Η θεία μου με συμβούλευε: «μην αγοράζεις κάτι ακριβό αν δεν είσαι σίγουρος ότι θα το κρατήσεις για πολύ καιρό». Διαβάζοντας αρκετά χρόνια αργότερα τα γνωστά στους περισσότερους εγχειρίδια του μαρξισμού, βρέθηκα μπροστά σε μια παρόμοια «παρότρυνση» του γερμανού φιλοσόφου: «Τίποτε δεν μπορεί να έχει αξία, αν δεν έχει χρησιμότητα». Η στήλη δεν επιστρατεύει συχνά τον Μαρξ και πολύ περισσότερο συγγενικά πρόσωπα του γράφοντος, αλλά θεωρεί πως πρέπει να το κάνει για «έκτακτους» λόγους.
Η αφορμή δόθηκε από μια εξαιρετική έρευνα του ιστοτόπου ευρωπαϊκών θεμάτων euobserver.com, η οποία αποκάλυψε τον ρόλο των εταιρειών χρηματοοικονομικών συμβούλων που εμπλέκονται στη διάσωση χωρών της ευρωζώνης. Η έρευνα, με τίτλο «Εταιρείες συμβούλων της τρόικας: μια επιχείρηση εκατομμυρίων που δεν υφίσταται ελέγχους», ουσιαστικά υποστηρίζει ότι επενδυτικές και οικονομικές φίρμες, τις οποίες υπέδειξαν οι διεθνείς δανειστές της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας ως ειδικούς συμβούλους για να «τελεσφορήσουν» τα διάφορα μνημόνια, κέρδισαν εκατομμύρια ευρώ προκειμένου να παράσχουν την ειδική γνώση τους.
Το euobserver.com εστίασε στο γεγονός ότι οι εταιρείες αυτές επελέγησαν χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιος δημόσιος διαγωνισμός, χωρίς να έχουν εξεταστεί θέματα σύγκρουσης συμφερόντων, καθώς σε πολλές περιπτώσεις οι εταιρείες συμβούλων ήταν θυγατρικές επενδυτικών τραπεζών, χωρίς εκ των υστέρων να διερευνηθεί το αν οι σύμβουλοι καταστρατήγησαν κανονισμούς που σχετίζονται με ζητήματα εσωτερικής πληροφόρησης, αλλά και χωρίς να απολογηθούν για λάθη που έκαναν στις εκτιμήσεις τους και τα οποία αναδείχθηκαν στην πορεία. Το δημοσίευμα αναφέρεται ενδεικτικά στα χρήματα που έχει βγάλει την τελευταία διετία η Alvarez and Marsal από τις συμβουλευτικές υπηρεσίες που παρείχε σε Ισπανία και Κύπρο, αλλά και στις μεγάλες αμοιβές που έλαβε η συμβουλευτική εταιρεία BlackRock Solutions από τις υπηρεσίες που προσέφερε σε Ιρλανδία και Ελλάδα.
Αν οι συντάκτες του Euobserver εξέταζαν προσεκτικά τον προϋπολογισμό της Ελλάδας για το 2014 και συγκεκριμένα τους κωδικούς πιστώσεων για τα έξοδα δημοσίου χρέους (προς τράπεζες, δικηγορικά γραφεία, διεθνείς οργανισμούς και χρηματοοικονομικούς συμβούλους), θα ενδυνάμωναν περισσότερο την επιχειρηματολογία τους. Μόνον την τριετία 2010-2012 το ελληνικό Δημόσιο κατέβαλε 1,1 δισ. ευρώ για τις αμοιβές συμβούλων. Εξ αυτών, τα 635 εκατ. ευρώ δόθηκαν το 2012, έτος που υλοποιήθηκε το PSI. Για να δοθεί μια τάξη μεγέθους, αρκεί να σημειωθεί πως το ολυμπιακό έτος 2004 το Δημόσιο κατέβαλε για έξοδα συμβούλων και τρίτων για τη διαχείριση του δημοσίου χρέους 70 εκατ. ευρώ! Αν, μάλιστα, αθροιστούν και οι αμοιβές του 2013 –που ξεπερνούν κατά πληροφορίες τα 300 εκατ. ευρώ -, τότε το κόστος των συμβούλων στα χρόνια του μνημονίου ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ.
Για να μην κατηγορηθώ για λαϊκισμό, να αναγνωρίσω τα εξής: Υπολογίζεται πως η BlackRock Solutions και οι εταιρείες που την επικούρησαν έλαβαν ως αμοιβή για τους δύο διαγνωστικούς έλεγχους που διενήργησαν στα δανειακά χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών περίπου 30 εκατ. ευρώ (μέρος των αμοιβών αυτών καλύφθηκε από τις ίδιες τις τράπεζες). Ωστόσο, η εργασία της BlackRock Solutions αποτελούσε την απαραίτητη προϋπόθεση για να εκκινήσει η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και για να δοθεί τελικά από την ευρωζώνη το δάνειο των 50 δισ. ευρώ που μέχρι και σήμερα διασφαλίζει τη σταθερότητα του εγχώριου πιστωτικού συστήματος.
Ομοίως, η δικηγορική εταιρεία Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP και ο οίκος Lazard έλαβαν για τις υπηρεσίες που παρείχαν κατά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (PSI) αμοιβές ύψους περίπου 74 εκατ. ευρώ (16 εκατ. ευρώ η πρώτη και 58 εκατ. ευρώ η δεύτερη). Ωστόσο, με τη συμβολή τους το δημόσιο χρέος της Ελλάδας περικόπηκε κατά 130 δισ. ευρώ (145 δισ. ευρώ με το debt buyback) χωρίς να υπάρξουν ατυχή συμβάντα. Αθροιστικά, οι αμοιβές των BlackRock Solutions, Gottlieb και Lazard ανέρχονται σε 104 εκατ. ευρώ, εκ συνόλου 1,5 δισ. ευρώ! Το μεγάλο ζήτημα είναι πού πήγαν τα υπόλοιπα 1,4 δισ. ευρώ αμοιβών, ήτοι χρήματα που αντιστοιχούν στο 0,8% του ελληνικού ΑΕΠ!
Θέλω να ελπίζω πως οι διαχειριστές του δημοσίου χρήματος κινήθηκαν ορθολογικά και ακολούθησαν τις βασικές αρχές των παροτρύνσεων της θείας μου και του Μαρξ. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να δικαιολογήσουν πώς και γιατί, κατά τους τελευταίους 44 μήνες, τράπεζες, δικηγορικά γραφεία και χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι βρέθηκαν να λαμβάνουν από το Δημόσιο σε μηναία βάση αμοιβές 34 εκατ. ευρώ!
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
