Η ανακοίνωση των Θεόδωρου και Γιάννας Αγγελοπούλου το πρωί της περασμένης Δευτέρας για « λύση » και « εκκαθάριση » της εταιρείας Ιδρυμα Τύπου, που εκδίδει την εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος», αλλά και του ραδιοσταθμού City, σήμανε το «τέλος εποχής». Η ιστορία του «Ελεύθερου Τύπου»ιστορία διαδοχικών κρίσεων- λήγει άδοξα 26 ολόκληρα χρόνια μετά την έκδοσή της από τον Αρη και τη Λίλιαν Βουδούρη. Η σταδιακά φθίνουσα πορεία μιας εφημερίδας που πρόσκειται στην κεντροδεξιά παράταξη εγείρει καίρια ερωτήματα και για το δημοσιογραφικό αλλά και για το πολιτικό σύστημα της χώρας. Η προσπάθεια του ζεύγους Αγγελοπούλου για είσοδο στον κόσμο των εκδοτών- παρά το γεγονός ότι καταβλήθηκε στον απόηχο του προσωπικού θριάμβου τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες- απέτυχε με ολέθριες συνέπειες (οικονομικές και όχι μόνον) τόσο για τους ίδιους όσο και για τους 450 εργαζoμένους στις επιχειρήσεις τους. ▅ Η δυναμική αρχή τον Απρίλιο του 1983
Στις 11 Απριλίου του 1983 μια νέα εφημερίδα έκανε την εμφάνισή της στα περίπτερα. Εκδότες ο Αρης και η Λίλιαν Βουδούρη. Ισχυροί επιχειρηματίες, αλλά και γέννημα θρέμμα της Αριστεράς αμφότεροι, υπέγραψαν το εγχείρημα έχοντας επιλέξει τον δημοσιογράφο κ. Χρ. Πασαλάρη για το τιμόνι της εφημερίδας. Ο Βουδούρης ουδέποτε συγκαταλεγόταν στους παραδοσιακούς εκδότες. Μέχρι τότε ήταν γνωστός για την επιχειρηματική του δραστηριότητα, σε συνεργασία και με τον κ. Σωκράτη Κόκκαλη , ως εκπρόσωπος ξένων εταιρειών που κατασκεύαζαν τηλεφωνικά κέντρα και σταθμούς ζεύξης για τα δίκτυα της ΔΕΗ.
Αυτή η επαγγελματική συνεργασία συνεχίστηκε με την προμήθεια προς τη ΔΕΗ εκσκαφέων και αποθετών για τα λιγνιτωρυχεία Πτολεμαΐδας ως το 1976, οπότε έληξε οριστικά. Ο «Ελεύθερος Τύπος» είναι η τρίτη προσπάθεια του Βουδούρη να χριστεί εκδότης. Η πρώτη άδοξη προσπάθειά του χρονολογείται από το 1978, όταν αγοράζει το 49% της «Ελευθεροτυπίας», ενώ η δεύτερη το 1981, όταν εκδίδει την «Εγνατία» στη Θεσσαλονίκη. Εχουν ήδη ναυαγήσει οι διαπραγματεύσεις του για την εξαγορά της «Καθημερινής», της «Ακροπόλεως» και της «Απογευματινής». Από την άλλη πλευρά, ο «Ελεύθερος Τύπος» του Βουδούρη δεν ήταν ο πρώτος που «κρεμάστηκε» στα περίπτερα. Είχε εκδοθεί τη δεκαετία του 1920 από τον Ανδρέα Καβαφάκη, ενώ επανακυκλοφόρησε το 1963 από τον υιό Καβαφάκη, Χρήστο, και τον Χρήστο Τεγόπουλο, χωρίς επιτυχία.
▅ Ξεχωριστή περίπτωση
Το εγχείρημα Βουδούρη θα αποτελούσε ξεχωριστή περίπτωση. Οχι μόνο γιατί ο ίδιος είχε την οικονομική δυνατότητα να το στηρίξει αλλά και γιατί πλάι του στεκόταν μια γυναίκα που διέθετε το μεράκι και τη δύναμη για να το υπηρετήσει. Η στρατηγική τής χαμηλής τιμής, «τιμής γνωριμίας», της εφημερίδας απεδείχθη λίαν αποτελεσματική. Μέσα στην πρώτη εβδομάδα ο Βουδούρης είδε την κυκλοφορία να εκτινάσσεται στα 280.000 φύλλα. Ηταν η εποχή της παντοκρατορίας του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και της εισόδου στον εκδοτικό κόσμο νέων ονομάτων· του κ. Γ. Μπόμπολα με το «Εθνος», της οικογένειας Βαρδινογιάννη με τη «Μεσημβρινή», αλλά και λίγο αργότερα του περιβόητου Γ. Κοσκωτά με την «Καθημερινή», τις «24 ώρες» και πέντε καινούργια περιοδικά.
