Kάν’ το όπως ο Στιβ Τζομπς

Δεν περίμενα ότι ο Στιβ Τζομπς θα ήταν ένας low-tech μπαμπάς. Το διάβασα προ ημερών στους «New York Times» σε ένα άρθρο του συντάκτη τεχνολογίας Νικ Μπίλτον, ο οποίος κατέθεσε την προσωπική του μαρτυρία. «Τα παιδιά σας, φαντάζομαι, θα λατρεύουν το iPad…» είχε πει το 2010 στον ιδρυτή της Apple, λιγότερο από ενδιαφέρον και περισσότερο για να «ζεστάνει» μια χλιαρή ατμόσφαιρα (ο Τζομπς μόλις τον είχε περιαδράξει με αφορμή ένα άρθρο του στο οποίο επέκρινε την παρθενική ταμπλέτα της εταιρείας για ένα κατασκευαστικό ελάττωμα). H απάντηση τον κατακεραύνωσε· η φαντασίωση ενός ψηφιακού άντρου (με ταβάνια και δάπεδα γιγάντιες οθόνες αφής και τα παιδιά να τρώνε για πρωινό φρυγανισμένες φέτες με gigabytes και φιστικοβούτυρο) έσκασε με ένα ηχηρό «φλοπ». «Δεν το έχουν χρησιμοποιήσει ακόμη» είπε ο Τζομπς. «Γενικά έχουμε περιορισμούς στον χρόνο που τα παιδιά χρησιμοποιούν την τεχνολογία μέσα στο σπίτι».

Ομολογουμένως ήταν ανακουφιστικό το στυλ (και το στίγμα) γονεϊκότητας του ιδρυτή της Apple. Και, σύμφωνα πάντα με τον αμερικανό αρθρογράφο, δεν ήταν μόνο ο Τζομπς. O επικεφαλής της 3D Robοtics (πρώην διευθυντής του «Wired»), Κρις Αντερσον, δηλώνει ότι τα πέντε παιδιά του (όλη η ηλικιακή γκάμα, από 6 έως 17 ετών) αποκαλούν αυτόν και τη γυναίκα του «φασίστες», μουρμουρίζοντας ότι στα σπίτια των φίλων τους οι κανόνες για τη χρήση των γκάτζετ είναι πολύ πιο ελαστικοί. Το ίδιο και ο Ιβαν Γουίλιαμς, εκ των ιδρυτών του Τwitter, που αντί για ταμπλέτες έχει στη διάθεση των δύο γιων του εκατοντάδες (σάρκινα) βιβλία. Και άλλοι πολλοί, όλοι τους «καλωδιωμένοι» εξ επαγγέλματος γονείς, άλλως ειπείν nerds μέχρι το μεδούλι, που τολμούν και λένε: «Ημέρες σχολείου το τάμπλετ μένει κλειστό». Τι είναι ανακουφιστικό; Το ότι μπορείς να πεις «όχι» (χωρίς να θεωρηθείς αυθωρεί δεινόσαυρος του αναλογικού κόσμου ή φρικιό που στον ελεύθερο χρόνο του κολλάει με σελοτέιπ «μασημένες» κασέτες).

Δεν είναι μόνο οι ιστορίες φρίκης (π.χ. οκτάχρονο στην Οκλαχόμα «σκόνταψε» σε πορνογραφικό υλικό) τις οποίες μίντια και γονείς αναπαράγουν σχεδόν μετά ζήλου. Δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να ζεις με τον φόβο, να τρέμεις ανείπωτα ψηφιακά εγκλήματα με θύματα ανηλίκους και ύστερα να «στήνεις» το εξάχρονο στο Internet για να κάνεις με την ησυχία σου εκείνο το τηλεφώνημα. Σημασία έχει, λένε οι ειδικοί, να συνειδητοποιήσεις ότι η γονεϊκή επίβλεψη είναι επιβεβλημένη. Να αντιληφθείς και εσύ ότι o ψηφιακός κόσμος είναι προέκταση του φυσικού. Και ότι σε αμφότερους τα παιδιά (και οι έφηβοι) έχουν ανάγκη από όρια. Ορια ηλικιακά (δεν είναι τυχαία η σύσταση να μη χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικά μέσα πριν από την ηλικία των 2 ετών τη στιγμή μάλιστα που, σύμφωνα με το Common Sense Media στις ΗΠΑ, ένα στα τρία παιδιά μαθαίνει να χρησιμοποιεί τάμπλετ προτού ακόμη μιλήσει). Ορια χρονικά (π.χ. στην ηλικία των 4-5 ετών η χρήση μέσου με οθόνη θα πρέπει να περιορίζεται σε λιγότερο από μία ώρα την ημέρα). Και βέβαια, όρια γεωγραφικά (σύμφωνα με τον προαναφερθέντα Κρις Αντερσον της 3D Robotics: «Αυτός είναι ο κανόνας Νο 1: Δεν υπάρχουν οθόνες στο υπνοδωμάτιο του παιδιού. Τελεία και παύλα. Ποτέ»).

Μόνο που οι κανόνες πρέπει να συνάδουν με την εποχή. Τα παιδιά είναι «αυτόχθονες» του ψηφιακού κόσμου (δεν είναι «μετανάστες» όπως οι περισσότεροι γονείς) και πρέπει να τα αντιμετωπίζεις ως «αυτόχθονες». Θυμάμαι που ειδικοί από την πολύ δραστήρια Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Π. & Α. Κυριακού) μου είχαν μιλήσει για απαυδισμένους γονείς (συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας) που εμφανίζονται αποφασισμένοι να «κόψουν» μαχαίρι την τεχνολογία στο παιδί τους. Αυτό είναι ουτοπικό, μου εξηγούσαν, γιατί εν έτει 2014 το digital IQ είναι ζήτημα επιβίωσης. Πατώντας το «delete» είναι σαν να δημιουργείς ενός είδους αναπηρία στο παιδί, σαν να προλειαίνεις το έδαφος για ένα ψηφιακό Κωσταλέξι.

Ο Γουόλτερ Αϊζακσον, επίσημος βιογράφος του Στιβ Τζομπς, το επιβεβαιώνει: «Κάθε βράδυ ο Στιβ τόνιζε τη σημασία τού να τρώει όλη η οικογένεια στο μακρύ τραπέζι της κουζίνας, συζητώντας για βιβλία, Ιστορία και ένα σωρό άλλα θέματα. Κανείς δεν έβγαζε iPad ή υπολογιστή». Νομίζω ότι και ο ιδρυτής της Apple, αν ήταν ακόμη μαζί μας, θα συμφωνούσε ότι το ψηφιακό τζίνι έχει βγει πλέον από το λυχνάρι και ότι δεν μπορείς να το ξαναβάλεις μέσα. Το αφήνεις να κυκλοφορεί ελεύθερο, απλώς προσέχεις τι ευχές τού ζητάς.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2014