Η ανάγκη μεταρρύθμισης των Σπουδών Πολιτικού Μηχανικού και όχι μόνον

Το πολιτικό σύστημα στη Χώρα μας ενεργοποιείται από τα σήματα που εκπέμπει η πραγματική Οικονομία με υπερβολική καθυστέρηση. Προσαρμοζόμενο στην αδράνεια της κοινωνικής ζήτησης, στο χώρο της εκπαίδευσης συνεχίζει να δεσμεύει πολύτιμους πόρους σε λάθος επένδυση.

Όμως, δεν μπορεί κανείς να πορεύεται όπως άλλοτε: Εξ αιτίας της μεγάλης ανεργίας των ΠΜ, τα τελευταία έτη παρατηρήθηκε σημαντική πτώση των βάσεων εισαγωγής (ποιότητας σπουδαστών). Περιορίσθηκε η δυνατότητα των οικογενειών των σπουδαστών να χρηματοδοτήσουν μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό.

Η μεγάλη προσπάθεια να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο έχει καταπονήσει τους νέους σπουδαστές. Εξ άλλου, γίνονται πιο ώριμοι και αποκτούν ενδιαφέροντα σε κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Όλα αυτά συμβάλλουν στα μεγάλα ποσοστά αποτυχίας κατά τα πρώτα εξάμηνα των σπουδών.

Οι Σπουδές ΠΜ (ΣΠΜ) έχουν υπερφορτωθεί με προωθημένη γνώση, την οποία ο μέσος μηχανικός μπορεί να μην χρειαστεί ποτέ. Ως επακόλουθο, ο μέσος χρόνος αποφοίτησης είναι μεγαλύτερος της πενταετίας κατά 30%.

Η παγκοσμιοποίηση της αγοράς θα αυξάνεται συνεχώς στο προβλεπτό μέλλον. Ο αναπροσανατολισμός των σπουδών προς τις ανάγκες και τις ευκαιρίες απασχόλησης (και) της παγκόσμιας αγοράς είναι σήμερα απολύτως αναγκαίος. Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών πολλοί έλληνες επαγγελματίες μετακινήθηκαν σε χώρες με ισχυρή οικονομία.

Μερικές φορές αυτό επικρίνεται άκριτα ως διαρροή εγκεφάλων σε επίπεδο Χώρας. Παραγνωρίζεται ότι αφορά (εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, ερευνητών κυρίως) σε ανέργους, οι οποίοι, σε μεσοπρόθεσμο τουλάχιστον ορίζοντα, δεν θα είχαν τη δυνατότητα να προοδεύσουν (και να συμβάλουν) παραμένοντας στη χειμαζόμενη από την κρίση Χώρα. Εξάλλου, σε ατομικό επίπεδο η αναζήτηση καλύτερης τύχης αποτελεί την εύλογη επιλογή άσκησης του ταλέντου και των προσόντων, που αποκτήθηκαν μετά από μακρά προσωπική προσπάθεια και βαρύ οικονομικό κόστος, με στόχο την ικανοποιητική ανταμοιβή.

Η μεταρρύθμιση των ΣΠΜ, αφενός, για να έχει νόημα οφείλει να είναι ριζοσπαστική και να έχει μακροχρόνια προοπτική και, αφετέρου, για να επιτύχει δεν πρέπει να υπονομεύει τις ευρέως αποδεκτές αξίες και τις επικρατούσες ιδέες στον υπόψη χώρo και χρόνο.

Οι ακόλουθες προτάσεις έχουν διατυπωθεί εντός του ανωτέρω πλαισίου:

Διατήρηση του ενιαίου κύκλου 5ετών σπουδών και δημιουργία 3 εσωτερικών σταδίων με προοδευτικά αυξανόμενες απαιτήσεις και παροχή διπλώματος και μεταπτυχιακού τίτλου στο τέλος του κύκλου. Περιορισμός του συνολικού αριθμού ωρών διδασκαλίας.

Δημιουργία 1ου «εισαγωγικού» σταδίου 3ων εξαμήνων (βασική μαθηματική, τεχνική, νομική και οικονομική γνώση του μηχανικού). Αποτυχία του φοιτητή, μετά από εύλογο αριθμό επαναληπτικών εξετάσεων, θα συνεπάγεται μεταγραφή του σε άλλη σχετική Σχολή με χαμηλότερη βάση εισαγωγής (φίλτρο έγκαιρης επιλογής για τη συνέχιση ΣΠΜ αντί της διαγραφής των αποτυχόντων μετά από επτά έτη σπουδών, δηλαδή της πιστοποίησης κοινωνικών δραμάτων που αφέθηκαν να δημιουργηθούν).

