«Θα δώσουμε τη μάχη ως το τέλος» έλεγε την περασμένη εβδομάδα κορυφαίος τραπεζίτης παρακολουθώντας στις οθόνες του υπολογιστή του τις τιμές των τραπεζικών μετοχών να κατρακυλούν. Η δήλωση του υπουργού Οικονομικών και αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Ευ. Βενιζέλου ότι η κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών που θα προσφύγουν το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα γίνει με κοινές μετοχές, που σημαίνει την κρατικοποίησή τους, έφερε τους τραπεζίτες σε πορεία σύγκρουσης με την κυβέρνηση για τον έλεγχο των τραπεζικών ομίλων. Η κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να ενισχύσει τις τράπεζες αποκτώντας μετοχές και όχι απλώς να τις δανείσει, όπως συνέβαινε ως σήμερα, ενώ οι τραπεζίτες αναζητούν λύσεις για να αποφύγουν τον εναγκαλισμό με το κράτος. Για την κεφαλαιακή ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος υπολογίζεται ότι χρειάζονται συνολικά κεφάλαια περίπου 20 δισ. ευρώ, τα οποία οι μέτοχοι των τραπεζών δεν φαίνονται διατεθειμένοι να καλύψουν. Οι ανάγκες αυτές προέρχονται από το «haircut» 20% στα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, όπως προβλέπεται από τη συμμετοχή των τραπεζών στο δεύτερο πακέτο στήριξης της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον θα πρέπει να καλύψουν τα ανοίγματα που θα προκύψουν από τους ελέγχους της ΒlackRock στα δάνειά τους.
Η αμερικανική εταιρεία, η οποία επελέγη από την Τράπεζα της Ελλάδος, θα «ξεσκονίσει» τις χορηγήσεις των τραπεζών εφαρμόζοντας αυστηρά κριτήρια. Η διαδικασία αυτή εκτιμάται ότι θα υποχρεώσει τα πιστωτικά ιδρύματα να πάρουν αυξημένες προβλέψεις για επισφαλή δάνεια. Αυτό σημαίνει επιπλέον κεφάλαια. Το πόσα ακριβώς θα χρειαστούν, όπως σημειώνουν τραπεζικές πηγές, «παραμένει άγνωστο καθώς η ΒlackRock δεν έχει γνωστοποιήσει τη μέθοδο που θα εφαρμόσει».
Οι τραπεζίτες θεωρούν ότι η κυβέρνηση επιλέγοντας ύστερα από εισήγηση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλου το σενάριο της βίαιης προσαρμογής- και ο τρόπος που αυτό επικοινωνήθηκε- προκάλεσε την κατάρρευση των τραπεζικών μετοχών. «Είναι μια αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία» έλεγε την περασμένη εβδομάδα τραπεζίτης. Οπως εξηγούσε, «όλα τα σενάρια που ακούγονταν ότι οι ιδιώτες δεν θα συμμετέχουν στην ανταλλαγή ομολόγων και οι έλεγχοι της ΒlackRock θα βγάλουν σκελετούς, τελικά οδήγησαν στην κατάρρευση των μετοχών χωρίς τίποτε από αυτά να έχει συμβεί».
Πράγματι, η αγορά προεξοφλεί, όπως προκύπτει και από δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο, ότι η συμφωνία της 21ης Ιουλίου δεν θα υλοποιηθεί λόγω της περιορισμένης συμμετοχής των ιδιωτών επενδυτών, και οι επισφάλειες των τραπεζών εξαιτίας της παρατεταμένης ύφεσης και της υψηλής ανεργίας θα αυξηθούν το επόμενο διάστημα σε μη διαχειρίσιμα επίπεδα. «Αυτό αντανακλούν οι τιμές των τραπεζικών μετοχών» σημειώνουν οι ίδιες πηγές και επισημαίνουν το γεγονός ότι «η Εθνική κοστολογείται στο Χρηματιστήριο 2,8 δισ. ευρώ όταν μόνο η θυγατρική της στην Τουρκία Finansbank αξίζει περίπου 5 δισ. ευρώ».
Με τις τιμές των μετοχών να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και την κυβέρνηση να σκληραίνει τη στάση της οι τράπεζες έχουν τρεις επιλογές.
Πρώτον, να προχωρήσουν σε μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου με λεφτά που θα βάλουν οι ίδιοι οι σημερινοί μέτοχοι. Αυτό θεωρείται σχεδόν αδύνατον, διότι ακόμη και αν οι μέτοχοι ήταν διατεθειμένοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη, η απαξίωση των τραπεζικών μετοχών έχει καταστήσει αδύνατη την πραγματοποίηση μεγάλων αυξήσεων.