Η αλλαγή της αρχικά φιλοκυβερνητικής γραμμής του «Ελεύθερου Τύπου» δεν έμελλε να κρατήσει πολύ. Ο « αδελφός της Αλλαγής », όπως χαρακτηριστικά αυτοπροσδιοριζόταν, μετεξελίχθηκε σε έναν εκ των σφοδρότερων επικριτών του Ανδρέα. Στον άγριο πόλεμο που είχε αρχίσει, με την κυρία Δήμητρα Λιάνη πλέον στο προσκήνιο, ο Παπανδρέου δεν δίστασε να χαρακτηρίσει την εφημερίδα «πατσαβούρα».
Τότε που μίση και πάθη πε ρίσσευαν στη δημόσια ζωή, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο «Ελεύθερος Τύπος» γνωρίζει τη χρυσή εποχή του. Διασώζεται από τους κλυδωνισμούς του 1983 (λόγω εσωτερικών προβλημάτων η κυκλοφορία είχε «καθήσει» στα 9.000 φύλλα) και περνάει στη διεύθυνση του κ. Δ. Ρίζου. Τίτλοι και πρωτοσέλιδα πέρα από τα συνήθη όρια, σφυροκοπούν τον Παπανδρέου. Στην πιο ευάλωτη φάση του αρχηγού του ΠαΣοΚ, περί τα 1988-1989, ο «Ελεύθερος Τύπος» φθάνει να πουλάει όσο καμία άλλη εφημερίδα στη χώρα:
250.000 φύλλα. Η συνέντευξη του Γιώργου Κοσκωτά στον κ. Δ. Ρίζο – και εν όσω ο πρώτος βρίσκεται στη φυλακή του Σάλεμ, στη Μασαχουσέτη των Ηνωμένων Πολιτειών- θα την κάνει να αγγίξει τις 350.000 φύλλα!
▅ Αλλαγή εποχής
Η επέλαση της ιδιωτικής τηλεόρασης έχει επηρεάσει ήδη καθοριστικά το εκδοτικό τοπίο, με τις εφημερίδες να εμφανίζουν σημάδια κυκλοφοριακής κόπωσης. Ο «Ελεύθερος Τύπος» συρρικνώνεται στα 45.000 φύλλα και το χρέος του αυξάνεται στα έξι ως επτά εκατ. ευρώ, κατ΄ άλλους δέκα. Η διένεξη του κ. Κύρτσου με τον τότε πρόεδρο του Ιδρύματος κ. Σαρρή προκαλεί κραδασμούς που δεν απορροφώνται. Οταν ο διευθυντής της εφημερίδας, το 2002, θα συγκρουστεί προσωπικά με τον κ. Κ. Καραμανλή, τότε πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας και αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα λήξει και η θητεία του. Τον αντικαθιστά ο κ. Μπάμπης Κούτρας. Νέα, νευραλγικής σημασίας, κρίση έχει ξεσπάσει για τον «Ελεύθερο Τύπο». Η εφημερίδα απειλείται με κατάρρευση, λειτουργεί βασιζόμενη στον δανεισμό, έχει χάσει τον κραταιό της χαρακτήρα εντός της παράταξης. Το 2006, και ενώ εντείνεται η φημολογία για διάδοχη κατάσταση, νέα ονόματα «πέφτουν» στο τραπέζι.
▅ Οι προτάσεις και η αγορά
Αρχικώς, τριπλέτα εφοπλιστών, του κ. Ευ. Μαρινάκη (κουμπάρου της υπουργού Εξωτερικώνκυρίας Ντόρας Μπακογιάννη, ο οποίος συμμετέχει και στη μετοχική σύνθεση του τηλεοπτικού σταθμού Σκάι), κ. Γ. Δαλακούρα (που είναι παράλληλα διοικητής του Αγίου Ορους) και του κ. Γ. Μουνδρέα, εμφανίζεται διατεθειμένη να σώσει την εφημερίδα.
Η πρότασή τους έχει υπερισχύσει αυτής που κατέθεσε ο κ. Κύρτσος από κοινού με τον εφοπλιστή κ. Π. Παππά. Ο πρώην διευθυντής της εφημερίδας κάνει λόγο για προσφορά της τάξης των 9,2 ως 9,3 εκατ. ευρώ, που τον έφερε δεύτερο στον αγώνα διεκδίκησης. Το τίμημα ορίζεται τελικά στα 10,2 εκατ. ευρώ και η ομάδα των τριών ζητεί δίμηνη διορία για να προσέλθει στο… ταμείο. Είναι Ιούλιος και ασκούνται πιέσεις για κατάθεση του ποσού ως τις 20 του μήνα.
