Μακεδονικό: τρεις αλήθειες

Επέλεξα να προσφέρω στον διάλογο δίνοντας απαντήσεις σε τρία κρίσιμα ερωτήματα:

Πρώτον: Πρόκειται για διμερές θέμα που «κανέναν άλλον δεν απασχολεί και ουδείς άλλος καταλαβαίνει;».

Εξετάζοντας πριν από 25 χρόνια την αίτηση ένταξης στον ΟΗΕ της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» (συνταγματικό της όνομα) το Συμβούλιο Ασφαλείας πείστηκε για το βάσιμο των αιτιάσεων της Ελλάδος. Με την Απόφαση 817 (7 Απριλίου 1993) για πρώτη φορά από την ίδρυση του ΟΗΕ συνέστησε στη Γενική Συνέλευση την «εισδοχή του κράτους με την προσωρινή ονομασία «the former Yugoslav Republic of Macedonia» μέχρις εξεύρεσης λύσης στη διαφορά για το όνομα». Η Απόφαση αναφέρει ότι «η διαφορά για το όνομα πρέπει να επιλυθεί προς το συμφέρον της διατήρησης σχέσεων ειρήνης και καλής γειτονίας στην περιοχή». Ταυτόχρονα με την ξεχασμένη εδώ και καιρό δήλωση το ΣΑ διευκρίνισε την έννοια του ονόματος «η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Παρών στη σκληρή, δύσκολη, επιτυχή όμως διαπραγμάτευση υπό την ηγεσία των Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Μιχάλη Παπακωνσταντίνου και Γεωργίου Παπούλια μπορώ να διαβεβαιώσω ότι στη Νέα Υόρκη ανετράπη το θέσφατο ότι «η διπλωματία είναι η τέχνη του εφικτού». Η Ελλάδα έπεισε με πολιτικά και ιστορικά επιχειρήματα, καθώς και αυτά που συνεχώς από το 1991 αποκαλούμε «αλυτρωτισμό, εχθρική προπαγάνδα και πολιτιστική κληρονομιά». Στις 8 Απριλίου 1993 η Γενική Συνέλευση ομόφωνα ενέκρινε την εισδοχή της γειτονικής μας χώρας με προσωρινό όνομα. Καμία χώρα δεν διετύπωσε επιφυλάξεις ή ενστάσεις.

Ας μην έχουμε αυταπάτες. Η Ελλάδα δεν είχε τη δυνατότητα να επιβάλει τις θέσεις της ταυτόχρονα σε Ρωσική Ομοσπονδία, ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΛΔ Κίνας και στα 185 συνολικά (τότε) μέλη του ΟΗΕ. Κατόρθωσε όμως και έπεισε με τις θέσεις της. Κυρίως ότι επιδιώκαμε λύση, σύντομα μάλιστα. Δεν επιβεβαιώθηκε ο διαχρονικός ισχυρισμός ότι «είμαστε πάντα μόνοι μας και κανείς δεν μας καταλαβαίνει» ή ότι «όλοι σε βάρος μας συνωμοτούν». Αποκομίζουμε όφελος όταν είμαστε σοβαροί και πείθουμε για την αξιοπιστία και συνέπειά μας. Με μέτρο και υπευθυνότητα.

18 χρόνια αργότερα, λόγω ελλείψεων τεκμηρίωσης και πειστικότητας επιχειρημάτων, όπως επανειλημμένα αναφέρει, η καταδικαστική απόφαση-κόλαφος του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης στις 5 Δεκεμβρίου 2011 προέβη πέραν των άλλων και σε αρνητική ερμηνεία της Απόφασης 817 σε συνδυασμό με το Αρθρο 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας

Δεύτερον: Δεχθήκαμε, και πότε τη σύνθετη ονομασία;

Τον Μάιο του 1993, στο πλαίσιο της ατελέσφορης διαπραγμάτευσης του προταθέντος από τους Βανς – Οουεν «Σχεδίου Συνθήκης μεταξύ της Ελλάδος και της Rebublika of Nova Makedonija», η Ελλάδα είχε μεν επισήμως και γραπτώς διατυπώσει την αρχική προτίμηση για μη συμπερίληψη του Macedonia, αντιπροτείνοντας ταυτόχρονα το όνομα «Slavomakedonija», που περιείχε πάντοτε το όνομα «Makedonija».