Δεύτερον, να καλύψει την αύξηση το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, δηλαδή το κράτος. Στην περίπτωση αυτή, όπως δήλωσε ο κ. Βενιζέλος, η αύξηση θα γίνει με έκδοση κοινών και όχι προνομιούχων μετοχών. Αυτό σημαίνει ότι το Ταμείο δεν θα δανείσει απλώς τις τράπεζες, όπως συνέβη στο προηγούμενο πακέτο μέσω προνομιούχων μετοχών, αλλά θα πάρει τον έλεγχο αποκτώντας κοινές μετοχές. Με τη διαδικασία αυτή η περιουσία των μετόχων θα εκμηδενιστεί, ενώ μέρος ή ακόμη και ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα θα περάσει στα χέρια του κράτους και της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεν έχει άλλη επιλογή, αφού το αναθεωρημένο μνημόνιο του περασμένου Μαΐου προβλέπει ρητά τη διαδικασία αυτή. Αλλωστε τα κεφάλαια ύψους 30 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τα οποία θα ενισχυθούν οι τράπεζες προέρχονται από τη βοήθεια της τρόικας. «Οι εταίροι πληρώνουν,οι εταίροι θέτουν και τους όρους» λένε στην κυβέρνηση.
Το μνημόνιο επίσης ορίζει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει μέσα σε 24 μήνες να πουλήσει με διεθνή διαγωνισμό τις κοινές μετοχές που θα κατέχει. Οι τραπεζίτες λένε ότι η διαδικασία αυτή είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει στον αφελληνισμό των ελληνικών τραπεζών. Δηλαδή ο έλεγχος των τραπεζών, των χρηματοδοτήσεων και της οικονομίας εν γένει να βρεθεί στο εξωτερικό.
Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι όσο διάστημα οι μετοχές παραμένουν στον έλεγχο του Δημοσίου υπάρχει ο κίνδυνος το τραπεζικό σύστημα «να γυρίσει 25 χρόνια πίσω» περνώντας στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης. «Ενα κρατικά ελεγχόμενο τραπεζικό σύστημα» λένε «μπορεί να οδηγήσει σε στάση πληρωμών εκ μέρους δανειοληπτών και να δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα στην οικονομία». Από την πλευρά της η κυβέρνηση διευκρινίζει ότι «δεν τίθεται θέμα δημόσιου χαρακτήρα» και πως τυχόν συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών «δεν θα γίνει σε βάρος του ιδιωτικού χαρακτήρα». Σε κάθε περίπτωση, οι τραπεζίτες περιμένουν το σχετικό νομοσχέδιο για την εφαρμογή όσων προβλέπονται στο μνημόνιο για να καθορίσουν τη στάση τους.
Η τρίτη επιλογή που έχουν οι τράπεζες είναι να ζητήσουν από μόνες τους την κάλυψη των μεγάλων αυξήσεων κεφαλαίου από ξένους τραπεζικούς ομίλους δίνοντας σε αυτούς και την πλειοψηφία. Ωστόσο και στην περίπτωση αυτή ελλοχεύει ο κίνδυνος αφελληνισμού του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.
Παρά την κατρακύλα των τιμών των μετοχών, επανέρχονται στο προσκήνιο οι τραπεζικοί γάμοι. Τραπεζικοί κύκλοι αναφέρουν ότι «όλοι κρατούν διαύλους επικοινωνίας με όλους». Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές τη Δευτέρα ανακοινώνεται η συγχώνευση της Αlpha Βank με τη Εurobank. Η συγχώνευση αυτή θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ιδιωτική ελληνική τράπεζα με ισχυρή παρουσία στις αγορές των Βαλκανίων και ιδιαίτερα στη Ρουμανία όπου οι δύο τράπεζες κατέχουν σημαντικά μερίδια μέσω των εκεί θυγατρικών τους.
Η κίνηση αυτή δυναμώνει τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο καθώς το νέο σχήμα, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών θα μπορέσει πιο εύκολα να αντλήσει πόρους από την αγορά για την κεφαλαιακή του ενίσχυση. Το deal αναμένεται να συνοδευτεί και από αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στην οποία δεν αποκλείεται οι υφιστάμενοι μέτοχοι να αυξήσουν τη συμμετοχή τους, όπως π.χ. το επενδυτικό κεφάλαιο του Κατάρ που συμμετέχει στην Αlpha.
