Το τελευταίο διάστημα μεθοδεύονται μεγάλες αλλαγές στο σύστημα υγείας. Αλλαγές ασφαλώς χρειάζονταν, αλλά δυστυχώς γίνονται με πρόχειρο τρόπο. Καταρχήν είναι θετική η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα υγείας (ασφαλιστικού ταμείου), προκειμένου να έχουν όλοι οι πολίτες ίσα δικαιώματα και να υπάρχει μία οργάνωση της περίθαλψης ενιαία και λειτουργική. Όμως, με τον πρόχειρο τρόπο που σχεδιάζεται η λειτουργία αυτού του φορέα (γνωστού με το όνομα ΕΟΠΥΥ) το αποτέλεσμα δε θα είναι η βελτίωση, αλλά η υποβάθμιση της ιατρικής φροντίδας των πολιτών και η επαγγελματική εξαθλίωση των γιατρών.
Οι εξευτελιστικές ιατρικές αμοιβές που καθιστούν τα ιατρεία μη βιώσιμα, οδηγούν αναπόφευκτα στην άρνηση των περισσοτέρων ελευθεροεπαγγελματιών γιατρών να συμβληθούν με το ενιαίο ασφαλιστικό ταμείο υγείας, ΕΟΠΥΥ. Ο ΕΟΠΥΥ, αφού αποτελεί προϊόν ενοποίησης των τεσσάρων μεγαλύτερων ασφαλιστικών ταμείων (Δημοσίου, ΙΚΑ, ΟΑΕΕ-ΤΕΒΕ και ΟΓΑ) θα έχει τεράστιο αριθμό ασφαλισμένων. Αυτοί οι ασφαλισμένοι θα συνωστίζονται εντός τετραώρου σε μικρό αριθμό συμβεβλημένων γιατρών, στα ιατρεία του ΙΚΑ και τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων. Κάθε γιατρός θα είναι υποχρεωμένος να εξυπηρετεί πλήθος ασφαλισμένων εντός τετραώρου.
Έτσι η διάρκεια της ιατρικής εξέτασης αναγκαστικά θα είναι μικρότερη των 10 λεπτών! Όσο για τις εξευτελιστικές ιατρικές αμοιβές, παρακάτω δίνω συγκεκριμένες διευκρινήσεις. Για κάποιο διάστημα, μέχρι να ολοκληρωθεί η κατάρτιση των συμβάσεων, η αμοιβή των γιατρών θα είναι 10 ευρώ ανά ιατρική επίσκεψη, δηλαδή 6-7 ευρώ καθαρά, εφόσον αφαιρεθεί η εισφορά ΤΣΑΥ και ο φόρος.
Είναι χαρακτηριστική η μείωση της αξίας της ιατρικής επίσκεψης στο 50% της σημερινής της τιμής. Η ιατρική εξέταση, εργασία υψηλής ευθύνης από επιστήμονα με πολυετείς σπουδές και μεταπτυχιακή εξειδίκευση (ιατρική ειδικότητα) θα κοστολογείται λιγότερο από ένα κούρεμα! Μετά από αυτή τη μεταβατική περίοδο θα γίνουν οι συμβάσεις με πάγια αντιμισθία (μισθό χωρίς ασφαλιστική κάλυψη του εργαζομένου = μορφή σύγχρονης δουλείας). Ο μέσος ελευθεροεπαγγελματίας γιατρός, ευρισκόμενος στο μέσο της μισθολογικής κλίμακας του ΕΟΠΥΥ, θα αμείβεται με περίπου 1500-1600 ευρώ μηνιαίως ακαθάριστα, δηλαδή 1200-1250 ευρώ μηνιαίως καθαρά, για να εξετάζει τουλάχιστον 10-15 ασφαλισμένους καθημερινά εντός τετραώρου. Αφαιρώντας την εισφορά στο ΤΣΑΥ (ταμείο ασφάλισης των υγειονομικών) και τα πάγια έξοδα λειτουργίας ιατρείου (ενοίκιο, λογαριασμοί για θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα, αναλώσιμα ιατρικά υλικά, κλπ) θα προκύπτει καθαρή αμοιβή 500-600 ευρώ μηνιαίως, δηλαδή μικρότερη από τις αποδοχές του ανειδίκευτου εργάτη! Αυτό αντιστοιχεί σε καθαρή αμοιβή ανά επίσκεψη ασφαλισμένου 2-3 ευρώ (= 1 καφές και ένα κουλούρι)!
