«Έφυγε» τα ξημερώματα της Κυριακής από τη ζωή, σε ηλικία 87 ετών, ο ιστορικός ηγέτης της ανανεωτικής αριστεράς, Λεωνίδας Κύρκος. Υπήρξε ο «μεγάλος αιρετικός» του χώρου της παραδοσιακής αριστεράς, υπέρμαχος των ευρύτερων συγκλίσεων και συναινέσεων, ευρωπαϊστής και μαχητής υπέρ των ιδεών του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Ρηξικέλευθο πνεύμα, καινοτόμος, πρωτοποριακός και ευαίσθητος, σημάδεψε με τις πολιτικές παρεμβάσεις του την πολιτική ζωή του τόπου, ενώ υπήρξε πρωτεργάτης της ιστορικής συνεύρεσης του ’89 μεταξύ (ενιαίου) Συνασπισμού και ΝΔ για την συγκρότηση της (συγ)κυβέρνησης Τζαννετάκη.
Γεννημένος στο Ηράκλειο της Κρήτης τον Οκτώβριο του 1924, ήταν γόνος του πολιτικού Μιχαήλ Κύρκου εκ των συνιδρυτών της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, ΕΔΑ (1951) εκ μέρους του Δημοκρατικού Ριζοσπαστικού Κόμματος. Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών χωρίς όμως να ολοκληρώσει ποτέ τις σπουδές του λόγω των πολιτικών διώξεων που υπέστη, ενώ την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου φυλακίστηκε το 1946 και το 1948.
Το 1949 καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά η απόφαση του Εκτάκτου Στρατοδικείου δεν εκτελέστηκε λόγω των μεγάλων διεθνών αντιδράσεων καθώς μεταξύ των καταδικασθέντων ήταν και ο Μανόλης Γλέζος. Ο Κύρκος αποφυλακίσθηκε το 1953 και για κάποια χρόνια δραστηριοποιήθηκε στην εφημερίδα της ΕΔΑ, την «Αυγή» αρχικά ως συντάκτης και αργότερα ως διευθυντής της από το 1958 έως το 1961.
Είναι η χρονιά που εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής με την ΕΔΑ, ενώ θα επανεκλεγεί το 1963 και το 1964. Κατά την διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 (12η Ολομέλεια) ήταν φυλακισμένος, αλλά συντάχθηκε με τους λεγόμενους «αναθεωρητές» που αποσχίστηκαν από το κόμμα. Έμεινε στη φυλακή πέντε χρόνια ενώ μετά την μεταπολίτευση εκλέχτηκε βουλευτής το 1974 (με την Ενιαία Αριστερά) και το 1977 με το ΚΚΕ Εσωτερικού, όπως και ευρωβουλευτής του το 1981 και το 1985. Εξέφρασε τις ιδέες του ευρωκομμουνισμού στην Ελλάδα και ηγήθηκε του ΚΚΕ Εσωτερικού μέχρι τον Απρίλιο του 1987, οπότε το κόμμα αυτό διασπάστηκε και μετεξελίχθηκε στην Ελληνική Αριστερά (Ε.ΑΡ.) της οποίας εξελέγη πρόεδρος.
Είχαν διατυπωθεί τέσσερις πλατφόρμες για το μέλλον του ΚΚΕ Εσωτερικού. Μεταξύ αυτών η μια του Λεωνίδα Κύρκου επεδίωκε την υπέρβαση σε ένα μη κομμουνιστικού χαρακτήρα κόμμα της Αριστεράς, ενώ η άποψη που υποστηρίχθηκε από τον Γιάννη Μπανιά και τον Μπάμπη Δρακόπουλο υποστήριζε την διατήρηση του χαρακτήρα του ΚΚΕ Εσωτερικού μέσα από την ριζοσπαστικοποίησή του. Στο συνέδριο του 1986 υπερίσχυσαν οι ιδέες του Κύρκου ο οποίος μαζί με πλειάδα στελεχών όπως οι Φ. Κουβέλης, Π. Κουναλάκης, Δ. Παπαδημούλης, Στ. Πιτσιόρλας κ.ά. ξεκίνησαν το περιπετειώδες «ταξίδι» της ΕΑΡ.
