Η παιδεία είναι το αντίδοτο στη μοιρολατρία, είναι ο μοναδικός μηχανισμός ειρηνικής επανάστασης. Η οικοδόμηση του βασικού πυλώνα της παιδείας, που είναι η εκπαίδευση, είναι το μείζον για μια κοινωνία που θέλει να έχει μέλλον. Είναι όμως μεσοπρόθεσμη επένδυση και δεν είναι στις πρώτες προτεραιότητες των πολιτικών μας, καθώς οι πολιτικοί μας δεν έχουν παράδοση σε σχεδιασμούς με μακρύ ορίζοντα. Η κρίση δεν τους έβαλε να σκεφτούν ότι οι χώρες που βγαίνουν από την κρίση είναι εκείνες που θεμελίωσαν την προοπτική τους σε ένα καλό εκπαιδευτικό σύστημα.
Αφού οι πολιτικοί μας δεν ανταποκρίθηκαν στο πολιτικό και ηθικό καθήκον τους προς την κοινωνία, η κοινωνία η ίδια οφείλει να απαιτήσει ένα αξιόπιστο εκπαιδευτικό σύστημα που θα μας προσφέρει δυνατότητες για ένα μέλλον προσδοκιών.
Η κοινωνία μας οφείλει να είναι εκπαιδευμένη και για το λόγο αυτό πρέπει άμεσα να αντιμετωπίσει προβλήματα που το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα δεν τα κατάφερε…
Στη νέα γενιά παρατηρείται έλλειμμα επιχειρηματολογίας, επειδή στην εκπαίδευση έχει ατονήσει η σωκρατική μέθοδος διδασκαλίας που βασίζεται στο επιχείρημα. Η βασική πρόκληση της εκπαίδευσης σήμερα είναι η ανάκτηση της προσοχής από το μαθητή, αφού τα ηλεκτρονικά μέσα, κινητό, διαδίκτυο, είναι εργαλεία διάσπασής της. Πρέπει να τονιστεί ότι στις βασικές υποχρεώσεις της εκπαίδευσης είναι να μάθει στο μαθητή και το πώς να αντλεί την κατάλληλη πληροφορία και πώς να διακρίνει το ψεύτικο ή το βλαβερό από τα διάφορα ηλεκτρονικά μέσα και ακόμη να τον απασχολεί το γιατί των πραγμάτων.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού έχει αλλάξει. Ο εκπαιδευτικός είναι η πυξίδα που προσανατολίζει και ιεραρχεί μέσα στο χάος των πληροφοριών, όπου μπλέκονται: το αναγκαίο με το περιττό, το σημαντικό με το ασήμαντο, το αληθινό με το ψεύτικο,… Ο εκπαιδευτικός οφείλει από τις ατέλειωτες δυνατότητες που ανοίγονται στο νέο να ματαιώσει τις κακές, τις αρνητικές και τις ανεπιθύμητες. Η δουλειά του εκπαιδευτικού είναι δύσκολη, γιατί αποσκοπεί να μορφώσει αυτόνομους και ανεξάρτητους ανθρώπους. Ο εκπαιδευτικός είναι το πρώτο πρότυπο για το μαθητή. Όταν είμαστε μικροί μαθαίνουμε να ζούμε παρατηρώντας πώς ζουν οι άλλοι. Οι άλλοι πάντα μας εμπνέουν. Γι’ αυτό είναι σημαντικό το ποιος σε εκπαιδεύει. Αν δεν σε εκπαιδεύει ένας υπεύθυνος δάσκαλος σ’ ένα καλό σχολείο, θα σε εκπαιδεύσει η παρέα, το διαδίκτυο, η τηλεόραση.
Η παιδεία δεν λύνει όλα τα προβλήματα, αλλά χρησιμεύει να σου δώσει το ερέθισμα να σκέπτεσαι και περιεχόμενο που πρέπει να τακτοποιήσεις.
Ο κόσμος μας είναι μολυσμένος.. .Γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχουν μέρη όπου θα σε εφοδιάσουν με αντισώματα για να αντιμετωπίσεις τη μόλυνση της ζωής, ώστε να μη σε κυριεύσει αυτό που σε περιμένει. Αν φτάσεις χωρίς αυτές τις άμυνες, χάθηκες… Δεν ζούμε στον κόσμο που θέλουμε, αλλά στον κόσμο που υπάρχει…
Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα έχουν και καλά και κακά. Το πρόβλημα είναι πώς εφαρμόζονται. Και στην πατρίδα μας οι σχεδιασμοί πλεονάζουν και περιμένουν τους επόμενους να τους ακυρώσουν.
Η γνώση είναι ευκαιρία και τα πανεπιστήμιά μας στη σημερινή τους κατάσταση αδυνατούν να συνεισφέρουν στην κοινωνία αυτά που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία της.
Οι αξιόλογοι της νέας γενιάς ξενιτεύονται και η όποια επένδυση χαρίζεται σε άλλες κοινωνίες που ξέρουν να αξιολογούν και να αξιοποιούν τη γνώση.
Είναι αδικία η χώρα με το πλούσιο ιστορικό παρελθόν και το αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό να είναι ουραγός και όχι πρωτοπόρος στη διαμόρφωση του πολιτισμού του μέλλοντος.
Για το σκοπό αυτό πρέπει να αναγκαστούν τα πολιτικά κόμματα να συμφωνήσουν σε ένα minimum αρχών επί των οποίων να βασιστεί ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο θα διοικείται από προσωπικότητες επιλογής της βουλής με θητεία 10-ετή. Έτσι, χωρίς πολιτικούς κλυδωνισμούς, θα δημιουργήσει παράδοση που θα βοηθήσει όχι μόνο την παιδεία, αλλά και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του.
Η κρίση είναι η ευκαιρία να σκεφτούμε με όρους του μέλλοντος και να απαιτήσουμε παιδεία που θα μας δώσει τη δυνατότητα να ελπίζουμε…
* Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς- είναι πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