Τα οφέλη
Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι δύο πλευρές έχουν μελετήσει τα δεδομένα και τις εκτιμήσεις για την επικείμενη επιβάρυνση κάθε τράπεζας από τους ελέγχους της Βlackrock, τις συνέργειες που θα προκύψουν, καθώς και τα περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να αξιοποιηθούν (πώληση θυγατρικών, διεθνών συμμετοχών, ακίνητης περιουσίας) ώστε να ενισχυθεί η κεφαλαιακή βάση τους. Οπως σημειώνουν τραπεζικοί κύκλοι, τα οφέλη που προκύπτουν από μια συγχώνευση αφορούν τις συνέργειες που θα δημιουργηθούν από τη συνένωση τραπεζών. Βέβαια, οι συγχωνεύσεις δεν λύνουν πλήρως το βασικό πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών που είναι η άντληση ρευστότητας, καθώς οι αγορές παραμένουν κλειστές για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες εξαρτώνται αποκλειστικά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Τράπεζα της Ελλάδος.
Οι απόψεις των τραπεζιτών ως προς τη χρησιμότητα των τραπεζικών γάμων στην παρούσα φάση ποικίλλουν. Αλλοι θεωρούν ότι μια τέτοια κίνηση θα βελτιώσει το κλίμα στην αγορά και θα σταματήσει τον κατήφορο των τραπεζικών μετοχών και την απαξίωση του Χρηματιστηρίου. Επιπλέον, το διευρυμένο μέγεθος της νέας τράπεζας διευκολύνει την ενεργοποίηση των μετόχων και την προσέλκυση επενδυτών σε περίπτωση αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου. Επίσης, οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι οι συνέργειες που προκύπτουν από μια συγχώνευση έχουν θετική απήχηση στα κεφάλαια της νέας τράπεζας και περιορίζουν τις κεφαλαιακές ανάγκες που έχουν αθροιστικά οι δύο τράπεζες. Βεβαίως σημειώνουν ότι εν όψει των ελέγχων της ΒlackRock, κανένας δεν είναι εύκολο να υπολογίσει το τι θα προκύψει από τον έλεγχο επειδή δεν είναι γνωστό το μοντέλο που θα εφαρμόσει ο διεθνής οίκος και μια συγχώνευση ενδεχομένως να δημιουργήσει εκπλήξεις στο μέλλον.
Πάντως για να έχει νόημα η συνένωση δύο τραπεζών προϋπόθεση είναι η επίτευξη οικονομιών κλίμακος. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να εξορθολογιστούν τα δίκτυα με κλείσιμο καταστημάτων σε περιοχές όπου υπάρχει αλληλοκάλυψη και ενδεχομένως άνοιγμα σε νέα σημεία και επίσης να συγχωνευθούν μια σειρά από υπηρεσίες, όπως το back office, το dealing room κτλ. Αυτό βέβαια σημαίνει μείωση προσωπικού με απολύσεις.
Οι 250 ελεγκτές της ΒlackRock που βρίσκονται στην Αθήνα σταδιακά αναλαμβάνουν δράση για τον έλεγχο των δανείων που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες.Μάλιστα θα επισκεφθούν και τις επιχειρήσεις που έχουν λάβει τις μεγάλες χορηγήσεις.Ο αντίκτυπος στην πραγματική οικονομία θεωρείται ότι θα είναι μεγάλος.Εκτιμάται ότι θα σταματήσει η ευελιξία στη χρηματοδότηση και πολλά δάνεια θα οδηγηθούν σε ρευστοποίηση των εγγυήσεων που έχουν δοθεί,με αποτέλεσμα να υποστούν σοβαρότατο κραδασμό ή διακοπή λειτουργίας σημαντικές επιχειρήσεις ή κλάδοι.Δηλαδή οι διευκολύνσεις προς μικρούς και μεγάλους επιχειρηματίες και ιδιώτες του τύπου «δώσε ό,τι μπορείς» για να φαίνεται πως εξυπηρετείται το δάνειο θα τελειώσουν.
– Οι τράπεζες θα χρειαστούν ενίσχυση 20-25 δισ.ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας – Σε αντάλλαγμα θα δώσουν μετοχές.Ετσι όμως το Δημόσιο θα αποκτήσει την πλειοψηφία!
