ΒΕΡΟΛΙΝΟ Η Ελλάδα δεν θα αποφύγει το «κούρεμα». Σε αυτό συμφωνούν οι περισσότεροι οικονομολόγοι στον γερμανόφωνο χώρο. Χωρίς το περιβόητο «haircut», την αναδιάρθρωση του χρέους, λένε, η χώρα μας δεν πρόκειται να δει ξανά οικονομικά άσπρη μέρα. Μόνο που οι απόψεις για το «πώς» θα γίνει αυτό διίστανται. Ενα σοβαρό ρεύμα υποστηρίζει ότι η αναδιάρθρωση πρέπει να στηριχθεί κυρίως σε «κοινωνικές αγριότητες», ήτοι σε δραστικές περικοπές μισθών και σε συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, ενδεχομένως μάλιστα και στην προσωρινή αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη.
Ενα δεύτερο ρεύμα προτείνει, αντίθετα, οι χαμένοι από το «κούρεμα» να είναι εκείνοι που έβγαζαν και βγάζουν ακόμα αμύθητα κέρδη από τα χρέη: οι ιδιώτες επενδυτές- τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Η ομάδα αυτή απορρίπτει κάθε ιδέα εξόδου της χώρας μας από την ευρωζώνη. Κάτι τέτοιο- υποστηρίζει- θα ήταν η αρχή του τέλους του ευρώ.
Το πρώτο ρεύμα, το οποίο είναι και το πλειοψηφικό, συγκροτείται από Συντηρητικούς οικονομολόγους, οι οποίοι είναι οργανωμένοι γύρω από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων (ΕΕΑ). Ο πυρήνας του είναι το Ινστιτούτο Οικονομικής Ερευνας Ιfo του Μονάχου με επικεφαλής τον καθηγητή Χανς-Βέρνερ Σιν, καθώς και το Ερευνητικό Ιδρυμα Οικονομικής Συγκυρίας ΚΟF της Ζυρίχης με διευθυντή τον καθηγητή Γιαν-Εγκμπερτ Στουρμ. Το δεύτερο ρεύμα, το οποίο διάκειται φιλικά προς την Αριστερά (συμπεριλαμβανομένης της αριστερής Σοσιαλδημοκρατίας) είναι λιγότερο οργανωμένο. «Ψυχή» του είναι ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης Ρούντολφ Χίκελ.
Κατά περίεργη σύμπτωση και τα δύο ρεύματα εξέδωσαν σχεδόν ταυτόχρονα στην αρχή της εβδομάδας πορίσματα που αφορούν το ελληνικό «κούρεμα». «Το Βήμα» μίλησε γι΄ αυτό με τους εκπροσώπους των δύο ρευμάτωνοι σχετικές συνεντεύξεις παρουσιάζονται σε παράπλευρες στήλες.
Δεν είναι βέβαια όλοι οι αριστεροί οικονομολόγοι υπέρ της αναδιάρθρωσης. Αυτό φαίνεται και από τις δηλώσεις που έκαναν, επίσης πρόσφατα, ορισμένοι εξ αυτών. « Η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας δεν θα βελτιωνόταν καθόλου με το “κούρεμα ”» αποφάνθηκε ο Σοσιαλδημοκράτης πρώην υφυπουργός Οικονομικών και νυν διευθυντής της Υπηρεσίας Μακροοικονομίας και Ανάπτυξης του ΟΗΕ (Unctad) Χάινερ Φλάσμπεκ. « Με την αναδιάρθρωση θα αυξανόταν η αβεβαιότητα των αγορών » πρόσθεσε ο επίσης Σοσιαλδημοκράτης οικονομολόγος (και ένας εκ των πέντε «σοφών» συμβούλων της γερμανικής κυβέρνησης) Πέτερ Μπόφινγκερ. « Ο κίνδυνος έγκειται στο γεγονόςότι μετά το “κούρεμα”οι τράπεζες θα πρέπει να τύχουν στήριξης » είπε, υπονοώντας ιδιαίτερα τις γερμανικές, οι οποίες έχουν επενδύσει 17,4 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα.
Αλλά και ορισμένοι εκπρόσωποι των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων φαίνεται να τρομάζουν μπροστά στην ιδέα του «ψαλιδίσματος». « Αν γινόταν “κούρεμα” στην Ελλάδαοι επενδυτές θα αναρωτιούνταν αμέσωςποια θα ήταν η επόμενη χώραπου θα αδυνατούσε να εξυπηρετήσει τα χρέη της » έλεγε ο επικεφαλής των οικονομολόγων της Commerzbank Γιοργκ Κράμερ. « Αυτό θα σήμαινε το σπάσιμο ενός ταμπού με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία ».