Το 1989 και μετά από ένα μεγάλο παρασκήνιο διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων έγινε το ανέφικτο μέχρι τότε, λόγω των «εμφυλιοπολεμικών» σχέσεων που επικρατούσαν με το ΚΚΕ: η υπογραφή του κοινού πορίσματος ανάμεσα στα δυο κόμματα, με το οποίο άνοιγε ο δρόμος για την συγκρότηση του Συνασπισμού. Λεωνίδας Κύρκος και Χαρίλαος Φλωράκης, υπήρξαν οι πρωταγωνιστές του «ιστορικού συμβιβασμού» του 1989 με επιστέγασμα την συγκυβέρνηση με την ΝΔ υπό τον πρωθυπουργία του Τζανή Τζαννετάκη.
Ο εκλιπών εξελέγη βουλευτής με τον Συνασπισμό στις εκλογές του 1989 μέχρι και του 1993. Είχε προηγηθεί το 1991 η αποχώρηση του ΚΚΕ από τον ΣΥΝ, ενώ αργότερα ο Λεωνίδας Κύρκος αποστασιοποιήθηκε σταδιακά, αν και πάντα υποστήριζε τον ΣΥΝ προβάλλοντας ωστόσο τις ενστάσεις του και κυρίως τις απόψεις του για διάλογο και σύγκλιση με το ΠαΣοΚ. Αν και δέχθηκε σφοδρή κριτική για την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο, ο ίδιος πάντα δήλωνε ότι ήταν εναντίον αυτής της απόφασης στην οποία συνήργησε ο ενιαίος Συνασπισμός, ενώ παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζε εδώ και χρόνια δεν έχανε την ευκαιρία μέσω των βιβλίων του ή των παρεμβάσεών του να δηλώνει «παρών» στις εξελίξεις.
To 2000 ήταν υποψήφιος του ΣΥΝ για την ανάδειξη του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Όταν ιδρύθηκε η Δημοκρατική Αριστερά με επιστολή του δήλωσε την υποστήριξή του.
Η κηδεία του θα γίνει την Τετάρτη στις 5.00 το απόγευμα στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο πολιτικός κόσμος για τον Λεωνίδα Κύρκο
Κάρολος Παπούλιας
«Ο Λεωνίδας Κύρκος υπήρξε μια ιστορική πολιτική προσωπικότητα της χώρας που αφιέρωσε τη ζωή του στην εμπέδωση των δημοκρατικών ιδεωδών και της σταθερότητας του κοινοβουλευτισμού… Θα τον θυμόμαστε για το ανανεωτικό του πνεύμα και για την ακρίβεια του λόγου του σε μια πορεία που χαρακτηρίστηκε από συνέπεια και γνήσιο πολιτικό πάθος».
