Τελικά οι Eλληνες έχουν ελάχιστες απαιτήσεις. Ικανοποιούνται με ό,τι να ‘ναι, διαμαρτύρονται για ό,τι να ‘ναι. Δεν νοείται να ανέχονται το υπάρχον σύστημα δημόσιας Παιδείας, να μην έχουν κάνει επανάσταση. Oχι για τα ντουβάρια, τα ακατάλληλα κτίρια, τα κοντέινερ που λειτουργούν ως τάξεις, αλλά για το περιεχόμενο των μαθημάτων, για την ποιότητα των βιβλίων.
Δεν είναι τυχαίο ότι μια βιαστική προκήρυξη για τη συγγραφή σχολικών βιβλίων πέρασε απαρατήρητη. Θα πείτε, έχουμε εκλογές, έχουμε τα βάσανά μας, με την προκήρυξη θα ασχοληθούμε; Κι όμως, αυτή η προκήρυξη είναι ενδεικτική για την προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν διαχρονικά την Παιδεία οι κυβερνήσεις. Ας δούμε το γεγονός: Στις 17 Απριλίου το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, δηλαδή ο Σωτήρης Γκλαβάς, εξέδωσε «Τεύχος προκήρυξης ανοικτού τακτικού διαγωνισμού» με αντικείμενο τη συγγραφή σχολικών βιβλίων, ενώ παράλληλα δημοσιεύθηκαν στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Υπήρχε ανάγκη λοιπόν για πέντε βιβλία, Πολιτική Παιδεία Α΄ και Β΄ Λυκείου, Εφαρμογές Πληροφορικής Α΄ και Β΄ Λυκείου Αρχές Κοινωνικής Επιστήμης Β΄ Λυκείου.
Πόσος καιρός χρειάζεται για τη συγγραφή ενός βιβλίου από το οποίο θα μορφωθούν χιλιάδες νέοι, θα αποτελεί παρακαταθήκη γνώσης και θα διανέμεται επί σειρά ετών; Κάθε βιβλίο θέλει τον χρόνο του, πλην των σχολικών που δύνανται να γραφτούν στο άψε-σβήσε. Η προκήρυξη του Απριλίου λοιπόν έχει ως ημερομηνία κατάθεσης του έργου τη 18η Ιουλίου. Εκτιμούν δηλαδή στο υπουργείο Παιδείας ότι ένα εγχειρίδιο της προκοπής γράφεται ολόκληρο σε λιγότερο από τρεις μήνες. Λέμε «λιγότερο», καθώς η προκήρυξη δημοσιεύτηκε τη Μεγάλη Πέμπτη και μεσολαβούν δύο εκλογικές αναμετρήσεις. Οι υποψήφιοι συγγραφείς δεν εργάζονται σε λευκό κελί για να παραμείνουν συγκεντρωμένοι στο γράψιμο.
Μεταξύ μας τώρα, το τρίμηνο είναι ικανοποιητικός χρόνος για να συσταθεί ομάδα συγγραφέων και να ετοιμάσει ένα δείγμα του βιβλίου, λίγες σελίδες: να αποφασίσει τα θέματα που θα αναπτύξει και να δείξει ποιο ύφος θα υιοθετήσει. Αυτό το ξέρει πολύ καλά ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, ξέρει πώς γράφεται ένα επιστημονικό βιβλίο, πώς απλοποιείται η ύλη όταν πρόκειται για εγχειρίδιο. Υπάρχει βεβαίως και μια άλλη πιθανότητα: τα βιβλία να είναι έτοιμα και η προκήρυξη να δημοσιεύεται για τυπικούς λόγους. Συχνά τέτοιες διαδικασίες είναι φωτογραφικές και δεν θα μας εξέπληττε αν υπήρχε κριτήριο για τον συγγραφέα, να ανήκει σε συγκεκριμένο ζώδιο και να διαθέτει ιδιαίτερο σωματότυπο: «Για τη συγγραφή σχολικού βιβλίου ζητείται πολιτικός επιστήμονας, Υδροχόος και στρουμπουλός». Τίμια πράγματα.
Για να δούμε, όμως, τι συμβαίνει στον πολιτισμένο κόσμο. Μεταφέρουμε πληροφορίες που παρέχει η Ενωση Ελληνικού Βιβλίου. Το κράτος έπειτα από μελέτη παρουσιάζει το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και με βάση αυτό οι εκδότες, εντός δεκαοκτώ μηνών, εκδίδουν βιβλία κατάλληλα για διδασκαλία στα σχολεία. Τα βιβλία εγκρίνονται όλα χωρίς κανέναν αριθμητικό περιορισμό υπό την προϋπόθεση ότι κρίνονται κατάλληλα από αρμόδιες επιτροπές. Από την ποικιλία αυτή των εγκρινόμενων βιβλίων κάθε σχολείο επιλέγει και αγοράζει με χρήματα του Δημοσίου τους τίτλους που θεωρεί κατάλληλους. Τα αντίτυπα των βιβλίων αυτών δίνονται στους μαθητές, οι οποίοι υποχρεούνται στο τέλος του έτους να τα επιστρέψουν σε καλή κατάσταση, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους μαθητές του επόμενου έτους. Ετσι, με μία αγορά το σχολείο μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια αντίτυπα για τέσσερα ή και περισσότερα έτη.
Οι δικοί μας εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αναγνωρίζουν πρόβλημα στο περιεχόμενο των βιβλίων που καλούνται να διδάξουν. Το ελληνικό σχολικό εγχειρίδιο είναι τις περισσότερες φορές κακογραμμένο, με άθλια εικονογράφηση, πρόχειρη σελιδοποίηση και συχνά εκτός πραγματικότητας: δεν επαρκούν οι ώρες διδασκαλίας του προγράμματος για τα βιβλία που διανέμονται.
Υπάρχει, πάντως, απάντηση στο γιατί οι Ελληνες ανέχονται το χαμηλό επίπεδο στα σχολικά βιβλία, γιατί δέχονται ετοιμόρροπα σχολεία, γιατί πληρώνουν αδιαμαρτύρητα φροντιστήρια. Η απάντηση βρίσκεται στην ψήφο τους. Επιλέγουν ιστορικά πολιτικούς που απαξιώνουν όλους τους θεσμούς και τις λειτουργίες του κράτους. Και μετά λούζονται τις πολιτικές τους.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino τo Σάββατο 17 Μαΐου 2014