Ο διοικητής του ΕΟΠΥΥ ισχυρίσθηκε ότι ο γιατρός θα συμπληρώνει το εισόδημά του από την άσκηση ιδιωτικής ιατρικής μετά τη λήξη του τετραώρου εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων του ΕΟΠΥΥ. Αυτό δεν ισχύει, αφού η συντριπτική πλειονότητα των ασφαλισμένων σε όλη τη χώρα θα ανήκει στον ΕΟΠΥΥ. Αυτοί οι ασφαλισμένοι θα έχουν δικαίωμα δωρεάν εξέτασης στον συμβεβλημένο γιατρό, εντός του προκαθορισμένου τετραώρου. Επομένως, η «ιδιωτική πελατεία» ενός συμβεβλημένου γιατρού θα είναι ελάχιστη (οι περισσότεροι ασθενείς θα προσέρχονται στο τετράωρο της δωρεάν διεκπεραίωσης). Ο διοικητής του ΕΟΠΥΥ δήλωσε ότι οι αμοιβές είναι χαμηλές, επειδή δεν μπορεί να είναι υψηλότερες από το μισθό του γιατρού του ΕΣΥ, ή του λυκειάρχη.
Το επιχείρημα αυτό δεν έχει καμία βάση, αφού οι παραπάνω δημόσιοι λειτουργοί δεν έχουν επαγγελματικά έξοδα και αμείβονται μόνο για παροχή εργασίας. Αντίθετα ο ελευθεροεπαγγελματίας γιατρός που συμβάλλεται με τον ΕΟΠΥΥ δεν θα παρέχει μόνο την εργασία του, αλλά και την υποδομή (χώρος ιατρείου, ιατρικός εξοπλισμός τον οποίο ο ίδιος αγόρασε και συντηρεί, κλπ). Έτσι θα βαρύνεται με τα αντίστοιχα επαγγελματικά έξοδα. Επομένως, όταν ένα ασφαλιστικό ταμείο συμβάλλεται με ελευθεροεπαγγελματία γιατρό δεν αγοράζει μόνο την επιστημονική του εργασία, αλλά και τη χρήση του προσωπικού του επαγγελματικού χώρου και ιατρικού εξοπλισμού.
Με τις προτεινόμενες αμοιβές, η σύμβαση ενός ελευθεροεπαγγελματία γιατρού με τον ΕΟΠΥΥ ισοδυναμεί με αυτοκτονία, αφού δεν επιτρέπει τη στοιχειώδη οικονομική επιβίωση του ιατρείου. Ίσως σπεύσουν να συμβληθούν λίγοι απελπισμένοι, που για διάφορους λόγους (πχ προσωπικής ανασφάλειας ή επιστημονικής ανεπάρκειας) πιστεύουν ότι δεν μπορούν να σταθούν στον ανταγωνισμό του ελεύθερου επαγγέλματος. Η πρόταση των ιατρικών συλλόγων για αμοιβή των συμβεβλημένων γιατρών με συλλογική σύμβαση κατά ιατρική πράξη και κατά ιατρική επίσκεψη και όχι με μισθό, είναι απόλυτα σωστή. Αν εφαρμοσθεί θα είναι επωφελής τόσο για τους γιατρούς, όσο και για τους ασθενείς. Η συλλογική σύμβαση θα προβλέπει πιο λογικές αμοιβές για τους γιατρούς.
Επίσης, αν εφαρμοσθεί, δε θα συνωστίζονται οι ασφαλισμένοι μέσα στο τετράωρο που προβλέπεται από την έμμισθη σύμβαση. Όταν ο γιατρός αμείβεται αξιοπρεπώς για κάθε επίσκεψη ή πράξη που εκτελεί, δεν είναι υποχρεωμένος να έχει χρονικό περιορισμό στην εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων. Ένα δίκαιο μέτρο θα ήταν και η απόδοση από τον ΕΟΠΥΥ στους ασφαλισμένους, της δαπάνης της ιατρικής επίσκεψης ή των εξετάσεων, με κρατικό τιμολόγιο, όταν εκείνοι επισκέπτονται μη συμβεβλημένο γιατρό (εφόσον προσκομίσουν την απόδειξη του γιατρού). Αυτό άλλωστε εφαρμόζεται σήμερα με επιτυχία από πολλά ασφαλιστικά ταμεία (ΟΤΕ, ΔΕΗ, ΝΑΤ, δικηγόρων, μηχανικών, τραπεζών). Αυτή η ρύθμιση θα συμβάλλει στην ελεύθερη επιλογή γιατρού και στην αποσυμφόρηση των ιατρείων του ΙΚΑ (μελλοντικά ιατρεία ΕΟΠΥΥ). Δεν θα επιβαρύνει σημαντικά τον ΕΟΠΥΥ, διότι ασφαλισμένοι που πληρώνουν για την εξέτασή τους, συνήθως προβαίνουν μόνο στις απόλυτα αναγκαίες εξετάσεις, έστω και αν στη συνέχεια λαμβάνουν το αντίτιμο από το ασφαλιστικό ταμείο.