Παροχή γενικών ΣΠΜ κατά τη διάρκεια των επομένων 5 εξαμήνων (2ο στάδιο), οι οποίες θα οδηγούν σε απόκτηση διπλώματος. Περιορισμός του αριθμού των υποχρεωτικά διδασκομένων μαθημάτων. Διαμόρφωση ομάδων συγγενών κατ΄επιλογή μαθημάτων (ροές, minors). Εξοικείωση με τις κατασκευαστικές μέθοδους, μέσω των οποίων υλοποιείται η θεωρητική ανάλυση, με συγκεκριμένες εφαρμογές και αναλύσεις αστοχιών και κινδύνων.

Εισαγωγή νέων μαθημάτων που θα αφορούν σε περιβάλλον, διοίκηση, οργανωτική συμπεριφορά, διαχείριση –χρηματοδότηση – λειτουργία – αναβάθμιση έργων, σε βάρος του χρόνου διδασκαλίας των παραδοσιακών θεμάτων (σύμφωνα με την ποσόστωση ωρών των καλύτερων Σχολών του εξωτερικού). Διασύνδεση των σπουδαστών με μικρό αριθμό έργων υπό υλοποίηση. Οι σπουδαστές θα αντιμετωπίζουν 8ωρη(ες) εξέταση(εις) σε σύνθετα θέματα (από ομάδα καθηγητών) για την απονομή του διπλώματος.

Το μέλλον των ΣΠΜ είναι η επιστροφή στη βασική αρχή της ολιστικής προσέγγισης των έργων, δηλαδή όπως έπραττε ο ΠΜ (μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση) μερικές δεκαετίες πριν.

Αφιέρωση των τελευταίων 2 εξαμήνων σε προγράμματα εξειδίκευσης (3ο στάδιο – masters), που θα αποτελούν μετεξέλιξη των σημερινών Κατευθύνσεων και Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών (ΜΠΣ) ή θα είναι νέα. Μέρος τους θα διδάσκεται στην αγγλική γλώσσα (ελάχιστοι διδάσκοντες δεν έχουν την ευχέρεια αυτή), ώστε να δίνεται η δυνατότητα και σε αλλοδαπούς φοιτητές να τα παρακολουθήσουν. Πρέπει να επιδιώκεται συνεργασία με αναγνωρισμένα Πανεπιστήμια του εξωτερικού προκειμένου να αυξηθεί η διεθνής αναγνώριση και ελκυστικότητα των ελληνικών τίτλων ΜΠΣ.

Διαμόρφωση κατάλληλου επαγγελματικού υποβάθρου με στοχευμένη συμπληρωματική κατάρτιση κατά την διάρκεια των σπουδών και διευκόλυνση των νέων αποφοίτων στην πιστοποίηση προσόντων από επαγγελματικές ενώσεις.

Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα αναβαθμίσει δραστικά τις ΣΠΜ στη Χώρα μας. Η υλοποίηση της δεν απαιτεί σημαντικό κόστος, μεγάλο χρόνο και πρόσθετους ανθρώπινους πόρους. Προϋποθέτει μακροχρόνιο προγραμματισμό αριθμού και εξειδικεύσεων διδακτικού προσωπικού. Απαιτεί ορθολογική προσέγγιση και απροκατάληπτη, προοδευτική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Επιβάλλεται να καταγραφεί άμεσα η άποψη των αποφοίτων των τελευταίων δέκα ετών και να δρομολογηθεί ουσιαστική διαβούλευση όλων των αρμοδίων. Αντίστοιχες ενέργειες είναι κρίσιμες και για τους άλλους κλάδους των μηχανικών.

Η πραγματική μάχη της εποχής μας είναι ανάμεσα στη συντήρηση και στην καινοτομία. Και παρά τις πολλές προσπάθειες μας, παραμένει υψηλός ο κίνδυνος να ρυθμίζουμε όλο και λιγότερο τις τύχες μας και να πορευόμαστε ως παθητικοί αποδέκτες μιας μοίρας που οι άλλοι μας επιφυλάσσουν, στο πλαίσιο της αμείλικτης παγκοσμιοποίησης ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και οι άλλοι δεν θεωρούν συμφέρον τους το να εκπαιδεύουμε εμείς τους καλύτερους μηχανικούς.