Κάποια παιδάκια είναι καλλίφωνα. Τα ακούει ο δάσκαλος και τα διαλέγει για τη χορωδία του σχολείου. Κάποια παιδάκια τρέχουν σαν τον άνεμο. Τα βλέπει ο γυμναστής και τα στέλνει σε αθλητικό σύλλογο. Κάποια παιδάκια μαστορεύουν. Τα ενθαρρύνουν οι γονείς και τους αγοράζουν εργαλεία. Υπάρχει μήπως κάποια ματαιότητα πίσω από όλα αυτά, μια κρυφή ελπίδα ότι προέκυψε ένας Γιόνας Κάουφμαν, ένας Γιουσέιν Μπολτ, ένας Τόμας Εντισον; Πιθανότατα. Δεν θα μπορούσαμε όμως να πούμε με βεβαιότητα ότι οι ελπίδες του περίγυρου καταδυνάστευσαν ολόκληρη τη ζωή των μικρών ταλαντούχων.
Η υπεροχή σε αυτούς τους τομείς, την τέχνη, τον αθλητισμό, την εφευρετικότητα αναγνωρίζεται και επιβραβεύεται. Δεν συμβαίνει το ίδιο με ένα άλλα χαρακτηριστικά, δηλαδή τον συνδυασμό ευφυΐας και φιλομάθειας. Ο καλός μαθητής, ο άριστος, έχει ρετσινιά για όλη του τη ζωή. Ετσι λέει ο νέος υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς. Η δήλωση έγινε με αφορμή τη συζήτηση για τα πρότυπα σχολεία, δηλαδή τα γυμνάσια και λύκεια στα οποία φοιτούν κατόπιν εξετάσεων καλοί μαθητές. Ο υπουργός είπε ότι «πρέπει να τα επαναφέρουμε κάπου».
Ενα μικρό ιστορικό. Τα πρότυπα σχολεία καταργήθηκαν από το ΠαΣόΚ που θεωρούσε ότι ο θεσμός αναπαρήγαγε μια ελίτ του πνεύματος. Φυσικά δεν καταργήθηκαν τότε τα ιδιωτικά σχολεία που εκπαίδευαν μια ελίτ του χρήματος. Τα πρότυπα σχολεία επανήλθαν με νόμο της Αννας Διαμαντοπούλου και τώρα επανεξετάζονται επειδή η αριστεία είναι «ρετσινιά». Ας μεταφέρουμε κάποιες φράσεις του Αριστείδη Μπαλτά: «Να τα επαναφέρουμε, όχι προς Θεού όμως, μ’ αυτό μ αυτό το τρομερό πράγμα που λέγεται αριστεία». «Η αριστεία είναι νόμιμη και χρήσιμη, αλλά όταν γίνεται σφραγίδα που μπαίνει στη ζωή ενός παιδιού το ακολουθεί σε όλη του τη ζωή κατά άδικο τρόπο». «Δεν είμαστε κατά των εξετάσεων γενικά, αλλά ξέρουμε ότι είναι ένα τεράστιο φορτίο και δεν θέλουμε τα παιδιά να έχουν αυτό το άγχος».
Δεν ξέρουμε πώς οδηγείται σε συμπεράσματα ο υπουργός και πώς ομιλεί με βεβαιότητα για ψυχικά φορτία. Μήπως έχει γίνει κάποια έρευνα, βάσει της οποίας αποδεικνύεται ότι οι απόφοιτοι προτύπων έγιναν δυστυχείς και καταπιεσμένοι ενήλικες; Μήπως έγινε κάποια έρευνα από την οποία προκύπτει ότι τα παιδάκια που δεν κατάφεραν να εισαχθούν σε πρότυπο, κουβαλούν όλη τη ζωή τους ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας; Στον αντίποδα υπάρχουν στατιστικές που δείχνουν τα καλά αποτελέσματα στις εισαγωγικές εξετάσεις. Επειδή όμως αυτό δεν αποτελεί κριτήριο από μόνο του, υπάρχουν οι σύλλογοι αποφοίτων, οι οποίοι μπορούν να προμηθεύσουν καταλόγους με εκατοντάδες ονόματα ατόμων που σπούδασαν με υποτροφίες και διακρίθηκαν σε πρωτίστως σε επιστήμες.
Να πούμε και κάτι άλλο. Η συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα πρότυπα είναι οικειοθελής. Ο κακός ή μέτριος μαθητής δεν υποχρεώνεται σε κάποια ταπείνωση. Και δεν είναι ταπείνωση η αποτυχία. Απλά θα πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι δεν έχουν όλα τα παιδιά τις ίδιες πνευματικές δυνατότητες και την ίδια επιμονή στη μελέτη, όπως δεν έχουν την ίδια σωματική διάπλαση, δεν έχουν τα ίδια ταλέντα.
