Τι θα γινόταν αν αποφάσιζαν αύριο να κάνουν πικετοφορία όλοι οι παππούδες και όλες οι γιαγιάδες, απέχοντας μία ολόκληρη ημέρα από τα καθήκοντά τους; Καταστροφή, όλεθρος, Αρμαγεδδών, παραμελημένα εγγόνια σε δυσώδη σπίτια και κατεψυγμένη πίτσα για μεσημεριανό, εργαζόμενες μητέρες εν εξάλλω, ο Νίκος Φίλης σε περαιτέρω «αναβάθμιση» του ολοήμερου σχολείου, δραματική αύξηση των διαζυγίων, πτώση του Χρηματιστηρίου κ.ο.κ. Η αλήθεια είναι ότι το δυστοπικό αυτό σενάριο πλησίασε κατά τι την πραγματικότητα σε μια άλλη, πληγείσα από την κρίση, μεσογειακή χώρα: την Ισπανία του 2010. Επρόκειτο κατ’ ουσίαν για ένα πολιτικό ταχυδακτυλουργικό οργανωμένο από συνδικάτα, για να βγουν στην επιφάνεια το ανύπαρκτο κράτος πρόνοιας και οι εργατοώρες που «ρίχνουν» ο παππούς και η γιαγιά ανατρέφοντας τη νέα γενιά της Ιβηρικής. Οι ισπανοί «babysitter grandparents» (όπως αποκαλείται η διαρκώς διογκούμενη αυτή δημογραφική ομάδα) κλήθηκαν να κάνουν μία ολόκληρη ημέρα απεργία, σηκώνοντας πλακάτ που έγραφαν: «Μάθε να λες «Οχι»» και «Μην έχεις ενοχές κ.ο.κ.». Η κίνηση –ευτυχώς –δεν πέτυχε.
Οι γονείς των γονέων έχουν μπει έκτοτε και άλλες φορές σε πολιτικά ευχολόγια χωρών βυθισμένων στην ύφεση («Δεν θέλουμε τους παππούδες να συντηρούν τα άνεργα παιδιά και εγγόνια» διακήρυσσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο πλαίσιο του «2ου Φόρουμ για την απασχόληση») ή χωρών βυθισμένων στον ευρωσκεπτικισμό (πέρυσι οι Εργατικοί στη Βρετανία υποσχέθηκαν «granny leave», ήτοι άδεια για εργαζόμενους grandparents που θέλουν να φροντίσουν τα εγγόνια τους). Οσο για την 67χρονη «boomer granny» (γιαγιά της μεταπολεμικής γενιάς των baby boomers) Χίλαρι Κλίντον, που μόλις απέκτησε και δεύτερο εγγόνι, γνωρίζει καλά ότι τα άσπρα μαλλιά φέρνουν ψήφους. Το έχει δηλώσει και στο Twitter: «Οι γιαγιάδες ξέρουν καλύτερα».
Στην πολυμνημονιακή Ελλάδα οι «babysitter grandparents» τα κάνουν όλα και συμφέρουν (ακριβοθρέφουν εγγόνια και «τσοντάρουν» παράλληλα για τα παιδιά τους, επωμιζόμενοι αγόγγυστα το βάρος τριών γενεών). Η κρίση επιδείνωσε όχι μόνο τις συντάξεις τους αλλά και τις «εργασιακές» συνθήκες τους: κάποιοι φτάνουν, για παράδειγμα, στα 77 τους να δουλεύουν οκτάωρο, χωρίς ρεπό, ενίοτε με την πλέον απαξιωτική εργοδοτική γκρίνια («Δεν σου έχω πει να μην κοιμάται η μικρή το μεσημέρι πάνω από μία ώρα;»), συχνά στα όρια του burnout. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό των παιδιών κάτω των τριών ετών που πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς (δημόσιους ή ιδιωτικούς) είναι μόλις 13% (πολύ χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που φτάνει το 28% και σοκαριστικά χαμηλότερο από τον δανέζικο που είναι 70%!). Με την ανυπαρξία ή το υψηλό κόστος των υπηρεσιών φύλαξης και φροντίδας, ο παππούς και η γιαγιά βγαίνουν μπροστά να καλύψουν το κενό δωρεάν. «Μόνο που δεν είναι και τόσο δωρεάν, είναι;» διερωτάτο προ καιρού η Γκάμπι Χίνσλιφ στον βρετανικό «Guardian». «Κάτω από την επιφάνεια της εξιδανικευμένης μεσογειακής οικογένειας», γράφει η Χίνσλιφ, «ελλοχεύουν περισσότερη ενοχή, πικρία και γνήσια παραδοσιακή εξάντληση από όσο θα μπορούσε κανείς να φανταστεί».
Οι ενοχές, βέβαια, δεν αφορούν τους ίδιους τους εγχώριους grandparents (εκτός, βέβαια, από τους λίγους, υποθέτω, οι οποίοι νιώθουν άσχημα που δεν απολαμβάνουν τα δικά τους ύστερα χρόνια). Κατατρύχουν συνήθως τα παιδιά τους. Νιώθεις ενοχές που συχνά τους παίρνεις τηλέφωνο να τους «αγγαρέψεις» για λίγο έξτρα babysitting. Ενοχές όταν διαισθάνεσαι (δεν θα σ’ το ομολογήσουν οι ίδιοι ποτέ) ότι ακυρώνουν τελευταία στιγμή δικά τους σχέδια για να εξυπηρετήσουν τη δική σου φρενήρη καθημερινότητα. Ενοχές που κάποιες φορές τούς μιλάς απότομα, βιαστικά, συγκαταβατικά, χωρίς να αφουγκράζεσαι τις δικές τους αγωνίες, συνήθως για να τους δώσεις οδηγίες. Ενοχές, πρωτίστως, διότι καταλαβαίνεις πως όσο και αν λατρεύουν (σχεδόν παθολογικά) τα εγγόνια τους, τους έχεις επιβάλει μια δεύτερη μητρότητα-πατρότητα. Πάρ’ το απόφαση. Οι δικοί σου γονείς δεν θα σου στείλουν ποτέ καρτ ποστάλ από την άλλη άκρη του κόσμου, όπως τα χαρωπά ζευγάρια υπερήλικων αμερικανών globetrotters με τα αθλητικά και τα τσαντάκια-μπανάνες.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 26 Ιουνίου 2016

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