Χρεωμένοι στη ζωή

Προλογίζοντας τον Νοέμβριο του 2011 το βιβλίο του Γιώργου Ρωμαίου Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών, ο Γιάννης Στουρνάρας απέδιδε τη «δεινή οικονομική κατάσταση» στον δανεισμό. Αλλά ως εκεί. Διότι παρέλειπε να πει πως η υπερχρέωση δεν ήταν παρά το καθήκον όχι μόνο των καταναλωτών, αλλά και του κράτους για το οποίο η συσσώρευση χρέους ήταν συγχρόνως μια κατ’ εξοχήν τεχνική ελέγχου των πολιτών.

Η προτροπή του νεοφιλελεύθερου κράτους μέσω των «τσάρων» της οικονομίας του, από τον Αρσένη και τον Παπαντωνίου έως τον Στουρνάρα και από προχθές τον «τσάρεβιτς» Γκίκα Χαρδούβελη, συνοψιζόταν στο εξής: «όχι στις αυξήσεις, ναι στα δάνεια». Το χρέος έτσι, όχι μόνο κατέστη οικουμενική σχέση εξουσίας αλλά και ένα είδος κατηγορικής προσταγής, η ηθική διάσταση της οποίας είναι ασφαλώς εξω-οικονομική.

Στο έργο του Η κατάσταση του χρεωμένου ανθρώπου (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2014), ο Μαουρίτσιο Λαζαράτο αναλύει καθαρά γιατί η «χρέωση» είναι συγχρόνως και «υπο-χρέωση» όλων μας και κυρίως του κράτους, που έτσι κυβερνά αδιατάρακτα προάγοντας τον κάθε Στουρνάρα από τον ΙΟΒΕ στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Διότι μόνον γύρω από το χρέος και διά του χρέους ο καπιταλισμός διευρύνει συνεχώς τα όριά του και ξεπερνά τις κρίσεις του, επιβεβαιώνοντας τον Ούλριχ Μπεκ: «ο τρόμος προέρχεται από την παραγωγική ζώνη της κοινωνίας». Θα πρόσθετα, και η αποβλάκωση. Διότι η αφέλεια στην οποία καταδικάζει η βιομηχανοποιημένη κουλτούρα όλους εμάς τους διανοούμενους και τους δημιουργούς, το πολύ να μας μετατρέψει σε γραφικούς ανθρώπους χωρίς χρησιμότητα και αξία εκτός ίσως από την διακοσμητική παρουσία μας στα πάνελ των βιβλίων των πολιτικών.

Ο τρόμος λοιπόν από την ανεργία, οι εκβιασμοί και οι φοβίες, η ισοπέδωση από την παραγωγική ζώνη της κοινωνίας μας, αυτός ο καθημερινός παρα-οικονομικός τρόμος, πώς θα καταλαγιάσει, από ποιον λαϊκιστή Γιακουμάτο, που θα αναλάβει να καθησυχάσει τους μικροπωλητές των λαϊκών, ως Κουλούρης της σήμερον;

Δεν θα συμφωνούσα με τη φράση της μεγάλης αυστριακής ποιήτριας Ινγκεμπορ Μπάχμαν. Ελεγε πως «η δύναμή μας θα υπερβαίνει πάντοτε τη δυστυχία μας». Η αδυναμία μας; Ναι, γιατί πού τη βρήκαμε τη δύναμη χρεωμένοι καθώς είμαστε στη ζωή;