Νερό: το νέο ζήτημα εθνικής ασφαλείας στο Ιράν

ΤΟ ΒΗΜΑ –NEW YORK TIMES

Μέχρι πριν μόλις μια δεκαετία, η λίμνη Ουρμία στο δυτικό Ιράν ήταν γεμάτη κρουαζιερόπλοια με τουρίστες που θαύμαζαν τα φλαμίνγκο. Σήμερα τα πλοία σκουριάζουν στη λάσπη και τα φλαμίνγκο προσπερνούν τη λίμνη καθ’ οδόν προς πιο φιλόξενους τόπους. Σύμφωνα με στοιχεία από το τοπικό γραφείο περιβάλλοντος, απομένει μόνο το 5% του νερού της Ουρμίας.

Το Ιράν αντιμετωπίζει έλλειψη νερού δυνητικά τόσο σοβαρή που οι αρχές καταρτίζουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για να διανείμουν το νερό με το δελτίο στην ευρύτερη περιοχή της Τεχεράνης, όπου ζουν 22 εκατομμύρια άτομα, και στις άλλες μεγάλες πόλεις. Ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί καθόρισε το νερό ως ζήτημα εθνικής ασφαλείας και στις ομιλίες του στις περιοχές με τη μεγαλύτερη λειψυδρία υπόσχεται «να φέρει πίσω το νερό».

Οι κύριες αιτίες της λειψυδρίας είναι η κλιματική αλλαγή, οι σπάταλες αρδευτικές πρακτικές και η εξάντληση των υπόγειων υδάτων. Στην περίπτωση της λίμνης Ουρμίας είναι και η κατασκευή μιας σειράς φραγμάτων που κατέπνιξαν την τροφοδοσία της με νερό από τα βουνά.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Ιράν με το νερό εκτείνονται πολύ πέρα από την Ουρμία η οποία άλλωστε είναι αλμυρή λίμνη και δεν ήταν ποτέ κατάλληλη για πόσιμο νερό ή αγροτική χρήση. Και άλλες λίμνες και μεγάλα ποτάμια στερεύουν, προκαλώντας διαμάχες για τα δικαιώματα στο νερό, διαδηλώσεις, ακόμη και ταραχές.

Μεγάλα ποτάμια κοντά στο Ισφαχάν, στο κεντρικό Ιράν, και στο Αχβάζ, κοντά στον Περσικό Κόλπο, έχουν ξεραθεί, όπως και η λίμνη Χαμούν κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Η σκόνη από τις στεγνές κοίτες των ποταμών εντείνει την ήδη επικίνδυνα υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση στο Ιράν.

Η κρίση όμως είναι πιο εμφανής στην Ουρμία που ήταν κάποτε μια από τις μεγαλύτερες αλμυρές λίμνες στον κόσμο. Οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής κατηγορούν τα έξι φράγματα που κατασκεύασε η κυβέρνηση και τα οποία μείωσαν δραματικά την ροή νερού από 11 ποτάμια προς τη λίμνη. Ως άνυδρη χώρα με ψηλές οροσειρές, το Ιράν έχει ροπή προς τα φράγματα που χρονολογείται από την εποχή του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί.

Η κατασκευή φραγμάτων πήρε μεγάλη ώθηση επί της προεδρίας του προκατόχου του Ροχανί, του Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ, ο οποίος ως μηχανικός είχε αδυναμία στα μεγαλεπήβολα έργα.

Εκτός από την παραγωγή του απολύτως απαραίτητου ηλεκτρικού ρεύματος, τα φράγματα αποσκοπούν στο να αντιμετωπίσουν την έλλειψη νερού.

Σε βιβλίο που ο κ. Ροχανί έγραψε το 2005 για τις προκλήσεις εθνικής ασφαλείας του Ιράν, υπολόγισε ότι το 92% του νερού της χώρας χρησιμοποιείται στη γεωργία _ έναντι 80% στις ΗΠΑ.

«Ξέρετε ποιο είναι πραγματικά το πρόβλημα;» λέει ο Χαμίντ Ραναγκάντρ από το τοπικό γραφείο περιβάλλοντος ο οποίος μεγάλωσε στην περιοχή της Ουρμίας. «Ολοι στον κόσμο σκέφτονται μόνο τα χρήματα. Αυτό κάναμε κι εμείς, και τώρα η λίμνη μας εξαφανίστηκε».