– Την περασμένη εβδομάδα εκδώσατε ένα ένθερμο μανιφέστο εναντίον του σχεδίου των έξι σημείων της Ανγκελα Μέρκελ και του Νικολά Σαρκοζί για την αναδόμηση της ευρωζώνης- στη βάση του γερμανικού μοντέλου ανάπτυξης, ήτοι με αύξηση της ανταγωνιστικότητας και αποδόμηση των μισθών και του κοινωνικού κράτους.Ποια είναι η κυρίαρχη ιδέα του μανιφέστου;
«Η κυρίαρχη ιδέα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να διορθώσει ένα “γενετικό” της λάθος: τις Συνθήκες του Μάαστριχτ. Οι επινοητές τους ισχυρίζονται ότι οι συνθήκες οδηγούν σε μεγαλύτερη σύγκλιση, στην πραγματικότητα όμως συμβαίνει το αντίθετο. Το μεγάλο ψέμα του Μάαστριχτ είναι ότι η Κοινότητα δεν αποτελεί αναδιανεμητική ένωση. Είναι όμως εκ των πραγμάτων, και αυτό πρέπει να κατοχυρωθεί και θεσμικά. Οχι όμως, όπως το θέλουν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί, ως Ευρώπη του ανταγωνισμού, αλλά ως Ευρώπη της αλληλεγγύης». – Πρόσφατα ασκήσατε κριτική στην πρότασηγια επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του ελληνικού χρέους στην τρόικα. Γιατί;
«Το μέτρο είναι σημαντικό, αλλά όχι επαρκές. Σε αυτό θα έπρεπε να προστεθούν και πολλά άλλα, όπως η δραστική μείωση των τόκων για τα δάνεια και η έκδοση ευρωομολόγων, για τα οποία μάλιστα ενδιαφέρονται οι Κινέζοι. Το σημαντικότερο απ΄ όλα είναι όμως η αναδιάρθρωση του χρέους. Οι ιδιώτες επενδυτές πρέπει να παραιτηθούν τουλάχιστον κατά 20%-30% από την ονομαστική αξία των ομολόγων τους. Αυτοί θα έπρεπε να πληρώσουν τη νύφη και όχι οι έλληνες μισθωτοί και συνταξιούχοι».
– Πρέπει να αποχωρήσει η Ελλάδα από την ευρωζώνη σε περίπτωση «κουρέματος»;
«Σε καμία περίπτωση. Αυτό θα προκαλούσε κατάρρευση όλης της ευρωζώνης».
– Η Αθήνα θα ήθελε να χρησιμοποιήσει χρήματα του ταμείου διάσωσης ΕSFΕ για την επαναγορά των ελληνικών χρεών στο 80%-90% της αρχικής τους τιμής. Θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν χρήματα του ίδιου ταμείου και για αναπτυξιακά προγράμματα;
«Οχι. Τα προγράμματα αυτά πρέπει να χρηματοδοτηθούν από την κυβέρνηση. Οι δραστικές περικοπές του προϋπολογισμού όμως που επιβάλλουν η τρόικα και η Γερμανία παραλύουν τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Ετσι μπαίνει φρένο σε κάθε ανάπτυξη».
– Την περασμένη εβδομάδα παρουσιάσατε μια γνωμοδότηση για την Ελλάδαμε την οποία της δείχνετε, λίγο ή πολύ, την πόρτα εξόδου από την ευρωζώνη. Γιατί; «Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Εμείς λέμε ότι υπάρχουν δυο δυνατότητες αναδιάρθρωσης: μια εσωτερική και μια εξωτερική. Η πρώτη σημαίνει αλύπητες περικοπές μισθών και εισοδημάτων, η δεύτερη την έξοδο από την ευρωζώνη. Και οι δύο λύσεις είναι επώδυνες. Εμείς δεν παίρνουμε όμως θέση υπέρ της μιας ή της άλλης. Αυτό πρέπει να το αποφασίσουν οι ίδιοι οι Ελληνες».
– Δεν φοβάστεότι μια τέτοια έξοδος θα προκαλούσε πανικό στις αγορές βάζοντας σε κίνδυνο το σύνολο της ευρωζώνης; «Οχι. Η Ελλάδα έχει μικρό οικονομικό βάρος στην Κοινότητα. Τυχόν έξοδός της θα προκαλούσε δυσκολίες στις τράπεζες, κυρίως τις γαλλικές, αλλά και αυτές θα ήταν προσωρινές».
– Σε τι θα βοηθούσε ωστόσο η έξοδος,αν ληφθεί υπόψη ότι το μοναδικό κέρδος που θα προέκυπτε από αυτήν, ήτοι η άνοδος των εξαγωγών,θα ήταν μικρό,δεδομένου ότι στην Ελλάδα οι εξαγωγές δεν έπαιζαν ποτέ σημαίνοντα ρόλο; Και ότι, αντιστρόφως,η επιστροφή στη δραχμή θα προκαλούσε πολύ χειρότερα προβλήματα από τα σημερινά;
«Ούτε κι εμείς ισχυριζόμαστε ότι οι εξαγωγές θα έλυναν το πρόβλημα. Αυτό που διαπιστώνουμε όμως είναι ότι τα μέτρα που ελήφθησαν μέχρι τώρα δεν αρκούν. Το χρέος μεγαλώνει από μέρα σε μέρα. Η κρίση αυξάνει αντί να μειώνεται. Η χώρα θα χρειαστεί από το 2013 νέα βοήθεια, ύψους δεκάδων δισ. ευρώ. Η οικονομία της θυμίζει βαρέλι δίχως πάτο. Το μοναδικό αντίδοτο έτσι είναι ο εκσυγχρονισμός των δομών και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας, με παράλληλη δραστική μείωση του κόστους εργασίας. Ετσι, εκτιμούμε, θα μπορέσει να καλυφθεί και το χρέος, το οποίο θα παραμείνει σε ευρώ και ως εκ τούτου θα συνεχίσει να πιέζει για πολύ καιρό ακόμα την ελληνική οικονομία».
– Σε τι στηρίζετε αυτή την εκτίμησή σας; «Στη γενική οικονομική λογική η οποία λέει ότι με την αύξηση της ανταγωνιστικότητας μπορεί να ξεπεραστούν οι οποιεσδήποτε ελλείψεις και τα οποιαδήποτε ελλείμματα. Ετσι έγινε εξάλλου και σε πολλές άλλες χώρες, όπως στη Λατινική Αμερική, που υποβλήθηκαν σε “κούρεμα”».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