Η λειτουργική δημοκρατία προστατεύει τους αδύνατους και δίνει τη δυνατότητα στο λαό να ζει απαλλαγμένος από την αλαζονεία και την προκατάληψη των ισχυρών, πολιτικά ή οικονομικά.
Η δημοκρατία ευδοκιμεί σε περιβάλλον ταπεινότητας. Το αντίδοτο στην αλαζονική υπεροψία είναι η σεμνότητα, όχι η δουλικότητα και η υποταγή. Είναι η επίγνωση των ορίων, η αποφυγή της ύβρεως.
Οι σεμνοί πολίτες ζουν χωρίς ψευδαισθήσεις και αποστρέφονται το ψέμα, την ανεντιμότητα και τις ανοησίες των ισχυρών. Η σεμνότητα είναι η δύναμη του πολίτη που με τη στάση του επιδιώκει ένα κόσμο δίκαιο, χωρίς βία, ανεκτικό στον Άλλο.
Σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον κανένας δεν μπορεί και δεν πρέπει να ασκεί εξουσία ανεξέλεγκτος! Τι συμβαίνει όμως όταν κάποιοι φορείς εξουσίας υπερβαίνουν τα όρια των θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων τους;
Η αντιμετώπιση τέτοιων παθογενειών εξαρτάται από την ποιότητα της δημοκρατίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι όταν οι δημοκρατικοί θεσμοί λειτουργούν, η αυστηρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται όσοι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που καταρρακώνουν την έννοια της δημοκρατίας, όσοι αποφασίζουν για λογαριασμό άλλων, είναι χαρακτηριστική. Το «συγνώμη λάθος» δεν αρκεί, η κοινωνία απαιτεί την έκφραση της αυστηρότητας που προστατεύει το «κοινό καλό».
Ο πολίτης έχει απαίτηση οι επίορκοι της εξουσίας να παραδίδονται στην περιφρόνηση του λαού και, συγχρόνως, να υπόκεινται τις συνέπειες που ορίζει ο νόμος για την προδοσία του πολιτεύματος.
Η κοινωνία μας έχει πολλά παραδείγματα επίορκων δημόσιων λειτουργών, και συνεχίζει χωρίς σταματημό. Η χαρακτηριστική περίπτωση της πρωτοβουλίας του γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου να διαπραγματεύεται με αρνητές των δημοκρατικών θεσμών αποτελεί το παράδειγμα.
Το γεγονός της αμετροέπειας συνεχίζεται με δηλώσεις και συνεντεύξεις του αρνητή των θεσμών, εκμεταλλευόμενου την ανοχή της δημοκρατίας. Αλήθεια, δεν έχει πάρει το μήνυμα ότι με τη στάση του ο τέως γενικός γραμματέας κλόνισε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς;
Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει από όλους μας κατανοητό αυτό που τονίζει ο J. Keane (Γιατί Δημοκρατία; Νεφέλη, 2012): εκείνοι που ασκούν εξουσία πρέπει να παραμένουν προσηλωμένοι στους δημοκρατικούς θεσμούς και να τους υπενθυμίζεται ότι είναι απλώς εντολοδόχοι, και όχι ανεξέλεγκτοι στην άσκηση της εξουσίας
Η διαχείριση της κρίσης από την ανεπίτρεπτη στάση του τέως γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της δημοκρατίας μας. Το μείζον είναι η θωράκιση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, πράγμα που σημαίνει την καθιέρωση ελέγχου στον τρόπο που ασκείται η εξουσία. Άλλωστε η δημοκρατία παρέχει τη δυνατότητα να ελέγχονται οι άφρονες, οι υπερόπτες και οι αδίστακτοι εξουσιομανείς…
Η εξουσία δεν είναι κάτι που μπορεί να χρησιμοποιείται κατά το δοκούν, αλλά κάτι που πρέπει να ελέγχεται διαρκώς και να τιθασεύεται. Στην περίπτωση που μας απασχολεί στις μέρες μας, η ύβρις είναι το χαρακτηριστικό της.
*Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
