Μετά και το αποτέλεσμα της δεύτερης ψηφοφορίας για την Εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, μάλλον οδηγούμεθα, εκτός απροόπτου, σε εκλογές. Έχοντας κατά νου την πρόσφατη εμπειρία των διπλών εκλογών του 2012 (και τον εξαιρετικά δυσκίνητο τρόπο με τον οποίο οι διαβουλεύσεις των πολιτικών κομμάτων οδήγησαν στο σχηματισμό κυβέρνησης), κρίνω, ως πιο πιθανό σενάριο, ότι θα φτάσουμε στα τέλη Φεβρουαρίου εντελώς απροετοίμαστοι με αποτέλεσμα το υπάρχον «δίχτυ ασφαλείας» να τεθεί εκτός ισχύος.
Με άλλα λόγια, μάλλον θα διαπραγματευτούμε υπό χειρότερες συνθήκες σε σχέση με τις σημερινές. Σημειώνω επιπλέον ότι οι ληξιπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις του 2015 (περίπου 22,5 δις. Ευρώ, ήτοι 10,8% του ΑΕΠ) θα βαρύνουν τα μέγιστα στην εξαιρετικά ασθενή διαπραγματευτική μας ισχύ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είτε καταλήγουμε σε συμφωνία με την Τρόικα-Κέρβερο με όρους μάλλον χειρότερους από τους σημερινούς, είτε συγκρουόμαστε με αυτόματη έξοδο μας από το Ευρώ και παράλληλη υποτίμηση νομίσματος και μονομερές «κούρεμα» χρέους.
Εαν «τα βρούμε» με την Τρόικα, θα μπορούσαμε να περιμένουμε ανάπτυξη 2,5% το 2015 (σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας). Στην αυτή την περίπτωση, το ΔΝΤ εκτιμά ανάπτυξη 2,9% το 2015 και ανάπτυξη 3,7% το 2016. Επιπλέον, το ΔΝΤ εκτιμά ποσοστό ανεργίας 23,8% το 2015 και 20,8% το 2016.
Μερικοί, όπως ο κος Λαφαζάνης, προκρίνουν μονομερές κούρεμα χρέους το οποίο, κατά τη γνώμη μου θα μας οδηγήσει εκτός Ευρώ. Ας δούμε διεξοδικά τι σημαίνει αυτό το σενάριο σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και ανεργίας. Εκτιμώ οικονομετρικά την επίδραση στο ρυθμό οικονομικής μας ανάπτυξης (και ανεργίας) από τις ακόλουθες μεταβλητές: (α) υποτίμηση νομίσματος, (β) μονομερές «κούρεμα» χρέους, (γ) εκτίναξη του 10ετούς spread, (δ) μείωση της κυβερνητικής αποτελεσματικότητας και (ε) διεθνής ζήτηση (την οποία προσεγγίζω από το ρυθμό ανάπτυξης στις χώρες του ΟΟΣΑ). Πιο συγκεκριμένα αναλύω ταυτόχρονα:
1. Τη θετική επίδραση μιας υποτίμησης της δραχμής της τάξης του 30% το 2015. Υποθέτω επίσης σταθερή ισοτιμία, στο επίπεδο του 2015, για το 2016. Η υποτίμηση θα μπορούσε να είναι και (πολύ) μεγαλύτερη. Την περιορίζω στο 30% «μόνο».
2. Τη θετική επίδραση γενναίου μονομερούς «κουρέματος» στο χρέος κατά 54 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Σε αυτό το σενάριο, το χρέος μειώνεται στο 120% του ΑΕΠ το 2015. Υποθέτω επιπλέον ότι το χρέος διατηρείται στο 120% του ΑΕΠ και το 2016.
3. Την αρνητική επίδραση τόσο της εξόδου μας από το Ευρώ όσο και του μονομερούς «κουρέματος» στο χρέος απο την εκτίναξη του 10ετούς spread στο 50% το 2015. Υποθέτω επιπλέον ότι το spread αποκλιμακώνεται (κάπως) στο 25% το 2016.
4. Ελλείψει Τρόικα-Κέρβερου, υποθέτω επίσης μείωση του δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (ο δείκτης προέρχεται από τη βάση δεδομένων του Political Risk Services Group) κατά 20% το 2015. Υποθέτω ότι η κυβερνητική (ανα)ποτελεσματικότητα παραμένει, το 2016, στο επίπεδο του 2015.
Οι παραπάνω υποθέσεις οδηγούν στην εκτίμηση ότι, αντί ανάπτυξης 2,5%-2,9% το 2015 και 3,7% το 2016, καταγράφουμε ύφεση 2,2%-2,6% το 2015 και επιπλέον ύφεση της τάξης του 0,2% το 2016. Σε επίπεδο ανεργίας, οι παραπάνω εκτιμήσεις σηματοδοτούν αύξηση της ανεργίας στο 27% το 2015 και 27,7% το 2016 αντί ποσοστού ανεργίας 23,8% το 2015 και 20,8% το 2016 (στην περίπτωση
δηλαδή κατά την οποία τα «βρίσκαμε» με την Τρόικα-Κέρβερο). Ασφαλώς οι παραπάνω εκτιμήσεις μου μπορεί να αποδειχθούν λανθασμένες. Καθώς όμως, δεν έχω λάβει υπόψιν την εκροή καταθέσεων (σε περίπτωση εξόδου από το Ευρώ), μάλλον περιγράφω μία σχετικά «ρόδινη» κατάσταση στην περίπτωση που το GREXIT συμβεί.
Βέβαια, ευελπιστώ ότι μία (πιθανή) κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δε θα φτάσει σε αυτό το ακραίο σενάριο. Χριστούγεννα ήρθαν, μέρες ελπίδας πρέπει να είναι. ‘Αλλωστε, ο κος Τσίπρας, σε συνέντευξη του στο Reuters (18 Δεκεμβρίου), δήλωσε ότι δε θα προβεί σε μονομερείς ενέργειες εκτός και αν εξαναγκασθεί, κάτι το οποίο θεωρεί απίθανο. Ίδωμεν.
* Ο Κώστας Μήλας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool.