Το Ιδρυμα Τύπου μεταβιβάζεται οριστικά στην Τύπος Συμμετοχών ΑΕ, μέλη της οποίας είναι τόσο οι τρεις εφοπλιστές όσο και ο διευθυντής του «Ελεύθερου Τύπου» της Κυριακής κ. Ν. Σίμος. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ήταν και επίμονες και σκληρές· σε τέτοιο βαθμό ώστε μέσα σε μισή ώρα να κάνει την εμφάνισή του το ζεύγος Αγγελοπούλου, διατεθειμένο να συμμετάσχει στην «Τύπος». Εχει εξάλλου μόλις ναυαγήσει, και μάλιστα θεαματικά, την τελευταία ώρα, η προσπάθειά τους να αγοράσουν τον όμιλο του Πήγασου, του κ. Μπόμπολα.
▅ Η «αύρα» των Αγώνων
« Προσερχόμαστε στον ευαίσθητο χώρο του Τύπου με συναίσθηση ευθύνης και συνείδηση του ρόλου του » δεσμεύονταν στην ανακοίνωσή τους ο Θεόδωρος και η Γιάννα Αγγελοπούλου. Η προσδοκία που καλλιεργείται είναι ευθέως ανάλογη προς την επιτυχία του εγχειρήματος των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι η στιγμή που επανέρχονται στο προσκήνιο, διεκδικώντας ρόλο αξιώσεων στα δημόσια πράγματα της χώρας.
Δημοσιεύματα δεν παύουν να… μοιράζουν ρόλους στην κυρία Αγγελοπούλου, «αντάξιους» των προσωπικών της φιλοδοξιών, ενώ παράλληλα αφήνουν αιχμές για ψυχρότητα και απροθυμία του Πρωθυπουργού κ. Καραμανλή να την αξιοποιήσει σε οποιοδήποτε προβεβλημένο πόστο. Το πρώτο φύλλο του νέου «Ελεύθερου Τύπου» είναι πάντως γεγονός στις 23 Μαΐου του 2007. Η Γιάννα επιλέγει να μην αποχωριστεί τους μόνιμους, στενούς συνεργάτες της. Τον κ. Σερ. Κοτρώτσο, τον κ. Ηλ. Κουτρουμπή, την κυρία Βένια Παπαθανασοπούλου , τον κ. Θ. Παπαπετρόπουλο , τον κ. Μ. Ζαχαράτο .
▅ Νέα αρχή από το νούμερο «1»
Η βασική φιλοσοφία της ως προς την έκδοση διέπεται από μία αρχή: μακριά από το παρελθόν. Η εφημερίδα αλλάζει lay out και πετάει τον ιστορικό της λογότυπο. Στο πρώτο φύλλο η κυρία Αγγελοπούλου μηδενίζει και ξεκινά από το νούμερο «1». Η εφημερίδα δίδει τεράστια σημασία στην αισθητική της, στο «περιτύλιγμα», αλλά υπολείπεται πολιτικά. Εμφανίζεται αμφίθυμη, ασαφής. Το 2007-αφότου το ζεύγος Αγγελοπούλου αποκτά και τον ραδιοσταθμό Ρlanet που μετονομάζει σε Cityο «Ελεύθερος Τύπος» αποσπά το Εuropean Νewspaper Αward, για τον σχεδιασμό του από την ισπανική εταιρεία Ιnnovation.
▅ Οι οικονομικές δυσκολίες
Εντυπωσιακές, σαφώς δαπανηρές, προσφορές, αλλά και πανάκριβα ένθετα, προσπαθούν να τονώσουν την αναιμική κυκλοφορία. Η διεισδυτικότητα της εφημερίδας, ιδίως στους παραδοσιακούς της αναγνώστες, είναι πια πολύ χαμηλή. Διόλου τυχαία, μέσα στα τρία χρόνια της έκδοσής του ο «Ελεύθερος Τύπος» της Γιάννας θα αλλάξει τέσσερις διευθυντές, περίπου όσους μετρά στην ιστορία του πριν από την έλευσή της: τον κ. Λ. Σμαΐλη, τον κ. Ι. Παπουτσάνη, τον κ. Αντ. Παπαγιαννίδη και τον κ. Σερ. Κοτρώτσο. Στο διάστημα αυτό η ίδια επιλέγει να τηρήσει πιο διακριτική προσωπική στάση, συγκριτικά με αυτή του παρελθόντος. Στις ελάχιστες στιγμές δημόσιας προβολής της συγκαταλέγεται η τιμητική της διάκριση με τα διάσημα του Ιππότη του Εθνικού Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής, από τον γάλλο πρεσβευτή κ. Κριστόφ Φαρνό , στις 15 Οκτωβρίου του 2008. Τα οικονομικά μεγέθη έχουν εν τω μεταξύ αρχίσει να αποκτούν έντονα αρνητικό πρόσημο για τον κ. Θ. Αγγελόπουλο. Το ακριβές ύψος της ζημιάς κρίνεται αδύνατον να προσδιοριστεί, σίγουρα υπερβαίνει τα 50 εκατ. ευρώ, ενώ ορισμένοι μιλούν και για ποσό άνω των 75 εκατ. ευρώ. Οι απώλειες είναι εντυπωσιακές, δεν είναι όμως και οι μοναδικές.