Αν τελικά δεν εισακουσθεί η πρόταση των ιατρικών συλλόγων για συλλογική σύμβαση με δίκαιες αμοιβές, τότε θα μπορούσε να γίνει το εξής, ως έσχατη λύση: Οι συμβεβλημένοι γιατροί του ΕΟΠΥΥ να έχουν δικαίωμα κάποιας πρόσθετης αμοιβής, νόμιμα κατοχυρωμένης που θα καταβάλλεται από τον ασφαλισμένο, όταν εκτελούν κλινική εξέταση ή διαγνωστική διερεύνηση (και όχι στην απλή συνταγογραφία). Έτσι τα ιατρεία θα μπορούν τουλάχιστον να είναι βιώσιμα, ενώ το κόστος για τον ασφαλισμένο θα είναι μικρό, αφού θα αναλαμβάνει μόνο μέρος του κόστους της εξέτασης, η οποία κατά ένα μέρος θα καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το δικαίωμα συνταγογράφησης και έκδοσης ηλεκτρονικών παραπεμπτικών για εξετάσεις από όλους τους γιατρούς (συμπεριλαμβανομένων και όσων δε θα είναι συμβεβλημένοι).
Εφόσον υπάρχει νόμος για την ισοτιμία της ιατρικής υπογραφής, θα έπρεπε να ισχύει και για τις ιατρικές συνταγές. Επιπλέον ας γίνει επιτέλους σεβαστό το ανθρώπινο δικαίωμα του ασθενούς για ελεύθερη επιλογή γιατρού. Η συνταγογράφηση φαρμάκων από μη συμβεβλημένους γιατρούς θα οδηγήσει σε αποσυμφόρηση των ιατρείων του ΕΟΠΥΥ, χωρίς επιβάρυνση για τα ασφαλιστικά ταμεία. Με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση ο μη συμβεβλημένος γιατρός υπόκειται στον ίδιο έλεγχο, όπως και ο συμβεβλημένος και αποκλείεται το ενδεχόμενο υπερσυνταγογράφησης. Είναι επίσης αναγκαίο να αντιμετωπισθεί επιτέλους το πρόβλημα της υπερπαραγωγής γιατρών, που οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιότητας της ιατρικής εκπαίδευσης και σε υποαπασχόληση, ή ανεργία των γιατρών, με συνεπακόλουθη εκμετάλλευσή τους από επιχειρηματικά συμφέροντα ως φθηνό εργατικό δυναμικό.
Αυτό κατά ένα μέρος οφείλεται και στην αθρόα είσοδο πτυχιούχων από διάφορες ανατολικές χώρες, οι οποίοι παρακάμπτουν έτσι το εμπόδιο των Πανελλαδικών εξετάσεων. Δεν ωφελεί η παραγωγή στρατιάς υποαπασχολούμενων ή ανέργων γιατρών, που επιπλέον υφίστανται και την αναπόφευκτη πολυετή αναμονή για ειδικότητα, κινδυνεύοντας να ξεχάσουν στο μεταξύ, όσα έμαθαν στην ιατρική σχολή! Η μόνη δίκαιη και αξιοκρατική λύση θα ήταν η θέσπιση αδιάβλητων εξετάσεων (με θέματα σε ένα καλό επίπεδο γενικής ιατρικής) προκειμένου να λάβει ο γιατρός την άδεια άσκησης επαγγέλματος, ή το δικαίωμα να καταλάβει θέση ειδικότητας. Φυσικά είναι αναγκαία κάποια μεταβατική περίοδος λίγων ετών πριν να εφαρμοσθεί αυτό το μέτρο, ώστε να είναι προετοιμασμένοι όλοι οι ενδιαφερόμενοι. \
Πιστεύω ότι οι ιατρικοί σύλλογοι πρέπει να δώσουν μάχη ενάντια στην επαγγελματική εξαθλίωση των γιατρών με τις εξευτελιστικές αμοιβές του ΕΟΠΥΥ (μείωση της αξίας της ιατρικής επίσκεψης στο 50% αυτής που ισχύει από το 2005). Επίσης μάχη ενάντια στην υποβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τον ασφαλισμένο, στα πλαίσια της δεκάλεπτης «εξυπηρέτησης» στα ιατρεία του ΕΟΠΥΥ: «καλημέρα σας, πάρτε μια συνταγή φαρμάκου, παρακαλώ να περάσει ο επόμενος!». Εξυπηρέτηση που προϋποθέτει πολύμηνη αναμονή, αφού κλεισθεί το ραντεβού μέσω της γνωστής τηλεφωνικής γραμμής 184 («είστε σε γραμμή προτεραιότητας, παρακαλώ περιμένετε!»).
Τονίζω, επίσης, ότι είναι αναγκαίο να προστατευθεί ο μισθός του γιατρού του ΕΣΥ (επίσης και του ΙΚΑ) που είναι ιδιαίτερα χαμηλός για επιστήμονα με πολυετείς σπουδές, εξειδίκευση και υπεύθυνη εργασία. Δυστυχώς, το πολιτικό σύστημα, που με όργιο σπατάλης, διαφθοράς, κομματικών διορισμών και αλόγιστου δανεισμού διάρκειας 30 ετών, οδήγησε τη χώρα στο χείλος της καταστροφής, έχει βάλει σήμερα στο στόχαστρο την υγεία του πολίτη. Και όλα αυτά για το καλό μας!
Γεώργιος Χατζηαθανασίου
Ιατρός Καρδιολόγος Αντιπρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Πρέβεζας
