Δεν έχουμε μάθει να ζούμε με κανόνες και το έλλειμμα αυτό μεταφράζεται σε έλλειμμα της δημοκρατίας.

Η ενσωμάτωση των κανόνων στη ζωή μας προϋποθέτει την καλλιέργεια του ορθολογισμού. Ο ορθολογισμός ορίζει τα όρια της δημόσιας σκέψης, γνώσης και πράξης και διαταράσσεται όταν ο ιδιωτικός χώρος ξεχύνεται στο δημόσιο (Ν. Δήμου, 2016).

Η έννοια του κοινού καλού απουσιάζει και αντί αυτού επικρατεί το ιδιωτικό ή το παραταξιακό καλό. Το αποτέλεσμα στις μέρες αντικατοπτρίζεται στο δημόσιο χρέος. Έχουμε χρέος γιατί δεν νιώθουμε ατομικό χρέος και ευθύνη προς στην κρατική μας οντότητακαι την κοινωνία της.

Η ιστορία της χώρας μας είναι γεμάτη από πολέμους, εμφυλίους πολέμους και πτωχεύσεις (Γ. Δερτιλής, 2016). Η γνώση της θα είχε αφυπνίσει τους σύγχρονους να αποφύγουν ορισμένα από τα ολέθρια λάθη του παρόντος, αλλά και του μέλλοντος. Κατά το διακεκριμένο ιστορικό: η γνώση της ιστορίας οδηγεί στην αυτογνωσία και στην επίγνωση. Από εκεί στην πράξη, ο δρόμος της Δημοκρατίας είναι ανοιχτός. Από εμάς τους πολίτες εξαρτάται αν θα βγούμε επιτέλους από τη δίνη των σφαλμάτων, αν θα ανακόψουμε τις δυνάμεις που την κινούν.

Από το ξετύλιγμα της ιστορίας και την κριτική ματιά του καθ. Γ. Δερτιλήέχουμε την ευκαιρία να δούμε ένα ξέφωτο στο τέλος του 19ου αιώνα. Στο πηδάλιο των κρίσιμων διαπραγματεύσεων για τη διευθέτηση του δημοσίου χρέους το δίδυμο Ζαϊμη-Στρέιτ. Οι διαπραγματευτές σε χρονικό διάστημα 11-μηνών πέτυχαν όρους παρόμοιους με αυτούς που όλα ανεξαιρέτως τα σημερινά πολιτικά κόμματα χρειάστηκαν επτά χρόνια άκαρπων διαπραγματεύσεων για να τους δεχτούν.Και βέβαια δεν έλειψαν (2010-2016): οι καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις, η φυγή κεφαλαίων, η απομάκρυνση των επενδυτών και τα μικροπολιτικά διλήμματα. Το παράδειγμα του 1898 διδάσκει ότι: οι μεγάλες κρίσεις μόνο με μια υπεύθυνη και μελετημένη πολιτική ηγεσία μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Κατά το μεγάλο διανοητή αυτά που πρέπει να κυριαρχήσουν στη χώρα μας είναι: υπευθυνότητα, ενότητα και συναίνεση.

Ο Στέλιος Ράμφος (2016) αναρωτιέται: τι απαγορεύει τη συμπληρωματική σχέση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, τι κάνει αδιανόητη τη συναλλαγή, τι νομιμοποιεί τα ατέλειωτα και συχνά παράλογα αντιπολιτευτικά «όχι» σε κάθε κυβερνητική πρόταση; Κατά το Ν. Δήμου το κυρίαρχο είναι η έλλειψη ορθολογισμού που είναι μάλιστα πολύ χειρότερο έλλειμμα από αυτό του προϋπολογισμού και μάλιστα το δεύτερο οφείλεται στο πρώτο.

Κατά τον Γ. Δερτιλή οι πολιτικοί μας αγνόησαν τα διδάγματα από την ιστορία μας γιατί: α) οι περισσότεροι διαβάζουν ελάχιστα, β) πολλοί από αυτούς δεν καταλαβαίνουν τα λίγα που τυχαίνουν να διαβάσουν, γ) όσα τυχόν καταλαβαίνουν, βαριούνται να τα εφαρμόσουν και δ) θεωρούν ότι οι υπήκοοί τους είναι τόσο ανίδεοι και βλάκες, ώστε να πιστεύουν αιωνίως τις δημαγωγίες τους.

Το συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι ότι: για να δρομολογηθεί η άνοιξη στην πατρίδα μας χρειαζόμαστε πολιτικούς που να ανταποκρίνονται στο πολιτικό, ηθικό και διανοητικό καθήκον τους, διανοουμένους που να μεταδίδουν στους πολίτες τις απαραίτητες γνώσεις για να κρίνουν και πολίτες με κριτική σκέψη και παιδεία.

Καθ. Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail: cmasalas@cc.uoi.gr

Αναφορές στο κείμενο:

Ν. Δήμου: Μικρό εγχειρίδιο ορθολογισμού, Εκδόσεις Πατάκη, 2016

Γ. Δερτιλής: Επτά πόλεμοι, Τέσσερις εμφύλιοι, Επτά πτωχεύσεις. Πόλις, 2016

Σ. Ράμφος: Πολιτική από στόμα σε στόμα, Εκδόσεις Αρμός, 2016