Γιώργος Α. Παπανδρέου
«Ο Λεωνίδας Κύρκος υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της Αριστεράς στην Ελλάδα. Αγωνιστής της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Πρωτοπόρος εκφραστής των ανανεωτικών ιδεών. Οραματιστής μιας ενωμένης Ευρώπης της προόδου και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Συνέδεσε την πορεία του με την πορεία της ανανεωτικής Αριστεράς. Υπήρξε ιστορικός ηγέτης της. Δεν σταμάτησε ποτέ να αναζητά νέους δρόμους, πιστεύοντας πάντα ότι η Αριστερά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την απόρριψη του δογματισμού, με ειρηνικές μορφές αγώνων, που σέβονται και αναδεικνύουν την δημοκρατία και τον διάλογο. Με την συνεπή στις αρχές του στάση και δράση, με το ήθος του, έγραψε τη δική του ιστορία στην πολιτική ζωή του τόπου και πρωταγωνίστησε σε σημαντικές στιγμές του δημόσιου βίου. Μέχρι την τελευταία στιγμή, με την παρουσία του και τις πρωτοβουλίες του, παρέμεινε στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για να αλλάξει η Ελλάδα, να ανανεώνεται συνεχώς η Αριστερά. Με τον Λεωνίδα Κύρκο μας συνέδεε μια ειλικρινής φιλία. Είχα τη χαρά μέχρι πρόσφατα να συνομιλώ μαζί του. Οι προσωπικές μας απόψεις δεν στάθηκαν ποτέ εμπόδιο στις κοινές μας αγωνίες. Η θλίψη μου για την απώλειά του είναι μεγάλη. Στην οικογένειά του και τους συντρόφους του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια.
Φ. Πετσάλνικος:
«Εκφράζω την βαθύτατη θλίψη μου για την απώλεια του Λεωνίδα Κύρκου, μιας εξέχουσας προσωπικότητας της πολιτικής, που σημάδεψε με τη δράση του την πορεία του τόπου.
Στη μακρά πολιτική σταδιοδρομία του αναδείχτηκε, μέσα από τους αγώνες και τις προοδευτικές ιδέες του, σε ιστορικό ηγέτη της Αριστεράς, υπηρετώντας με μαχητικότητα την Ελευθερία, τη Δημοκρατία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Οι αλλεπάλληλες θητείες του ως μέλους του Ελληνικού, αλλά και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποτελούν περίτρανη απόδειξη της ευρείας αναγνώρισης των αγώνων του. Πολιτικός μιας άλλης γενιάς, αποτελεί με την αστείρευτη αγωνιστικότητά του και τη νηφάλια φωνή του έμπνευση για κάθε σύγχρονο πολιτικό.
Εκφράζω τα θερμά συλλυπητήρια μου στους οικείους και στους συναγωνιστές του».
Κωνσταντίνος Μητσοτάκης:
«Ο Λεωνίδας Κύρκος ήταν από τους τελευταίους εναπομείναντες της ηρωϊκής και άτυχης γενιάς που έζησε όλες τις περιπέτειες και τις δυσκολίες του λαού μας από τη μεταξική δικτατορία μέχρι τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Ήταν πάντοτε μαχητής στην πρώτη γραμμή των αγώνων του λαού για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την πρόοδο και τον χαρακτήριζε δημοκρατικό ήθος, απόλυτη εντιμότητα, σταθερότητα στις απόψεις και πολιτικό θάρρος το οποίο εκδήλωσε από την εποχή της αντίστασης κατά της γερμανικής κατοχής αλλά και όλη την πολιτικού του πορεία.
Ο Λεωνίδας Κύρκος ήταν πνεύμα ανοικτό, χωρίς αγκυλώσεις, έβλεπε μακριά και προπαντός υπήρξε από τους πολιτικούς που με πράξεις έβαζε το εθνικό συμφέρον υπεράνω του κομματικού. Η απώλειά του είναι μεγάλη για το δημόσιο βίο και εκφράζω την οδύνη γι’ αυτήν. Απευθύνω θερμά συλλυπητήρια προς την οικογένειά του, τους οικείους του και τους φίλους του», κατέληξε στη δήλωσή του ο πρώην πρωθυπουργός».
Αλέξης Τσίπρας:
«Με συγκίνηση και οδύνη πληροφορήθηκα την είδηση του θανάτου του Λεωνίδα Κύρκου. Η Ελλάδα σιγά – σιγά αδειάζει από την δρακογενιά της. Τη γενιά που δεν λύγισε μπροστά στις θανατικές καταδίκες και έδωσε την μεγάλη μάχη για ελευθερία, ανεξαρτησία και κοινωνική απελευθέρωση. Ο Λεωνίδας Κύρκος εκπροσώπησε επάξια αυτή τη γενιά, περπάτησε μαζί της στον πολυτάραχο 20ο αιώνα, δίνοντας όλο του το είναι για τη προκοπή αυτού του τόπου, τη κοινωνική δικαιοσύνη, το δημοκρατικό σοσιαλισμό.