Η διεθνής οικονομική συγκυρία έρχεται να πλήξει ακόμη δύο σημαντικές δραστηριότητες του επιχειρηματία τόσο στον ναυτιλιακό όσο και στον τραπεζικό τομέαεκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια εκταμιεύονται προκειμένου να καλυφθεί η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της ελβετικής τράπεζας UΒS, της οποίας είναι εκ των πλέον σημαντικών μετόχων.
Η πρώτη κρίση
Η μεταβίβαση στο Ιδρυμα Τύπου
O«Ελεύθερος Τύπος» θα περάσει την πρώτη δομική κρίση του όταν το ζεύγος Βουδούρη δεν θα είναι πια στη ζωή. Πρώτη φεύγει η Λίλιαν Βουδούρη, ξαφνικά από εγκεφαλικό. Η απώλειά της φέρνει σε τραγική κατάσταση τον Αρη Βουδούρη, οι καθημερινές επισκέψεις στον τάφο της τον αποδιοργανώνουν ψυχολογικά και αργότερα την ακολουθεί κι εκείνος έπειτα από αυτοκινητικό δυστύχημα στη Βουλιαγμένης. Με διαθήκη του, που συντάσσει στην 31η επέτειο της γνωριμίας τους, ο Βουδούρης θέλει την περιουσία του Ιδρύματος Τύπου που ελέγχει την εφημερίδα να περνά στο νεότευκτο Ιδρυμα Λίλιαν Βουδούρη. Πρόεδρο τοποθετεί τον τότε Μητροπολίτη Δημητριάδος και κατοπινό Αρχιεπίσκοπο μακαριστό Χριστόδουλο, ενώ επιτρέπει ρόλο στο διοικητικό συμβούλιο σε στενούς συγγενείς, όπως ο σκηνοθέτης Λεωνίδας Τριβιζάς, σε φίλους του ζεύγους, όπως ο κ. Μιλτ. (Μάκης) Σαρρής, σε καλλιτέχνες, όπως ο Δημήτρης Χορν, αλλά και σε γνωστούς πολιτικούς της Νέας Δημοκρατίας: τον κ. Μιλτ. Εβερτ, τον κ. Ι. Βαρβιτσιώτη και τον κ. Ι. Παλαιοκρασσά. Από το Ιδρυμα θα περάσουν και άλλα γνωστά ονόματα της δημόσιας ζωής, όπως ο ποινικολόγος κ. Αλ. Κατσαντώνης, αλλά και ο επιχειρηματίας κ. Θ. Λιακουνάκος.
Στο πέρασμα του χρόνου, το Ιδρυμα θα κατηγορηθεί ενίοτε για οικονομική ασυδοσία και διαχρονικά για άσκηση πολιτικών παιχνιδιών που έβλαψαν δημοσιογραφικά την εφημερίδα. Τη διετία 1993- 1995 και ενώ ο κ. Ρίζος έχει πλέον αποχωρήσει και εκδίδει τον «Αδέσμευτο Τύπο», στην καρέκλα του διευθυντή κάθεται ξανά ο κ. Πασαλάρης . Αποχωρεί, παραμένοντας ως αρθρογράφος, το 1996, οπότε καθήκοντα διευθυντή αναλαμβάνει ο κ. Γ. Κύρτσος.
Οι εργαζόμενοι
«Ηθικά απαράδεκτη η απόφαση για λουκέτο»
Oι 450 εργαζόμενοι, μετέωροι σήμερα, καταφέρονται εναντίον του ζεύγους Αγγελοπούλου. Καταγγέλλουν ως « ανεύθυνη, προκλητικήκαι ηθικά απαράδεκτη την απόφαση για λουκέτο ». Κάνουν λόγο για « αιφνιδιαστική, εν κρυπτώ ενέργεια », αλλά και για « φαραωνικές σπατάλες », για να ικανοποιηθούν κάθε λογής φιλοδοξίες, αλλά και « στρατιές ημετέρων που παρήλασαν από την εφημερίδα». « Να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, έγινε σειρά αποτυχημένων επιλογών, σε επίπεδο διοίκησης, δημοσιογραφικής διεύθυνσηςκαι εμπορικής στρατηγικής, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σοβαρότατα προβλήματα σε μια από τις ιστορικέςπαραδοσιακές εφημερίδες της χώρας μας» τονίζουν οι εργαζόμενοι.
