέρνηση είναι στον σωστό δρόμο με την πλάτη στον τοίχο, τότε περιμένεις από τους εταίρους της να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα και να ενεργήσουν ανάλογα. Δεν το βλέπω αυτό τη δεδομένη στιγμή. Αν οι Γερμανοί και η τρόικα συνεχίσουν να είναι τόσο επιθετικοί απέναντι στην Ελλάδα, θα την εξωθήσουν σε χρεοκοπία. Οχι γιατί είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας ή της Ευρώπης, αλλά γιατί οι εταίροι της Ελλάδας αγνοούν ηθελημένα την πραγματικότητα. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί, αλλά είμαστε ορισμένα βήματα πιο κοντά απ΄ ό,τι την 21η Ιουλίου. Πραγματικά δυσανασχετώ με τη στάση της Ευρώπης που πιέζει την Ελλάδα τόσο κοντά στην άκρη του γκρεμού, όταν η Ελλάδα έχει κάνει αυτά που μπορεί από την πλευρά της και η Ευρώπη δεν τα έχει κάνει. Οταν θα έχει κάνει όσα πρέπει από την πλευρά της, τότε πρέπει να πιέσει την Ελλάδα να εκτελέσει το δικό της μέρος της συμφωνίας».
– Ναι,αλλά η Ελλάδα άνοιξε τις τελευταίες ημέρες αυτή την πολιτική συζήτηση και η απάντηση ήταν ότι βρίσκεται εκτός στόχων. Βλέπετε κίνδυνο αποσταθεροποίησης μετά τις τελευταίες εξελίξεις;
«Σε μια κρίση όπως αυτή πιστεύω ότι η κυβέρνηση πρέπει να μιλήσει με καθαρότητα, αποφασιστικότητα και ειλικρίνεια σε όλα τα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. Και να πει ότι κάνουμε αυτά που συμφωνήσαμε, αλλά η κατάσταση σφίγγει όχι μόνον τον δικό μας λαιμό αλλά όλων αυτή τη στιγμή. Και ότι αυτό είναι πέρα από τον έλεγχό μας, γιατί εμείς αποτελούμε απλώς ένα τμήμα μιας περιφερειακής κρίσης, η οποία βάθυνε σημαντικά τους δύο τελευταίους μήνες. Εχετε δίκιο ότι θέσατε το επιχείρημα αλλά δεν εισακούστηκε. Μην τα παρατάτε, γιατί χρειάζεται χρόνο για να ακουστεί κάποιος. Εχω δει τέτοιες κρίσεις πολλές φορές. Μερικές φορές δεν έχουν καλό τέλος. Αλλά μερικές φορές αυτό που χρειάζεται είναι να επαναλαμβάνεις το μήνυμα ξανά, και ξανά, και ξανά. Οταν το μήνυμα δεν εισακούεται, μην τα παρατάς, γιατί πρέπει να ακουστεί και η Ευρώπη χρειάζεται να ανοίξει τα μάτια της».
– Τι θα γίνει αν η κυβέρνηση οδηγηθεί από τους εταίρους της σε νέα μέτρα που θα προκαλέσουν μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις;
«Τότε οι επιπτώσεις για την Ελλάδα θα είναι τεράστιες. Και πιστεύω ότι οι επιπτώσεις για την Ευρώπη και τον κόσμο θα είναι τεράστιες. Τουλάχιστον ωσότου συμβεί αυτό, αντί να κάνουμε εικασίες, πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να το πολεμήσουμε».
Ο Τζέφρι Σακς κρούει των κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο εφαρμογής (αυτο)καταστροφικών μέτρων υπό την πίεση της τρόικας. Φέρνει ως παράδειγμα τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1919-1933), όταν η πίεση των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου προς τη Γερμανία για πολεμικές επανορθώσεις οδήγησε σε ασφυκτική λιτότητα, εκρηκτική ανεργία και ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, συνθήκες που ευνόησαν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
«Δεν πιστεύω ότι μπορεί κανείς να προχωρά με απαιτήσεις που είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν. Υπάρχουν όρια. Αυτό δεν είναι δικαιολογία για να μη δράσει η Ελλάδα. Η Ελλάδα πρέπει να δράσει, προφανώς πρέπει να λάβει κάποια μέτρα, να εφαρμόσει αυτά που υποσχέθηκε, αλλά δεν μπορούν να της ζητούν το αδύνατο. Αλλά η Ελλάδα δεν πρέπει να προσπαθήσει να αποδείξει στους εταίρους της ότι αυτό που της ζητούν είναι αδύνατο επιχειρώντας να εφαρμόσει φοβερά πράγματα που θα οδηγήσουν σε έκρηξη. Υπάρχει μια αναλογία που δεν αρέσει σε κανέναν. Και την επικαλούμαι με κάποια ταραχή. Αλλά υπάρχει σε αυτήν ένα μάθημα. Οταν η Γερμανία βρισκόταν στη μεγάλη ύφεση και αντιμετώπιζε τα αιτήματα για πολεμικές επανορθώσεις, ο καγκελάριος Μπρούνινγκ ήθελε να αποδείξει στους πιστωτές πόσο καταστρεπτικές ήταν οι συμβουλές τους, δείχνοντάς τους πόσο φοβερή μπορεί να γίνει η λιτότητα. Εφάρμοσε ένα τόσο βαρύ πρόγραμμα λιτότητας που κλόνισε την ίδια τη Δημοκρατία με καταστρεπτικές συνέπειες. Δεν πιστεύω ότι η Ελλάδα πρέπει να σηκώσει τα χέρια ψηλά και να πει “δεν μας καταλαβαίνουν, ας κάνουμε ό,τι μας λένε και θα δουν τα αποτελέσματα”. Είναι υπερβολικά επικίνδυνο. Η Ελλάδα πρέπει να πει “Οχι. Ως εδώ και μη παρέκει. Αν μας πιέσετε περισσότερο θα οδηγηθούμε σε χρεοκοπία και δεν θα ωφελήσει κανέναν”. Αν η Ελλάδα απλώς σήκωνε τα χέρια ψηλά και έλεγε “χρεοκοπούμε” το κόστος κατά τη γνώμη μου θα ήταν καταστρεπτικό. Πρέπει να τραβήξει μια γραμμή και να πει ότι “υπάρχουν όρια, γιατί δεν μπορούμε να καταστρέψουμε τη χώρα μας”».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