Στάθηκε με θάρρος και όρθιος μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα και στα στρατοδικεία, μετατρέποντας την απολογία του σε κατηγορητήριο, εκπροσωπώντας όλους και όλες που έδιναν την μάχη ενάντια σε κατακτητές, φασιστικά καθεστώτα και ξενοκίνητες δικτατορίες.
Μετά την μεταπολίτευση ο Λεωνίδας έβαλε ένα μεγάλο στοίχημα: την ενότητα και την κοινή δράση όλων των δυνάμεων της Αριστεράς. Η επιτυχία της δημιουργίας της Ενωμένης Αριστεράς το 1974 και του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου το 1989, ήταν και δικό του έργο. Αποχαιρετάμε τον ακούραστο αγωνιστή, τον μαχητή του δημοκρατικού σοσιαλισμού, με την δέσμευση για νέους, μεγάλους και μικρούς αγώνες, στις δύσκολες εποχές που ζούμε. Καλό ταξίδι σύντροφε Λεωνίδα».
Φώτης Κουβέλης:
«Έφυγε τα ξημερώματα από τη ζωή ο αγαπημένος μας σύντροφος Λεωνίδας Κύρκος. Ιστορικός ηγέτης της Αριστεράς, σπουδαίος Έλληνας, ξεχωριστός άνθρωπος.
Με την πολιτική του δράση, την αγωνιστική του διαδρομή, την τολμηρή πολιτική του σκέψη και το προσωπικό παράδειγμα ζωής, σημάδεψε για δεκαετίες την ελληνική πολιτική σκηνή και την ιστορία της Αριστεράς στην πατρίδα μας. Το πάθος του για την ανανέωση του Αριστερού κινήματος υπήρξε για όλους μας ένα μόνιμο και συνεχές μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας.
Αντίο ακριβέ μας σύντροφε».
Ντόρα Μπακογιάννη:
«Ο Λεωνίδας Κύρκος ως ιστορικός ηγέτης της Αριστεράς στην Ελλάδα έγραψε ιστορία στον τόπο. Οικοδόμησε μια Αριστερά πιο σύγχρονη, πιο δημοκρατική, πιο ανοικτή στα νέα ρεύματα και μπόρεσε να την οδηγήσει να παρακολουθήσει τις αλλαγές στην Ενωμένη Ευρώπη.
Ήταν άνθρωπος δημιουργικός και ανεξάρτητος, πνεύμα ελεύθερο και γνήσια δημοκρατικό. Ο Λεωνίδας Κύρκος με την εντιμότητα και το ήθος που τον διέκρινε, την ανθρωπιά και την καλοσύνη του, τη μαχητικότητα και την πίστη στις ιδέες του, είναι ένα παράδειγμα πολιτικού προς μίμηση όχι μόνο από την Αριστερά, αλλά απ’ όλον τον πολιτικό κόσμο. Για μένα υπήρξε πολύτιμη η προσωπική σχέση που είχαμε, τον αποχαιρετώ με αγάπη και εκφράζω στην οικογένεια του, στους οικείους και φίλους του θερμά συλλυπητήρια».
Οικολόγοι Πράσινοι: «Υπήρξε υπόδειγμα εντιμότητας και συνέπειας και σηματοδότησε με τη στάση του τη γενιά του. Άνθρωποι σαν τον εκλιπόντα, που θυσίασαν το ατομικό τους συμφέρον για καλό του κοινωνικού συνόλου, δείχνουν την αναγκαία στάση για να ξεφύγει η χώρα μας από το φαύλο κύκλο της διαφθοράς και της κρίσης».