Μετά την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας και την επανέναρξη των συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών στις αρχές 1996, η ελληνική πλευρά συζητούσε συνεχώς υπό διαδοχικές κυβερνήσεις, χωρίς ποτέ να φθάσουμε σε συμφωνία, ονόματα που περιείχαν το συνθετικό «Makedonija». Θα εξαιρούσα χάριν ακριβείας προσωπικά τον τ. πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Διαχρονικά, η έλλειψη ενημέρωσης της Βουλής, της κοινής γνώμης και η διγλωσσία αποτελούν μόνιμη ρίζα του κακού. Επιτρέπουν την επανεμφάνιση και ανάπτυξη ευκαιριακών πολιτικών και κομματικών κεντρόφυγων τάσεων. Επιτείνουν τη σύγχυση και την αντίδραση της ήδη φορτισμένης και απογοητευμένης κοινής γνώμης.

Οι πολιτικοί ηγέτες που με θάρρος και πατριωτισμό υπηρέτησαν το εθνικό συμφέρον προσπαθώντας να πετύχουν μια αξιοπρεπή λύση στη βάση της σύνθετης ονομασίας εδώ και 25 χρόνια, ας ζυγίσουν αν η σιωπή σήμερα είναι προτιμότερη του λόγου. Δυστυχώς, η πληροφόρηση δίδει τη θέση της στην παραπληροφόρηση και σε εκείνους που σπεύδουν να επωφεληθούν και να «καλύψουν το κενό». Η σύγχυση κατισχύει της καθαρότητας. Η υπεκφυγή της υπευθυνότητας. Ευθύνη έχουμε όλοι.

Τρίτον: Είμαστε στην τελική ευθεία λόγω ΝΑΤΟ;

Η Συνάντηση Κορυφής του ΝΑΤΟ της 11ης Ιουλίου είναι κρίσιμη για την κυβέρνηση του κ. Ζάεβ. Το γνωρίζει. Το γνωρίζουμε. Για τους Αλβανούς και προσωπικά για τον χαρισματικό Αλί Αχμέτι είναι ένα ορόσημο. Η ένταξη προϋποθέτει επίλυση του ζητήματος της ονομασίας.

Αν η Συνθήκη μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων (όνομα, εγγυήσεις για αλυτρωτισμό και εχθρική προπαγάνδα) έχει ολοκληρωθεί, της κυρωτικής διαδικασίας συμπεριλαμβανομένης, ουδέν πρόβλημα. Οι πιθανότητες, παρά την υπεραισιοδοξία, είναι ισχνές.

Επίσης, δεν μας ανησυχεί αδιέξοδο με υπαιτιότητα Σκοπίων. Στο σημείο αυτό ο ρόλος του κ. Νίμιτς είναι καταλυτικός.

Πρότασή μου αφορά την περίπτωση που για διαφόρους λόγους –ο πολιτικός χρόνος είναι χρήσιμο εργαλείο –δεν προλάβουμε να ολοκληρώσουμε τις διαδικασίες. Συνδυάζει την προσήλωση στις θέσεις του ΝΑΤΟ (Βουκουρέστι, Σικάγο, Κάρντιφ κ.λπ.) με μια ουσιαστική πολιτική κίνηση. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επιδιώξει στη Διακήρυξη Βρυξελλών του ΝΑΤΟ:

Α. Χαιρετισμό για την εντατικοποίηση των συνομιλιών και το κλίμα που επικρατεί τον τελευταίο χρόνο στις σχέσεις των δύο χωρών, στήριξη των προσπαθειών των δύο κυβερνήσεων και προσδοκία ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης.

Β. Επανάληψη λεκτικού Βουκουρεστίου.

Γ. Με πρότασή μας να προβλεφθεί έκτακτη Συνάντηση Κορυφής ή (ΥΠΕΞ) στην Ελλάδα, ευθύς μόλις ολοκληρωθεί η Συνθήκη μεταξύ της Ελλάδος και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, για πρόσκληση της ένταξής της στο ΝΑΤΟ.

Ο συμβολισμός για την Ελλάδα, την πΓΔΜ και το ΝΑΤΟ προφανής.

Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.