-Το Δημόσιο αποκτώντας την πλειοψηφία θα μπορεί να ορίζει τις διοικήσεις και να βάζει πολιτικούς και φίλους του – Η κυβέρνηση θα μπορεί έτσι να ελέγχει τον δανεισμό των επιχειρήσεων- και των μέσων ενημέρωσης- δημιουργώντας τις προϋποθέσεις διαπλοκής – Τα δάνεια θα δίνονται με ρουσφετολογικά κριτήρια και οι οφειλέτες θα πάψουν να εξοφλούν,μια και οι τράπεζες θα γίνουν δημόσιες Ζητούν: να δώσουν σε αντάλλαγμα προνομιούχες μετοχές,όπως έκανε η κυβέρνηση της ΝΔ
– Δεν υπάρχει καμία άλλη δυνατότητα.Στο μνημόνιο ορίζεται ρητά ότι θα πρέπει να δοθούν μετοχές σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια – Δεν έχει καμία πρόθεση να αλλοιώσει τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών ή να ορίσει δική της διοίκηση – Αν θέλουν οι μέτοχοι να κρατήσουν την πλειοψηφία,τότε να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να δώσουν τα κεφάλαια που λείπουν
Καθώς οι τράπεζες αναμένεται να εγγράψουν στους ισολογισμούς τους ζημιές 5 δισ. ευρώ από τη συμμετοχή τους στο σχέδιο για την εθελοντική ανταλλαγή των ομολόγων- ενώ συμπεριλαμβανομένης της αποτύπωσης αυξημένων επισφαλειών μέσω της ΒlackRock, οι συνολικές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης του κλάδου εκτιμάται ότι μπορεί ακόμα και να ξεπεράσουν τα 20 δισ. ευρώ-, εύλογα ο τραπεζικός δείκτης σημείωσε την Παρασκευή ιστορικό χαμηλό σημειώνοντας απώλειες 87% από την περίοδο της τελευταίας εκλογικής αναμέτρησης και 93% από υψηλό της τελευταίας δεκαετίας.
Δεν είναι ξεκάθαρο το μέγεθος της κεφαλαιακής ενίσχυσης που θα χρειαστούν από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου και την αύξηση των επισφαλών δανείων, αναφέρουν διαχειριστές κεφαλαίων σημειώνοντας ότι, αν οι τράπεζες αναγκαστούν να κάνουν χρήση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, τότε οι μετοχές τους θα παραμείνουν στη «δίνη του κυκλώνα».
Ετσι, καθώς σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο οι όποιες απώλειες που θα εγγράψουν οι εγχώριες τράπεζες από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής ελληνικού χρέους θα καλυφθούν μέσω του υφιστάμενου Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο κλάδος σημειώνει απώλειες 4,5 δισ. ευρώ τον Αύγουστο και 9,5 δισ. ευρώ από την αρχή του έτους στο Χρηματιστήριο της Αθήνας. Οι επενδυτές φοβούνται ότι καθώς το Ταμείο θα αγοράζει κοινές μετοχές που θα εκδίδουν οι τράπεζες, το dilution που θα προκληθεί θα είναι εις βάρος των παλαιών μετόχων.
Αν η έλλειψη ρευστότητας στον ελληνικό τραπεζικό τομέα χειροτερέψει, οι τράπεζες θα αναγκαστούν να καταφύγουν στον έκτακτο μηχανισμό παροχής ρευστότητας (ΕLΑ) του ευρωσυστήματος. Ετσι, ορισμένοι επενδυτές φοβούνται ότι κάποιες τράπεζες ίσως καταλήξουν σε μερική «κρατικοποίηση», γεγονός που διασφαλίζει μεν την προστασία των καταθετών από κάθε ενδεχόμενο, αλλά αποτελεί απειλή για τους μετόχους. Στην αγορά λέγεται μάλιστα ότι ήδη κάποιες τράπεζες έκαναν χρήση του ΕLΑ αντλώντας κεφάλαια άνω των 5 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, στις απώλειες από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων ενδιαφέρον παρουσιάζει το κατά πόσον οι τράπεζες θα εγκαταλείψουν τη συντηρητική πολιτική τους στην καταγραφή επισφαλειών εν όψει των επερχόμενων tests από την ΒlackRock. Η βαθύτερη ύφεση (γύρω στο 5%-5,5%) κάνει εύλογη τη δραστική αύξηση των προβλέψεων, αφού τα επισφαλή δάνεια αναμένεται να αγγίξουν σύντομα το 15%. Μια άλλη παράμετρος που καθιστά επίσης επιφυλακτικούς τους επενδυτές είναι και η αποδοχή από μέρους γαλλικών τραπεζών του ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των θυγατρικών τους στην Ελλάδα κυμαίνονται στο 30%-40%.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
